معمولاً در این صندوقها سَندی بنام امید نامه وجود دارد. امید نامه سندی است که چشم‌انداز سرمایه‌گذاری را به همراه سود احتمالی عایدی و مدت‌زمان پروژه مشخص میکند.
صندوق سرمایه گذاری شاخصی چیست؟ چطور در این صندوق ها سرمایه‌گذاری کنیم؟
سرمایه‌گذاری از طریق صندوق ها یکی از راه های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. سرمایه‌گذاری در صندوق ها رایج ترین راه برای آن دسته از افرادی است که به سرمایه‌گذاری در بورس مشتاق‌اند اما دانش و یا زمان کافی برای تحلیل بازار و مدیریت سبد سرمایه‌گذاری خود را ندارند. صندوق های سرمایه‌گذاری شامل ترکیب متنوعی از دارایی ها هستند که توسط تیم تحلیلگران صندوق انتخاب و مدیریت می‌شوند. سرمایه‌گذاران در ازای پرداخت وجه صاحب واحدهای صندوق می‌شوند. هر یک از این واحد ها چکیده ای از کل دارایی های صندوق است. بنابراین حتی افراد با مبالغ سرمایه‌گذاری اندک میتوانند با خرید واحد های صندوق، در ترکیبی از دارایی های مختلف سرمایه‌گذاری کنند.
صندوق ها انواع مختلفی دارند. در مقاله انواع صندوق های سرمایه‌گذاری به توضیح کامل درباره صندوق ها پرداخته‌ایم. در این مقاله میخواهیم به طور اختصاصی به موضوع صندوق های سرمایه‌گذاری شاخصی بپردازیم. در ادامه تعریف میکنیم که صندوق شاخصی چیست و چه ویژگی هایی دارد. در انتهای مقاله شما را برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی بورسی و سرمایه‌گذاری در آن راهنمایی میکنیم.
صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی چیست؟
صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک، ضمن هدف سرمایه‌گذاری جمعی، مجموع مبالغ دریافتی از سرمایه‌گذاران را در خرید دارایی های متنوع سرمایه‌گذاری میکنند. هر سرمایه‌گذار به میزان سرمایه خود از پرتفویی (سبد سهامی) که صندوق تشکیل داده، سود میبرد.
صندوق های شاخصی نوعی از صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک هستند. اساس این صندوق ها بر این است که مجموع آورده سرمایه‌گذاران در یکی از شاخص های بازار سرمایه به خصوص شاخص بورس سرمایه‌گذاری شود.
اما شاخص چیست؟
شاخص نمایانگرعددی است که تغییرات یک متغیر را در یک بازه به خصوص نشان میدهد.
شاخص بورس یک عدد است که تغییر قیمت تمامی سهام های بازار بورس را طی یک روز نشان میدهد. با مقایسه شاخص یک روز با روزهای دیگر میتوان به صعود یا نزول روند بازار بورس پی برد. به طور مثال عبارت “شاخص کل در بازار بورس امروز ۹ هزار و ۶۳۴ واحد افت داشت که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۲۳۳ هزار واحد رسید” نشان میدهد که میانگین قیمت سهام شرکت های بورسی نسبت به روز گذشته در چه وضعیتی قرار دارد.
البته که در بورس شاخص های مختلفی وجود دارد که هرکدام از سهام های به خصوصی تشکیل شده‌اند و یا فرمول محاسبه ی آن ها با هم متفاوت است. به طور مثال “شاخص 30 شرکت بزرگ” میانگین وزنی قیمت سهام 30 شرکت بزرگ بورس را نشان میدهد.
عمده دارایی های صندوق های شاخصی صرف سرمایه‌گذاری در یکی از شاخص های بازار بورس و درصد کمی از آن، بسته به صلاحدید مدیران، در سایر اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. مثلا 90 درصد دارایی های پرتفوی صندوق در شاخص کل یا شاخص 50 شرکت برتر سرمایه‌گذاری می‌شود و 10 درصد باقی مانده در اوراق با درامد ثابت. عملکرد این صندوق ها بستگی به نوسانات قیمت شاخص منتخب دارد. هر چقدر شاخص رشد کند دارایی های صندوق به همان میزان رشد میکنند. در خصوص کاهش قیمت هم همینطور.
صندوق های شاخصی چه ویژگی هایی دارند؟
- صندوق های شاخصی از لحاظ ترکیب دارایی ها ترکیبی شبیه به صندوق های سهامی دارند.
- این صندوق ها از لحاظ ریسک شبیه به صندوق های مختلط هستند. یعنی ریسکی کمتر از صندوق های سهامی و بیشتر از صندوق ها با درامد ثابت دارند.
- بازدهی هر صندوق شاخصی بستگی به شرایط اقتصادی و روند شاخص دارد.
- این صندوق ها تقسیم سود دوره‌ای ندارند و سرمایه‌گذار تنها از اختلاف قیمت خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری سود میبرد.
- آنچه در صندوق ها صورت میگیرد طبق اساسنامه و امیدنامه آن هاست.
صندوق های شاخصی چه مزایایی دارند؟
با توجه به ساختار متفاوت صندوق های شاخصی، این صندوق ها مزایایی مختص به خود دارند که شامل موارد زیر می‌شود.
حذف ریسک ناشی از تصمیم گیری های مدیران صندوق
با توجه به اینکه صندوق های شاخصی بر محور شاخص حرکت میکنند و تسلیم افت و خیز های شاخص هستند؛ نقش مدیران این صندوق ها بسیار کم رنگ است.
کارمزد کم
آنچه در ارزش دارایی های صندوق های شاخصی تغییر ایجاد میکند تغییرات شاخص است نه معاملات سبدگردان ها. در نتیجه هزینه تیم مدیریت دارایی های صندوق کاهش خواهد یافت. در واقع نقش کم رنگ مدیریت صندوق باعث شده تا کارمزد صندوق های شاخصی کم شود.
قابلیت معامله در بورس
صندوق های شاخصی مانند صندوق های قابل معامله در بورس (ETF) معامله می‌شوند. صندوق های قابل معامله صندوق های سرمایه‌گذاری متشکل از سهام و سایر اوراق هستند که خود مانند تک سهم در بورس داد و ستد می‌شوند. به بیان دیگر ETF ها سبدی از سهام متنوع هستند که خود به شکل تک سهم در ساعات 9 الی 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه در بازار سهام معامله می‌شوند. با مطالعه مقاله صندوق های قابل معامله ETF چشم بورس میتوانید با ساختار این صندوق ها و شیوه معامله آن ها بهتر آشنا شوید.
ضمانت نقدشوندگی
منظور از نقدشوندگی این است که یک دارایی قابلیت تبدیل سریع به وجه نقد را داشته باشد. هریک از صندوق های شاخصی ضمانت یک شرکت، نهاد یا واسط مالی را پشتوانه خود دارد. این ضمانت باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران این صندوق ها از بابت نقدشوندگی واحد های خود اطمینان خاطر داشته باشند. به طور مثال شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران (وتوصا) ضامن نقدشوندگی صندوق سرمایه‌گذاری فیروزه موفقیت است.
صندوق های شاخصی چه معایبی دارند؟
تاثیرپذیری تنها از شاخص
گفتیم که معمولا درصد بیشتری از دارایی های این صندوق ها صرف سرمایه‌گذاری در سهام تشکیل دهنده یک شاخص به خصوص می‌شود. هر نوسانی در سهام بر شاخص اثر میگذارد و هر نوسانی در شاخص بر عملکرد صندوق اثر دارد. صندوق های شاخصی طبق ماهیت خود و طبق آنچه در اساسنامه و امیدنامه خود ذکر کرده اند، وابسته به شاخص هستند. در نتیجه تحت هیچ شرایطی راه گریزی برای تاثیر نگرفتن از افت و خیزهای شاخص ندارند.
چطور صندوق شاخصی ایده آل را شناسایی کنیم؟
در حال حاضر سه صندوق شاخصی در ایران فعالیت میکنند. اصلی ترین راهکار برای شناخت بهترین صندوق سرمایه‌گذاری بررسی عملکرد گذشته صندوق هاست. با مراجعه به سایت فیپ ایران و بخش صندوق ها، شما میتوانید اطلاعات مهم تمامی صندوق ها، گزارشات و درجه‌بندی عملکرد آن ها را مطالعه کنید. همچنین در بخش مقایسه صندوق های در سهام میتوانید کلیه اطلاعات مقایسه ای درباره صندوق های شاخصی از قبیل: عمر، نرخ بازده ای در ادوار مختلف و ارزش خالص هر واحد سرمایه‌گذاری (NAV) صندوق ها را با هم مقایسه کنید.
بررسی سابقه و خوشنامی صندوق، نرخ بازدهی در ادوار مختلف، اساسنامه و امیدنامه صندوق (که قواعد و الزامات صندوق را نشان میدهد) به شما در شناسایی صندوق ایده آل کمک میکند.
چطور در صندوق های شاخصی سرمایه‌گذاری کنیم؟
برخی از صندوق های شاخصی به روش صدور و ابطال واحد های صندوق و برخی به روش ETF معامله می‌شوند. در ادامه به توضیح این دو روش خواهیم پرداخت.
صدور و ابطال واحد های صندوق
طبق این روش پس از انتخاب صندوق ایده آل باید به صورت آنلاین و از طریق سایت عضو صندوق شوید. یا اینکه ضمن همراه داشتن مدارک (از قبیل: شناسنامه، کارت ملی، اطلاعات حساب) به شعب منتخب صندوق مراجعه کنید. برای عضویت در صندوق های سرمایه‌گذاری باید حداقل 18 سال سن داشته باشید.
پس از واریز وجه و دریافت رسید، شما باید درخواست صدور واحد سرمایه‌گذاری بدهید تا واحد ها به نام شما شوند.
سرمایه‌گذاران برای خرید واحدهای صندوق باید درخواست صدور بدهند. همچنین با درخواست ابطال میتوانند واحد ها را به فروش برسانند.
خرید و فروش واحد های صندوق های قابل معامله در بورس (ETF)
برخی از صندوق های شاخصی به شکل ETF در بورس معامله می‌شوند. به طور مثال معامله واحد های صندوق سرمایه گذاری شاخصی کاردان و صندوق شاخصی فیروزه در بورس صورت میگیرد. شرط خرید و فروش واحدهای این صندوق ها داشتن کد بورسی و عضویت در کارگزاری است.
ریسک صندوق های شاخصی
یکی از مزیت‌های بزرگ صندوقهای سرمایه گذاری، متنوع بودن آنها است. تقریبا برای هر نوع سلیقه سرمایه گذاری و هر میزان ریسک‌پذیری، نوعی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. در واقع، تفاوت اصلی انواع صندوقهای سرمایه گذاری در ترکیب دارایی‌های آنها است. به این معنی که صندوقها با توجه به ماهیت و نوعشان درصدی از سرمایه خود را در گزینه‌های کم ریسک مثل سپرده بانکی، اوراق مشارکت و در گزینه‌های با ریسک بیشتر در بازار بورس سرمایه گذاری میکنند. در ادامه با انواع صندوقهای سرمایه گذاری آشنا می‌شویم.
۱- صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
این نوع صندوقها حداقل بین ۷۰% تا ۹۰% از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میکنند. باقی‌مانده دارایی‌های صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰%) در بورس سرمایه گذاری می‌شود. این صندوقها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری پایینی دارند چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین شده هم برخوردار هستند. این صندوقها در دوره‌های از قبل معین شده (مثلا ماهانه یا ۳ ماه یکبار) به سرمایه گذاران خود سود پرداخت میکنند. قابلیت نقد شوندگی آنها نیز بالا است؛ یعنی شما به راحتی میتوانید واحدهای صندوق خود را به پول نقد تبدیل کنید. همچنین بیشتر این صندوقها یک رکن به نام ضامن نقد شوندگی دارند که معمولا یک نهاد مالی معتبر است. این ضامن باعث آسودگی خاطر بیشتری برای سرمایه گذاران می‌شود. در نهایت اینکه این صندوقها معمولا بازدهی بیشتری نسبت به بانک دارند. پس برای افراد کم ریسک که پول خود را در بانک نگهداری میکنند یک گزینه جذاب برای سرمایه گذاری با ریسک پایین به شمار می‌روند.
ویژگی صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت
با توجه به توسعه ابزارهای مالی در ایران شاهد انتشار اوراق مشارکت، گواهی‌های سپرده بانک‌ها و شرکت‌های مختلف خصوصی و دولتی هستیم. برای اینکه این اوراق جذابیت لازم را نزد سرمایه گذاران داشته باشند معمولا دارای سودی ۳ الی ۴ درصد بالاتر از سپرده‌های بانکی هستند. از طرفی تضمین شده هستند و این موضوع باعث می‌شود تا بسیاری از سرمایه گذاران به سمت این اوراق جذب شوند. صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت نیز بخش قابل توجهی از سرمایه‌های خود را در این اوراق سرمایه گذاری میکنند تا از این دریچه بتوانند بازدهی بالاتری نسبت به سپرده‌های بانکی ایجاد کنند. در ضمن، برخی از صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت بانکی نیز به دلیل قوانین حاکم بر آن بانک یک الی دو درصد بالاتر از سایر صندوقهای مشابه سود پرداخت میکنند. مثلا اگر صندوقهای دیگر سود ۲۰ درصدی بپردازند آن صندوق خاص سود ۲۲ درصدی را پرداخت میکند.
۲- صندوق سرمایه گذاری سهامی
این نوع از صندوقها حداقل ۷۰% از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. ۳۰% باقی‌مانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌شود. این کار باعث می‌شود که ریسک این نوع صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از دارایی‌های این نوع صندوق در بورس سرمایه گذاری می‌شود، در نتیجه این نوع از صندوقها حداقل ریسک صندوق های شاخصی سود تضمین شده ندارند. این صندوقها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما فرصت یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه گذاری در این نوع صندوقها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفه‌ای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری می‌شود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند؛ اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت، بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه گذاران کنند؛ مثلا در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است، میزان بازدهی و سودآوری این صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت قابل مقایسه نیست. بسیاری از این صندوقها ضامن نقد شوندگی هم دارند.
بهترین صندوق سرمایه گذاری در سهام
هرگاه یک صندوق سرمایه گذاری سهام یا مختلط، عرضه اولیه شد پیشنهاد می‌گردد تا بخشی از سرمایه خودتان را بابت خرید واحدهای آن تخصیص بدهید. چون تجربه نشان داده که ارزش واحدهای صندوقهای سرمایه گذاری تازه تاسیس طی سه الی پنج سال بازدهی خارق‌العاده‌ای را محقق میکنند و سرمایه گذاری ایمنی محسوب می‌شوند. از طرفی، تعداد صندوقهای سرمایه گذاری در سهام کم نیستند و هر کدام از آنها با توجه به قدمتشان قیمت‌های مختلفی – از ۳۰۰ هزار تومان به بالا – دارند. شاید بپرسید: «چگونه یک صندوق را انتخاب کنم؟» شما میتوانید با مراجعه به سایت «fipiran» سابقه عملکرد صندوقهای مختلف سرمایه گذاری در سهام یا مختلط را مقایسه کنید. معمولا صندوقهای سرمایه گذاری مختلف در صنایع خاصی سرمایه گذاری میکنند. از آنجایی که حجم بزرگی از سرمایه را در اختیار دارند جابه‌جایی‌های مداومی در بین صنایع مختلف بورسی انجام نمی‌دهند، بنابراین شما ضمن بررسی روند عملکردی صندوقها به سایت آنها هم مراجعه کنید و ببینید که تمرکز سرمایه گذاری این صندوق در چه صنایعی است تا از این دریچه بتوانید واحدهای یک صندوق موفق را خریداری کنید.
۳- صندوق سرمایه گذاری مختلط
این نوع از صندوقها حداکثر ۶۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. حداقل ۴۰% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی سرمایه گذاری می‌شود. به صورت کلی میتوان گفت این نوع از صندوقهای سرمایه گذاری از نظر سطح ریسک بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار می‌گیرند. سرمایه گذاری در این نوع از صندوقها به افرادی با سطح ریسک متوسط توصیه می‌شود. چون بیش از نیمی از دارایی‌های آن در سهام سرمایه گذاری می‌شود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از دارایی‌های صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند سرمایه گذاری می‌شود. این صندوقها نیز پتانسیل بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای درآمد ثابت دارند. ولی به دلیل سرمایه گذاری بخشی از دارایی‌ها در سهام، حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوقها ضامن نقد شوندگی دارند.
۴- صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)
فعالیت اصلی این صندوقها، سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می‌شود. عملکرد این نوع از صندوقها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد. میتوان گفت مهمترین ویژگی این صندوقها داد و ستد پذیری واحدهای سرمایه گذاری آنها در بازار سرمایه است. به این صورت که معامله واحدهای این نوع از صندوقها به شیوه معاملات سهام عادی، در سامانه معاملاتی بازار فرابورس ایران صورت می‌پذیرد. صندوقهای قابل معامله میتوانند هر کدام از ۳ نوع صندوق سرمایه گذاری که گفتیم باشند. ریسک متفاوتی که این نوع از صندوقها نسبت به سایر صندوقهای گفته شده دارند، این است که واحدهای سرمایه گذاری آنها در بورس خرید و فروش می‌شوند. پس عرضه و تقاضای بازار و شرایط بورس نیز می‌تواند بر قیمت آنها تاثیر بگذارد. همچنین خرید و فروش این صندوقها از طریق بورس می‌تواند به نقدشوندگی بیشتر آنها کمک کند.
۵- صندوقهای سرمایه گذاری در طلا
بسیاری از مردم دوست دارند که با خرید طلا و سکه، ارزش پول خود را حفظ کنند. اما اتفاق‌هایی مانند گم یا ربوده شدن، همیشه پیش روی این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها بوده است. صندوقهای سرمایه گذاری طلا با خرید و فروش سپرده سکه و انواع اوراق بهادار مبتنی بر طلا که معمولا در بورس پذیرفته شده‌اند، به کسب بازده می‌پردازند. در نتیجه، سرمایه‌گذاران علاوه بر رهایی از مشکلاتی که برایتان گفتیم، میتوانند با ارقام خرد در طلا سرمایه‌گذاری کنند. البته این صندوقها میتوانند مازاد دارایی‌های خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپرده‌ها و گواهی سپرده بانکی سرمایه‌گذاری کنند.
۶- صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان
برای ایرانی‌ها سرمایه‌گذاری در مسکن همیشه یکی از بهترین گزینه‌ها به شمار می‌رود؛ نوعی از سرمایه‌گذاری که به مبالغ بسیار بالایی نیاز دارد. صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوق‌هایی هستند که سرمایه‌های کوچک اشخاص حقیقی یا حقوقی را به منظور سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ ساختمانی جذب میکنند. با این کار امکان استفاده سرمایه‌گذاران خرد از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ و درآمدزای مسکن فراهم می‌شود.
۷- صندوقهای سرمایه گذاری پروژه
صندوق سرمایه گذاری پروژه، صندوق‌هایی هستند که منابع مالی سرمایه‌گذاران را برای تأمین مالی پروژه‌های صنعتی، معدنی، نفت و پتروشیمی جذب میکنند. هدف از تشکیل این نوع صندوقها، جمع‌آوری سرمایه از متقاضیان و اختصاص وجوه جمع‌آوری شده به ساخت و بهره‌برداری انواع پروژه‌های دارای توجیه است.
۸- صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
صندوقهای سرمایه گذاری نیکوکاری، امکان نوعی جدید و جذاب از سرمایه‌گذاری نیکوکارانه را فراهم آورده‌اند. در این شیوه، صندوق‌هایی با اهداف خاص مانند حمایت از جایزه بین‌المللی المصطفی (مشهور به نوبل اسلامی)، ورزش کشتی یا حتی باشگاه‌های ورزشی تأسیس می‌شوند. افرادی که قصد حمایت از این اهداف نیکوکارانه را دارند، به‌جای پرداخت پولی که پس از یکبار پرداخت و هزینه شدن به پایان می‌رسد، در این صندوقها سرمایه‌گذاری میکنند و سود ناشی از این سرمایه‌گذاری به‌صورت همیشگی به آن هدف اعطا می‌شود. البته فرد می‌تواند بخشی از سود ناشی از این سرمایه‌گذاری را برای خود و بخش دیگر برای آن هدف در نظر بگیرد.
۹- صندوق سرمایه گذاری جسورانه
بعضی از کسب و کارها به جای طی یک مسیر خطی، مسیری نمایی و شتاب‌گونه را طی میکنند. البته یا به سمت رشد و موفقیت یا به سمت افول و ورشکستگی. البته امکان دوم به مراتب بیش از اولی است اما همان تجربه‌های معدود موفقیت مانند «گوگل»، «آمازون»، «دیجی کالا»، «اسنپ» و … به قدری پول‌ساز و سودآور هستند که همه شکست‌ها را جبران میکنند. عده‌ای از افراد، سرمایه‌گذاری در چنین صندوق‌هایی را ترجیح می‌دهند؛ صندوق‌هایی که بر ایده‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه سرمایه‌گذاری میکنند و ممکن است سودی فراوان عاید افراد کنند.
۱۰- صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازار گردانی
همان‌طور که از نامشان پیدا است نوعی تخصصی از صندوقها هستند که بازارگردانی سهام شرکت یا صنعت از پیش تعیین شده‌ای را بر عهده دارند. بازارگردانی به معنای خریدوفروش سهم‌های شرکت یا صنعتی خاص است که موجب بهبود نقدشوندگی و متعادل نگه‌داشتن بازار می‌شود.
۱۱- صندوق سرمایه گذاری شاخصی
صندوقهای سرمایه گذاری شاخصی، صندوق‌هایی هستند که منابع مالی جمع‌آوری شده را درست به شکلی سرمایه‌گذاری میکنند که عملکردی مشابه با عملکرد یکی از شاخص‌های بازار سرمایه را به دست بیاورند؛ نه کمتر، نه بیشتر.
10 بهترین صندوق سرمایه گذاری در شهریور 1401
این روزها بحث سرمایه‌گذاری در صندوقهای سرمایه‌گذاری جذابیت زیادی برای علاقه مندان به حوزه سرمایه‌گذاری دارد. این نوع سرمایه‌گذاری به دلیل نقدشوندگی بالا، سود و بازده مناسب، امنیت سرمایه‌گذاری، عدم نیاز به دانش معامله گری در بازارهای مالی و . یکی از پرطرفدارترین روش‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. در تعریف صندوق سرمایه‌گذاری را میتوان نوعی نهاد مالی برشمرد که دارایی افراد را برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف جذب میکند و به تناسب سرمایه هر فرد سود مناسب پرداخت میکند. برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری باید ابتدا با انواع صندوقها و نحوه فعالیت هر کدام آشنا شده و سپس به یادگیری روش انجام معاملات بپردازید. پس با ما تا انتهای مطلب همراه باشید.
معرفی 10 بهترین صندوق سرمایه گذاری
صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت فارابی دوم
تخصیص سود روز شمار ۲۱ درصد و معاف از مالیات
اتصال حساب بانکی هر شخص به پینوست با قابلیت سرمایه‌گذاری خودکار
امکان تنظیم پس‌انداز دوره‌ای
کسب سود روزشمار با اتصال دستگاه کارتخوان
نداشتن اپلیکشن موبایل
لیست درحال بروزرسانی میباشد.
کدام صندوق سرمایه گذاری مناسب است؟
برای این که بهترین صندوقهای سرمایه‌گذاری را بشناسید، در قدم اول باید بدانید که با توجه به ترکیب دارایی، صندوقها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که اصلی‌ترین آنها صندوق سرمایه‌گذاری در سهام، صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و صندوق سرمایه‌گذاری مختلط هستند. در ادامه هر یک از این صندوقها را بررسی کرده تا در نهایت به نحوه انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری بپردازیم:
صندوق سرمایه گذاری در سهام
صندوق‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند، درصد زیادی از دارایی خود را در سهام سرمایه‌گذاری میکنند. از آنجایی که ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوقها بالاتر است، سرمایه‌گذاری در آنها به افرادی توصیه می‌شود که ریسک‌پذیری بالایی دارند. در این صندوقها حداقل سود تضمین شده یا بازدهی بیشتر وجود ندارد.
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
در صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بیشتر دارایی‌ها روی اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌شوند. این صندوقها مناسب افرادی است که اهل ریسک نبوده و در قبال آن انتظار سود تضمین شده دارند. علاوه بر سود تضمینی و ثابت، نباید از نقدشوندگی بالای این دسته غافل شد. واحدهای صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت به نسبت دیگر صندوقها با سرعت بیشتری به پول نقد تبدیل می‌شوند.
صندوق سرمایه گذاری مختلط
شاید شما ترکیبی از دسته بندی صندوقهای معرفی شده را برای سرمایه‌گذاری ترجیح دهید. به عبارتی از نظر ریسک چیزی بین سرمایه‌گذاری در صندوقهای درآمد ثابت و سهامی. در این صورت باید صندوقهای مختلط را انتخاب کنید. این صندوقها درصد بیشتری از دارایی خود را در سهام سرمایه‌گذاری کرده و مابقی آن را نیز به اوراق با درآمد ثابت ( اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی ) اختصاص می‌دهند.
اولین گام برای انتخاب یک حوزه سرمایه گذاری یا بازار مالی خوب، کشف روحیات و میزان ریسک پذیری سرمایه‌گذار است. در بازارهای مالی ریسک و بازده رابطه‌ای مستقیم داشته و با ریسک بیشتر میتوانید انتظار بازدهی بیشتر از سرمایه خود را داشته باشید. البته این به معنی این نیست که انتظار شما حتما برآورده شده و به سود مورد نظر می‌رسید. نکته دیگر این است که اگر به دنبال درآمد ثابت هستید، از آنجایی که صندوقهای درآمد ثابت اغلب پرداخت سود ماهیانه دارند، باید به دنبال سرمایه‌گذاری در آنها باشید. اگر در این دسته از سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرید، پیشنهاد میکنیم که به دنبال صندوقهای سهامی و مختلط نباشید.
چگونه باید در صندوق ها سرمایه گذاری کرد؟
تا به این جا در خصوص انواع صندوقها صحبت کردیم. اما چگونه میتوان واحدهای صندوق را معامله کرد؟ صندوقها علاوه بر تنوع دارایی از نظر قابلیت معامله نیز به دو دسته صندوق قابل معامله در بورس و صندوق صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند که هر کدام نحوه سرمایه‌گذاری متفاوتی دارند.
سرمایه گذاری در صندوقی که مبتنی بر صدور و ریسک صندوق های شاخصی ابطال است، خارج از بورس انجام می‌شود. در این شرایط شخص سرمایه‌گذار باید بعد از یافتن صندوق مناسب و مراجعه به سایت رسمی آن بر اساس دستورالعمل سرمایه‌گذاری که مختص آن صندوق است، برای سرمایه‌گذاری اقدام کند. در گذشته نیاز به مراجعه حضوری برای صدور و ابطال واحدهای صندوق بود. اما امروزه اغلب صندوقها تمامی خدمات مربوطه، از جمله صدور و ابطال واحدها را به شکل غیرحضوری انجام می‌دهند.
برای سرمایه‌گذاری در صندوقهای قابل معامله، باید در ساعت انجام معاملات بازار به سایت کارگزاری مراجعه کنید. بنابراین در قدم اول باید کد بورسی داشته تا با انتخاب یک کارگزاری تایید شده توسط سازمان بورس، امکان استفاده از پنل معاملاتی آن برایتان فراهم باشد. مانند خرید سهام شرکت‌ها در بورس با جست و جوی نماد صندوق میتوانید اقدام به خرید و فروش واحدهای صندوق کنید. واحدهای صندوق درآمد ثابت از نوع قابل معامله در بورس یا ETF می‌تواند به راحتیِ معاملات سهام، در سامانه معاملات آنلاین کارگزاری خرید و فروش شود. صندوق ETFعلاوه بر خرید و فروش سریع در بورس مزایای دیگری نیز دارد. هزینه کارمزد کم، سرمایه کم برای سرمایه‌گذاری، شفافیت مالی و معافیت مالیاتی از جمله مزایای اصلی صندوقهای قابل معامله در بورس محسوب می‌شوند.
بهترین صندوق سرمایه گذاری را چطور انتخاب کنیم؟
صندوقهای سرمایه‌گذاری با اسامی مختلفی فعالیت میکنند. برای انتخاب بهترین آنها باید به موارد مختلفی توجه کنید. بازدهی صندوق، ضامن نقدشوندگی، حداقل تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری، دارایی‌های تحت مدیریت صندوق و… در انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری تاثیر دارد. در ادامه برخی از ویژگی‌هایی که باید برای انتخاب صندوق در نظر بگیرید را بررسی کرده‌ایم. در نهایت میتوانید با توجه به روحیات سرمایه‌گذاری، میزان ریسک‌پذیری، مقدار سرمایه و دیگر موارد مورد انتظار خود، بهترین صندوق را انتخاب کنید.
سابقه عملکرد صندوق
عملکرد صندوق در طول مدت فعالیت آن، برای انتخاب کمک زیادی به شما خواهد کرد. این اطلاعات و سوابق را میتوانید در وب سایت رسمی هر صندوق بررسی کنید. بررسی بازده می‌تواند در نگاه اجمالی عملکرد صندوق را به خوبی نمایش دهد. برای این که نگاهی عادلانه به عملکردها داشته باشید، در نگاه به سوابق صندوق باید فراز و فرودهای اقتصادی را نیز مد نظر قرار داده و بازده کسب شده را به تناسب آن در نظر بگیرید.
دارایی تحت مدیریت صندوق
میزان دارایی تحت مدیریت (AUM) ، نشان از اعتماد تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران به صندوق است. این مورد نیز یکی از معیارهای مهم برای بررسی بهترین صندوق سرمایه گذاری محسوب می‌شود. البته باید در نظر داشته باشید که هر چه میزان دارایی تحت مدیریت صندوق بیشتر باشد، مدیریت آن تخصصی‌تر شده و به مراتب سختتر خواهد بود. در این شرایط تیم مجرب و کاربلد میتوانند به طور مناسبی دارایی‌های موجود در صندوق را مدیریت کنند.
ضریب بتا
ضریب بتا یکی دیگر از موارد با اهمیت در تعیین قدرت صندوق سرمایه گذاری است. این ضریب میزان تغییر ارزش دارایی‌های صندوق را نسبت به بازار نشان میدهد. با ضریب بتا امکان محاسبه ریسک صندوق ایجاد شده و درست به همین دلیل فاکتور مهمی برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری محسوب می‌شود.
ضریب آلفا
ضریب آلفا نیز با نشان دادن مقدار بازدهی مازاد یک صندوق نسبت به شاخص بازار، مانند ضریب بتا در تعیین ارزش سرمایه‌گذاری یک صندوق کاربرد دارد. ضریب آلفا تحت عنوان بازده فعال نیز شناخته می‌شود.
سپرده گذاری بانک بهتر است یا صندوق سرمایه گذاری؟
شاید در نگاه اول سرمایه‌گذاری در صندوقها، به خصوص صندوق درآمد ثابت، مشابه با سرمایه گذاری در بانک به نظر برسد. با وجود این که بانک و صندوقهای سرمایه گذاری درآمد ثابت سود پرداختی نزدیک به هم دارند، اما تفاوت‌هایی بین این دو مکان برای سرمایه‌گذاری وجود دارد که صندوقها را بین علاقه‌مندان به حوزه سرمایه‌گذاری محبوبتر ساخته است.
درصد سودِ بیشتر در بانک برای حساب‌های بلندمدتی تعریف شده است. بنابراین اگر سرمایه‌گذار به هر دلیلی قبل از موعد تعیین شده قصد برداشت سرمایه خود را داشته باشد، قوانین سپرده بلندمدت را شکسته و سود خود را از دست خواهد داد. در صندوق درآمد ثابت این امکان وجود دارد که در زمان نیاز با فروش واحدهای صندوق به سرعت بتوان به وجه نقد دسترسی پیدا کرد.
از دیگر مزایای صندوقهای درآمد ثابت شفافیت مالی است. این صندوقها به طور شفاف میزان سود یا نوسان موجود را به نمایش درآورده و عملکرد خود را به صورت هفتگی و وضعیت مالی را به صورت ماهانه و دوره‌ای در وب‌سایت خود برای آگاهی سرمایه‌گذاران انتشار می‌دهند. علاوه بر این، نظارت لحظه‌ای مدیران صندوق و کارشناسان سازمان بورس و اوراق برای ارزیابی و تحلیل اتفاقات صندوق وجود دارد که این به نوبه خود امنیت سرمایه‌گذاری را افزایش میدهد.
سخن پایانی
صندوقهای سرمایه گذاری این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. تنوع بالا در ترکیب دارایی، هزینه کارمزد کم، سرمایه کم برای سرمایه‌گذاری، شفافیت مالی و . از جمله مزایای انتخاب این روش برای سرمایه‌گذاری است. انواع مختلف این صندوقها امکان سرمایه‌گذاری برای افراد مختلف را فراهم میکند. سرمایه گذاری در صندوقها برای سرمایه‌گذار دردسر کمتری دارد. به عبارتی از آن جا که یادگیری مهارت‌ها و تکنیک‌های معامله‌گری در بازارهای مالی نیاز به صرف زمان دارد، صندوقهای سرمایه‌گذاری میتوانند بهترین انتخاب برای سرمایه‌گذاران باشند. البته در این راه باید با توجه به روحیات سرمایه‌گذاری و سطح ریسک پذیری خود نسبت به انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری اقدام کنید.
سرمایه‌گذاری در صندوقهای سرمایه‌گذاری نیاز به دانش تخصص نداشته و با این حال می‌تواند درآمد ثابتی برای سرمایه‌گذار ایجاد کند. امنیت بالای سرمایه‌گذاری در این صندوقها با نظارت سازمان بورس تضمین شده و این مسئله به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری منجر می‌شود. شاید برای تقسیم دارایی و کنترل ریسک دچار مشکل شوید؛ اما این صندوقها با تقسیم دارایی‌ها در قسمت‌های مختلف ریسک صندوق های شاخصی موجب کنترل ریسک می‌شوند. علاوه بر این صندوقهای سرمایه‌گذاری تنوع بسیار زیادی دارند و هر فرد می‌تواند با توجه به اولویت‌های خود گزینه مناسب خود را انتخاب کند.
هر روز معاملاتی سود به دست آمده از معاملات به واحدهای سرمایه‌گذاری اضافه شده و طبق امیدنامه هر صندوق، در زمان مشخص قابل برداشت است. اما در اغلب صندوقها در کنار این سود، سود مرکب هم وجود دارد که سرمایه‌گذار می‌تواند در صورت عدم برداشت سود به دست آمده، در دوره بعدی سوددهی، سود اصل سرمایه به اضافه سود دوره قبل که روی هم انباشته شده است را دریافت کند.
از مهمترین نکات برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری مقایسه عملکرد صندوقهای مختلف با یکدیگر است. خوشبختانه این امکان فراهم بوده و با مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا سایت فیپیران میتوان به اطلاعات صندوقهای مختلف دسترسی پیدا کرد. البته اطلاعات و سوابق هر صندوق را میتوان در کنار اطلاعات اصلی آن در سایت رسمی هر صندوق مشاهده کرد.
صندوقهای سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند. صندوق با درآمد ثابت که بیشتر دارایی خود را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کرده و به همین دلیل ریسک کمتری را به سرمایه‌گذار تحمیل میکند. این صندوق دارای سود ثابت است. صندوق سهامی درصد بالایی از ترکیب دارایی خود را به سهام موجود در بازار بورس تخصیص داده و به همین دلیل بیشترین ریسک را به سرمایه‌گذاران تحمیل میکند. در نهایت صندوق مختلط که دارای ریسک و بازدهی متوسطی بوده و برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که روحیات سرمایه‌گذاری خود را چیزی بین صندوق درآمد ثابت و صندوق سهامی می‌بینند.
محبوبیت در انتخاب، از میان تمام صندوقهای سرمایه گذاری به صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت تعلق میگیرد. این محبوبیت به دلیل میزان ریسک پایین، بازدهی بیشتر و شرایط سرمایه‌گذاری آسانتر حتی نسبت به سپرده‌های بانکی است. سرمایه گذاران میتوانند با انتخاب صندوق درآمد ثابت با شباهت بسیار نزدیک به امنیت سرمایه گذاری در بانک، واحدهای سرمایه گذاری را خریداری کنند. برای سرمایه گذاری کم ریسک میتوانید با خیال راحت روی این نوع صندوق حساب باز کنید. این نوع صندوقهای سرمایه گذاری در مقابل صندوقهای سرمایه گذاری سهامی و مختلط در کشور از سود کمتری برخوردار هستند. سود یا بازدهی صندوق درآمد ثابت میزان مشخصی نداشته و بسته به صندوق انتخابی شما می‌تواند متفاوت باشد.
ریسک صندوق های شاخصی
یکی از مزیت‌های بزرگ صندوقهای سرمایه گذاری، متنوع بودن آنها است. تقریبا برای هر نوع سلیقه سرمایه گذاری و هر میزان ریسک‌پذیری، نوعی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. در واقع، تفاوت اصلی انواع صندوقهای سرمایه گذاری در ترکیب دارایی‌های آنها است. به این معنی که صندوقها با توجه به ماهیت و نوعشان درصدی از سرمایه خود را در گزینه‌های کم ریسک مثل سپرده بانکی، اوراق مشارکت و در گزینه‌های با ریسک بیشتر در بازار بورس سرمایه گذاری میکنند. در ادامه با انواع صندوقهای سرمایه گذاری آشنا می‌شویم.
۱- صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
این نوع صندوقها حداقل بین ۷۰% تا ۹۰% از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میکنند. باقی‌مانده دارایی‌های صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰%) در بورس سرمایه گذاری می‌شود. این صندوقها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری پایینی دارند چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین شده هم برخوردار هستند. این صندوقها در دوره‌های از قبل معین شده (مثلا ماهانه یا ۳ ماه یکبار) به سرمایه گذاران خود سود پرداخت میکنند. قابلیت نقد شوندگی آنها نیز بالا است؛ یعنی شما به راحتی میتوانید واحدهای صندوق خود را به پول نقد تبدیل کنید. همچنین بیشتر این صندوقها یک رکن به نام ضامن نقد شوندگی دارند که معمولا یک نهاد مالی معتبر است. این ضامن باعث آسودگی خاطر بیشتری برای سرمایه گذاران می‌شود. در نهایت اینکه این صندوقها معمولا بازدهی بیشتری نسبت به بانک دارند. پس برای افراد کم ریسک که پول خود را در بانک نگهداری میکنند یک گزینه جذاب برای سرمایه گذاری با ریسک پایین به شمار می‌روند.
ویژگی صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت
با توجه به توسعه ابزارهای مالی در ایران شاهد انتشار اوراق مشارکت، گواهی‌های سپرده بانک‌ها و شرکت‌های مختلف خصوصی و دولتی هستیم. برای اینکه این اوراق جذابیت لازم را نزد سرمایه گذاران داشته باشند معمولا دارای سودی ۳ الی ۴ درصد بالاتر از سپرده‌های بانکی هستند. از طرفی تضمین شده هستند و این موضوع باعث می‌شود تا بسیاری از سرمایه گذاران به سمت این اوراق جذب شوند. صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت نیز بخش قابل توجهی از سرمایه‌های خود را در این اوراق سرمایه گذاری میکنند تا از این دریچه ریسک صندوق های شاخصی بتوانند بازدهی بالاتری نسبت به سپرده‌های بانکی ایجاد کنند. در ضمن، برخی از صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت بانکی نیز به دلیل قوانین حاکم بر آن بانک یک الی دو درصد بالاتر از سایر صندوقهای مشابه سود پرداخت میکنند. مثلا اگر صندوقهای دیگر سود ۲۰ درصدی بپردازند آن صندوق خاص سود ۲۲ درصدی را پرداخت میکند.
۲- صندوق سرمایه گذاری سهامی
این نوع از صندوقها حداقل ۷۰% از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. ۳۰% باقی‌مانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌شود. این کار باعث می‌شود که ریسک این نوع صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از دارایی‌های این نوع صندوق در بورس سرمایه گذاری می‌شود، در نتیجه این نوع از صندوقها حداقل سود تضمین شده ندارند. این صندوقها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما فرصت یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه گذاری در این نوع صندوقها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفه‌ای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری می‌شود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند؛ اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت، بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه گذاران کنند؛ مثلا در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است، میزان بازدهی و سودآوری این صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت قابل مقایسه نیست. بسیاری از این صندوقها ضامن نقد شوندگی هم دارند.
بهترین صندوق سرمایه گذاری در سهام
هرگاه یک صندوق سرمایه گذاری سهام یا مختلط، عرضه اولیه شد پیشنهاد می‌گردد تا بخشی از سرمایه خودتان را بابت خرید واحدهای آن تخصیص بدهید. چون تجربه نشان داده که ارزش واحدهای صندوقهای سرمایه گذاری تازه تاسیس طی سه الی پنج سال بازدهی خارق‌العاده‌ای را محقق میکنند و سرمایه گذاری ایمنی محسوب می‌شوند. از طرفی، تعداد صندوقهای سرمایه گذاری در سهام کم نیستند و هر کدام از آنها با توجه به قدمتشان قیمت‌های مختلفی – از ۳۰۰ هزار تومان به بالا – دارند. شاید بپرسید: «چگونه یک صندوق را انتخاب کنم؟» شما میتوانید با مراجعه به سایت «fipiran» سابقه عملکرد صندوقهای مختلف سرمایه گذاری در سهام یا مختلط را مقایسه کنید. معمولا صندوقهای سرمایه گذاری مختلف در صنایع خاصی سرمایه گذاری میکنند. از آنجایی که حجم بزرگی از سرمایه را در اختیار دارند جابه‌جایی‌های مداومی در بین صنایع مختلف بورسی انجام نمی‌دهند، بنابراین شما ضمن بررسی روند عملکردی صندوقها به سایت آنها هم مراجعه کنید و ببینید که تمرکز سرمایه گذاری این صندوق در چه صنایعی است تا از این دریچه بتوانید واحدهای یک صندوق موفق را خریداری کنید.
۳- صندوق سرمایه گذاری مختلط
این نوع از صندوقها حداکثر ۶۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. حداقل ۴۰% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی سرمایه گذاری می‌شود. به صورت کلی میتوان گفت این نوع از صندوقهای سرمایه گذاری از نظر سطح ریسک بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار می‌گیرند. سرمایه گذاری در این نوع از صندوقها به افرادی با سطح ریسک متوسط توصیه می‌شود. چون بیش از نیمی از دارایی‌های آن در سهام سرمایه گذاری می‌شود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از دارایی‌های صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند سرمایه گذاری می‌شود. این صندوقها نیز پتانسیل بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای درآمد ثابت دارند. ولی به دلیل سرمایه گذاری بخشی از دارایی‌ها در سهام، حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوقها ضامن نقد شوندگی دارند.
۴- صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)
فعالیت اصلی این صندوقها، سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می‌شود. عملکرد این نوع از صندوقها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد. میتوان گفت مهمترین ویژگی این صندوقها داد و ستد پذیری واحدهای سرمایه گذاری آنها در بازار سرمایه است. به این صورت که معامله واحدهای این نوع از صندوقها به شیوه معاملات سهام عادی، در سامانه معاملاتی بازار فرابورس ایران صورت می‌پذیرد. صندوقهای قابل معامله میتوانند هر کدام از ۳ نوع صندوق سرمایه گذاری که گفتیم باشند. ریسک متفاوتی که این نوع از صندوقها نسبت به سایر صندوقهای گفته شده دارند، این است که واحدهای سرمایه گذاری آنها در بورس خرید و فروش می‌شوند. پس عرضه و تقاضای بازار و شرایط بورس نیز می‌تواند بر قیمت آنها تاثیر بگذارد. همچنین خرید و فروش این صندوقها از طریق بورس می‌تواند به نقدشوندگی بیشتر آنها کمک کند.
۵- صندوقهای سرمایه گذاری در طلا
بسیاری از مردم دوست دارند که با خرید طلا و سکه، ارزش پول خود را حفظ کنند. اما اتفاق‌هایی مانند گم یا ربوده شدن، همیشه پیش روی این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها بوده است. صندوقهای سرمایه گذاری طلا با خرید و فروش سپرده سکه و انواع اوراق بهادار مبتنی بر طلا که معمولا در بورس پذیرفته شده‌اند، به کسب بازده می‌پردازند. در نتیجه، سرمایه‌گذاران علاوه بر رهایی از مشکلاتی که برایتان گفتیم، میتوانند با ارقام خرد در طلا سرمایه‌گذاری کنند. البته این صندوقها میتوانند مازاد دارایی‌های خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپرده‌ها و گواهی سپرده بانکی سرمایه‌گذاری کنند.
۶- صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان
برای ایرانی‌ها سرمایه‌گذاری در مسکن همیشه یکی از بهترین گزینه‌ها به شمار می‌رود؛ نوعی از سرمایه‌گذاری که به مبالغ بسیار بالایی نیاز دارد. صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوق‌هایی هستند که سرمایه‌های کوچک اشخاص حقیقی یا حقوقی را به منظور سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ ساختمانی جذب میکنند. با این کار امکان استفاده سرمایه‌گذاران خرد از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ و درآمدزای مسکن فراهم می‌شود.
۷- صندوقهای سرمایه گذاری پروژه
صندوق سرمایه گذاری پروژه، صندوق‌هایی هستند که منابع مالی سرمایه‌گذاران را برای تأمین مالی پروژه‌های صنعتی، معدنی، نفت و پتروشیمی جذب میکنند. هدف از تشکیل این نوع صندوقها، جمع‌آوری سرمایه از متقاضیان و اختصاص وجوه جمع‌آوری شده به ساخت و بهره‌برداری انواع پروژه‌های دارای توجیه است.
۸- صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
صندوقهای سرمایه گذاری نیکوکاری، امکان نوعی جدید و جذاب از سرمایه‌گذاری نیکوکارانه را فراهم آورده‌اند. در این شیوه، صندوق‌هایی با اهداف خاص مانند حمایت از جایزه بین‌المللی المصطفی (مشهور به نوبل اسلامی)، ورزش کشتی یا حتی باشگاه‌های ورزشی تأسیس می‌شوند. افرادی که قصد حمایت از این اهداف نیکوکارانه را دارند، به‌جای پرداخت پولی که پس از یکبار پرداخت و هزینه شدن به پایان می‌رسد، در این صندوقها سرمایه‌گذاری میکنند و سود ناشی از این سرمایه‌گذاری به‌صورت همیشگی به آن هدف اعطا می‌شود. البته فرد می‌تواند بخشی از سود ناشی از این سرمایه‌گذاری را برای خود و بخش دیگر برای آن هدف در نظر بگیرد.
۹- صندوق سرمایه گذاری جسورانه
بعضی از کسب و کارها به جای طی یک مسیر خطی، مسیری نمایی و شتاب‌گونه را طی میکنند. البته یا به سمت رشد و موفقیت یا به سمت افول و ورشکستگی. البته امکان دوم به مراتب بیش از اولی است اما همان تجربه‌های معدود موفقیت مانند «گوگل»، «آمازون»، «دیجی کالا»، «اسنپ» و … به قدری پول‌ساز و سودآور هستند که همه شکست‌ها را جبران میکنند. عده‌ای از افراد، سرمایه‌گذاری در چنین صندوق‌هایی را ترجیح می‌دهند؛ صندوق‌هایی که بر ایده‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه سرمایه‌گذاری میکنند و ممکن است سودی فراوان عاید افراد کنند.
۱۰- صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازار گردانی
همان‌طور که از نامشان پیدا است نوعی تخصصی از صندوقها هستند که بازارگردانی سهام شرکت یا صنعت از پیش تعیین شده‌ای را بر عهده دارند. بازارگردانی به معنای خریدوفروش سهم‌های شرکت یا صنعتی خاص است که موجب بهبود نقدشوندگی و متعادل نگه‌داشتن بازار می‌شود.
۱۱- صندوق سرمایه گذاری شاخصی
صندوقهای سرمایه گذاری شاخصی، صندوق‌هایی هستند که منابع مالی جمع‌آوری شده را درست به شکلی سرمایه‌گذاری میکنند که عملکردی مشابه با عملکرد یکی از شاخص‌های بازار سرمایه را به دست بیاورند؛ نه کمتر، نه بیشتر.
انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری در ایران
پیش‌تر انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس را برایتان شرح دادیم. طی مطلبی جداگانه مزایای سبد گردانی در بورس را توضیح دادم.
هرچند در مقاله‌ی قبلی مزایا و معایب صندوقهای سرمایه‌گذاری را برایتان بازگو کردم، اما این صندوقهای سرمایه‌گذاری یکی دو تا نیستند! منظورم در تعداد آنها نیست بلکه در ماهیت آن و تنوع دارایی‌های آن است.
آنچه بَنا دارم در این جستار بدان بپردازم، بررسی انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری ازنظر ماهیت و تنوع دارایی است. این نوشتار به شما کمک خواهد کرد تا بهترین نوعِ صندوق را جهت سرمایه‌گذاری برگزینید.
صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
بدون شک یکی از انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری پرطرفدار با اختلافِ فاحش نسبت به سایر صندوقها، صندوقهای درآمد ثابت (Fixed Income) است.
اختلافِ فاحش را به حیثِ مجموع دارایی‌های تحت مدیریت این نوع صندوقها عرض کردم.
طبق آماری که از سال ۹۳ در دسترس است حجم دارایی‌های این نوع صندوقهای سرمایه‌گذاری بیش از ۵ برابر سایر صندوقها است.
سازوکار این صندوقها نیز همانند سایر صندوقهای سرمایه‌گذاری بر مبنای تحصیل وجوه خردِ سرمایه‌گذاران است. درواقع با انتشار و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری، مبالغ خرد را جمع‌آوری و آنها را در اوراق مختلف سرمایه‌گذاری میکنند. تنها تفاوت فاحش این صندوقها با سایر، در نسبتِ وزنِ دارایی‌ها در این نوع صندوقها است.
همان‌طور که تصویر بالا حکایت میکند، طبق قوانین حداقل ۷۰% دارایی‌های صندوقهای درآمد ثابت را اوراق مشارکت تشکیل میدهد.
اوراق درآمد ثابت شامل: انواع سپرده بانکی، اوراق مشارکت دولتی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت است.
سیاست تخصیص دارایی‌ها در صندوقهای درآمد ثابت ایجاب میکند تا بخش عمده‌ی وزنِ پرتفوی آنها را دارایی‌های بدون ریسک تشکیل دهد. این مسئله دو نکته را در پسِ ماهیت این صندوقها آشکار می‌سازد:
۱- سودآوری محدود:
بازدهی این صندوقها مشابه با اوراق و سپرده‌های بانکی است یا در همان حد است.
۲- ریسک بسیار کم:
این نوع صندوقها برای افرادی که ریسک‌پذیر نیستند و بیشتر به دنبال حفظ ارزش دارایی خود هستند، توصیه می‌گردد.
طبق قانون این صندوقها مجازند حداکثر تا ۳۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه‌گذاری کنند؛ اما هیچ حداقلی هم برای این منظر قید نشده است! و در عمل این میزان بسیار کمتر است! درواقع اغلب آنها ترجیح می‌دهند سهم ۳۰% سهام (که طبیعتاً ریسک به همراه دارد) را نیز به اوراقِ درآمد ثابت تبدیل کنند.
مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۳۰ صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آنها حدود ۲۸۰۰ میلیارد ریال بوده است.
صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام
نقطه‌ی مقابلِ صندوقهای درآمد ثابت، صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام است. صندوقِ در سهام، به صندوق‌هایی گفته می‌شود که حداقل ۷۰% ترکیب دارایی‌های آنها را سهام پذیرفته‌شده در بورس یا فرابورس تشکیل میدهد.
پرواضح است سرمایه‌گذاری در سهام، ریسک‌های قابل‌توجهی به همراه دارد. با توجه به اینکه وزنِ عمده‌ی دارایی‌های این نوع از صندوقها را، سهام تشکیل میدهد، به همان میزان خطر بالقوه‌ی آنها بیشتر است.
مطابق تصویر: برخلاف صندوقهای درآمد ثابت، نباید بیشتر از ۳۰% دارایی‌های این صندوقها به اوراق درآمد ثابت اختصاص داده شود.
مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۷۰ صندوق سرمایه‌گذاری در سهام در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آنها حدود هزار میلیارد تومان بوده است.
ازجمله ویژگی‌های مثبتِ صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام، میتوان به برخورداری از امکان سود بیشتر (البته با ریسک بیشتر) اشاره کرد.
صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط
حد واسط بین صندوقهای درآمد ثابت و صندوقهای در سهام را، صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط تشکیل میدهد. تنوع و ترکیب دارایی‌های این نوع از صندوقها همان‌گونه که از نام آن مشخص است، چیزی بین درآمد ثابت و صندوقهای در سهام است.
مطابق قوانین فعلی این صندوقها مجاز هستند بین ۴۰ تا ۶۰ درصد از هرکدام از اوراق با درآمد ثابت یا سهام را به پرتفوی خود اختصاص دهند. این نوع صندوقها حداقل بر اساس آمار فعلی، محبوبیت بسیار کمی رابین صندوقهای سرمایه‌گذاری دارند.
مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۱۰ صندوق سرمایه‌گذاری مختلط در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آنها به ۵۵ میلیارد تومان هم نمی‌رسد!
صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس
صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) نوع دیگری از صندوقهای سرمایه‌گذاری، محسوب می‌شود. واحدهای این صندوقها در بورس قابل دادوستد هستند. این صندوقها همانند سهام، طی روز معامله می‌شوند و ساختاری شبیه به صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک دارند.
همانند دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری ذکرشده، سرمایه‌گذاران پول خود را در اختیار صندوقی قرار می‌دهند که یک گروه مدیریتی حرفه‌ای پشت آن هستند. آنها با تشکیل پرتفویی از سهام و اوراقِ مختلف، تلاش میکنند ارزش واحدهای صندوقِ خود را افزایش دهند.
این نوع صندوقها بیش از ۲۰ سال است که در جهان گسترش‌یافته‌اند و در طول یک دهه‌ی گذشته رشد چشمگیری را داشته‌اند. اولین ETF در سال ۱۹۹۳ بانام اسپایدر (SPDR) به بازار معرفی گردید. هدف این صندوق پیروی از ریسک صندوق های شاخصی شاخص S&P۵۰۰ بود.
مطابق آمار، مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت صندوقهای سرمایه‌گذاری ETF در ایالات‌متحده از ۱۰۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۲ به ۱.۶۷۵ میلیارد دلار تا پایان سال ۲۰۱۳ رسیده است.
گفتیم که این صندوقها ساختاری شبیه به صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک دارند. همان‌طور که اطلاع دارید ارزش هر واحد از یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک تنها در پایان روز مشخص می‌شود. در این صورت پس از محاسبه‌ی خالصِ ارزشِ دارایی‌ها (که اصطلاحاً به آن NAV گفته می‌شود) میتوان آنها را خریدوفروش کرد؛ اما برخلاف دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری، هر واحد از ETF ها را میتوان همانند سهام و در طول روز معامله کرد!
این مطلب به‌شدت نقد شوندگی این صندوقها را (نسبت به انواع دیگر) بالابرده است. از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد این صندوقها برخورداری از معافیت‌های مالیاتی است. درواقع معامله‌ی واحدهای ETF ها بسیار کم‌هزینه است. البته نباید فقط ویژگی‌های مثبت این صندوقها را آب‌وتاب داد! صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس، معایبی هم دارند.
اَندر مضراتِ ETF ها
به دلیل آنکه این صندوقها همانند سهام معامله می‌شوند، ممکن است سهام آن قبل از ناپدیدی آربیتراژ و برقراری تعادل، به قیمت‌های متفاوت از خالص دارایی، معامله شوند!
به دلیل طولانی شدن این جستار از توضیح بیشتر معایب ETF ها چشم‌پوشی میکنیم.
خوشبختانه در ایران نیز از اواسط سال ۱۳۹۲ اولین صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در فرابورس، پذیره‌نویس گردید که به‌مرور بر تعداد و تنوع آنها افزوده‌شده است.
مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ مجموعاً ۷ صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آنها به بیش از ۱۴۴ میلیارد تومان می‌رسد.
صندوقهای سرمایه‌گذاری شاخصی
صندوقهای سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) گونه‌ای از صندوقهای سرمایه‌گذاری هستند که هدفشان پیروی از یک شاخص مبنا هست. هدفِ این نوع صندوقها صرفاً اِنطباق دارایی‌های پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار بورس است.
توجه کنید شاخص مذکور می‌تواند شاخص سهام، شاخص صنعت یا اوراق قرضه باشد.
یقیناً تنوع دارایی‌ها به شکلی متناسب با شاخصِ مبنا است. این مهم باعث می‌شود تا بتوان عملکردی مشابه عملکرد شاخص موردنظر ایجاد ریسک صندوق های شاخصی کرد. نباید فراموش کنیم که در این نوع از صندوقها، نقشِ مدیریت یک نقشِ غیرفعال است. درواقع وظیفه مدیران این صندوقها، کسب سود نیست! آنها فقط می‌کوشند تا وزن اوراقِ در سبد را متناسب با عملکرد شاخص فوق تطبیق دهند. صندوقهای سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، ملزم هستند منابع خود را متناسب با تغییرات شاخص موردنظر سرمایه‌گذاری کنند؛ بنابراین آنها اجازه‌ی انجام حرکات انتحاری یا معاملات آتی را ندارند!
لازم است بدانیم که انجام معاملات خرید یا فروش سهام همیشه ضرورت ندارد! صندوقهای شاخصی، تنها زمانی اقدام به خریدوفروش سهم میکنند که ضرورت ایجادشده باشد. این مهم معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که وجوه جدیدی به‌واسطه‌ی سرمایه‌گذاری جدید وارد صندوق شده باشد. معمولاً دلیل فروش سهام نیز خروج یک سرمایه‌گذار از صندوق است.
یکی از مهمترین ویژگی‌های صندوقهای سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های بسیار پایین آن است.
ایده‌ی اصلی شکل‌گیری صندوقهای سرمایه‌گذاری شاخصی بر اساس نظریه بازار کارا (Efficient Market Hypothesis) هست. هرچند که توضیح کامل این نظریه‌ی مالی در این جستار مشکل است؛ اما به‌طور خلاصه مطابق با نظریه‌ی بازارِ کارا، انتظارات و اطلاعات همه مشارکت‌کنندگان بازار به‌خوبی در قیمت‌ها منعکس می‌شود. بنا بر وجود تفکرات و رویکردهای مختلف سرمایه‌گذاران، به این نتیجه خواهیم رسید که هر سرمایه‌گذار، خود، یک پارامترِ اثرگذار بر قیمت است؛ بنابراین تغییر قیمت‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی هستند!
هرچند که در ردِ ادعای این نظریه فرضیه‌های دیگری روی کارآمد؛ اما مطابق نظریه‌ی بازار کارا، نمی‌توان بدون متحمل شدن ریسک، بازدهی بالاتر از شاخص بازار به دست آورد. همین ایده بود که باعث شد افتتاح اولین صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی توسط سرمایه‌گذار آمریکایی جان بوگل کلید بخورد.
بر اساس آخرین اطلاعات تابه‌حال، سه صندوق شاخصی در ایران تأسیس‌شده است که بیش از ۲۹ میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت آنها است.
صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان
بیایید فرض کنیم میخواهیم در بازار املاک سرمایه‌گذاری کنیم. تنها مشکلی که وجود دارد و آن اینکه فقط پنج میلیون تومان موجودی داریم. مطمئناً انتظار نداریم کلید آپارتمان را با پنج میلیون به ما بدهند و الباقی آن را نیز ببخشند! هر شخصی که تابه‌حال، دستی در مِلک و املاک داشته باشد می‌داند که سرمایه‌گذاری با مبالغ خرد امکان‌پذیر نیست.
صندوقهای سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان دقیقاً به همین منظور ساخته‌شده‌اند. این روش جایگزین سرمایه‌گذاری سنتی است و با سرمایه‌گذاری خرد نیز امکان‌پذیر است. این صندوقها ساختار منظمی دارند که افراد میتوانند حتی با سرمایه‌های کوچک از سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات بی‌بهره نمانند.
همانند دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری این‌ها نیز تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تأسیس و حسابرسی می‌شود. این صندوقها پس از اخذ مجوزهای لازم، با تجمیع سرمایه‌های خرد آنها را در پروژه‌های ساختمانی مشخص سرمایه‌گذاری میکنند. هر صندوق برای هر پروژه، هزینه‌ها و مدت‌زمان پیش‌بینی را در امید نامه‌ی خود ذکر میکند.
معمولاً در این صندوقها سَندی بنام امید نامه وجود دارد.
امید نامه سندی است که چشم‌انداز سرمایه‌گذاری را به همراه سود احتمالی عایدی و مدت‌زمان پروژه مشخص میکند.
سرمایه‌گذاران با بررسی اساسنامه، امید نامه و طرح توجیهی، اطلاعات لازم را اخذ و نسبت به سرمایه‌گذاری تصمیم می‌گیرند. بدانیم که این صندوقها عمرمحدود و مشخصی دارند! درواقع پس از اتمام پروژه، مدیر صندوق (با تأیید سازمان بورس) اقدام به فروش یا پیش‌فروش واحدهای ساختمانی میکند. طبیعی است عواید ناشی از فروش بین سرمایه‌گذاران تقسیم خواهد شد.
بر اساس آخرین اطلاعات تنها یک صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان در ایران تأسیس‌شده است که تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۳۳ میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت آن بوده است.
سخن نویسنده
به لطف خداوند صندوقهای سرمایه‌گذاری زیادی در کشور تأسیس‌شده است. نباید فراموش کنیم که تمامی این صندوقها تحت نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار است. درواقع تمامی نهادهای مالی مرتبط با سازمان بورس جزء سالم‌ترین و شفاف‌ترین نهادهای مالی کشور هستند.
صندوقهای سرمایه‌گذاری این امکان را به ما می‌دهند تا با مبالغ خرد، ریال‌های خود را سرمایه‌گذاری کنیم. اینکه پولِ خود را در چه صندوقی قرار دهیم کاملاً به سبک و سیاق سرمایه‌گذار در مواجهه‌ی با ریسک بازمی‌گردد. شاید مطلب بعدی رها سرمایه که به مقایسه‌ی عملی این صندوقها می‌پردازد، افق تصمیم‌گیری شفاف‌تری را پیش روی شما ترسیم کند.
دیدگاه شما