علت نوسانات ارزی چیست؟

ریسک نرخ ارز (Risk Rate Exchange/Currency) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟

علت نوسانات اخیر بازار ارز ایران چیست؟/ کندی تجارت چین؛نه تصمیمFATF

تحلیلگر بازار ارز، علت اصلی نوسانات اخیر بازار ارز را کندی تجارت چین در پی شیوع کرونا و اشکال در تبدیل ذخایر یوآن ایران به دلار دانست و گفت: این نوسان مقطعی بوده و ربطی به تصمیم FATF ندارد.

به گزارشايلام بيدار، مجید شاکری با اشاره به تلاطماتی که طی روزهای گذشته در بازار ارز کشور به چشم می‌خورد، گفت: دسترسی ایران به ارزهای جهان‌روا از طرق مختلفی انجام می‌شود که یکی از اصلی‌ترین آنها، استفاده از ذخایری است که شکل یوآن دارند و به همین دلیل، با توجه به محدودیت‌هایی که در داخل چین به خاطر شیوع ویروس کرونا پیش آمده، تجارت خارجی این کشور کند شده و فرآیند تبدیل ذخایر یوانی به اشکال دیگر ارز، با کندی مواجه شده است.

تحلیلگر مسائل ارزی افزود: همزمان با این رویداد، برخی از لایه‌های نظارتی نیز باعث شده که کندی در تبدیل ذخایر ارزی یوآن به سایر اشکال ارز صورت گیرد که این موضوع خود را به صورت وقوع برخی تلاطمات در بازار ارز نشان داده است؛ به این معنا که وقتی نرخ یوآن بالا می‌رود، نرخ درهم را هم با خود بالا برده و پس از آن، قیمت دلار در بازار را نیز، افزایش داده است؛ بنابراین اگر قیمت نسبی این علت نوسانات ارزی چیست؟ ارزها با هم مقایسه شوند، یوان نسبت به دلار، رشد ارزشگذاری شده قابل توجهی دارد و نسبت به دلار تهران، نسبتاً بالاتر قیمت‌گذاری شده است.

وی تصریح کرد: این مقایسه کاملاً این موضوع را اثبات می‌کند که مساله افزایش قیمت یوآن منجر به افزایش نرخ دلار شده و این مساله اندکی زمان‌دار بوده و تا زمانی که سرعت تجارت خارجی در چین بالاتر رود، تا حد زیادی بازار به همین روند ادامه خواهد داد؛ که اکنون سیگنال‌ها از کنترل بیماری کرونا در چین و شروع مجدد تجارت خارجی این کشور با دنیا حکایت دارد؛ پس مشکل بازار ارز ایران هم به زودی حل خواهد شد.

به گفته شاکری، همین حقیقت به ما نشان داد که تاثیرپذیری بازار ارز ایران از تصمیم‌گیری گروه ویژه اقدام مالی( fatf) جدی نیست؛ در غیر این صورت باید اتفاق تنشی در بازار ارز را از سمت درهم یا دلار مشاهده می‌کردیم؛ ضمن اینکه نگرانی از بابت سفته بازان به شکل فزاینده نداریم و بر این اساس، تصور من بر این است که فهم نوسانات بازار ارز ایران طی روزهای گذشته، مربوط به کندی تجارت داخلی چین است و اگر برطرف شود، قیمت در بازار ریزش می‌کند.

وی افزود: هم اکنون بررسی‌ها نشان می‌دهد که پنجره بیماری کرونا رو به بسته شدن است و کنترل کامل آن نباید خیلی به طول بیانجامد و این داده‌ها شرایط را رو به بهبود نشان می‌دهد.

شاکری در پاسخ به این سوال که آیا تلاش‌های سفته بازانه نقش پررنگی در شکل‌گیری نوسانات اخیر بازار ارز داشته، خاطرنشان کرد: واقعیت این است که روی هر اتفاق واقعی مثل همین فاکتوری که در مورد کندی حرکت اقتصاد چین به آن اشاره شد، به طور طبیعی اخبار و حرکات سفته بازانه سوار می‌شوند که ما هم باید آن را جدی بگیریم؛ اما این تحرکات سفته‌بازانه دلیل نوسانات بازار ارز نیست؛ اگرچه تلاش جدی برای حرکت‌دهی نرخ دلار به سمت بالا از سوی دلالان وجود دارد ولی بخش اصلی عامل نوسانات نرخ ارز این تلاش‌ها نیستند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بانک مرکزی نقش بازارسازی و دخالت خود در بازار ارز را طی روزهای گذشته به خوبی ایفا کرده است، اظهار داشت: بانک مرکزی کاری که انجام می‌دهد، بازارسازی است که بر این اساس طی روزهای انتهایی هفته نیز نرخ صرافی‌های بانکی را بالا برد؛ پس به طور طبیعی بخش مهمی از کار بانک مرکزی این است که نرخ صرافی بانکی را بالا برده و به سمت نرخ بازار برساند؛ ضمن اینکه در تهران دلار ترزیق کند؛ پس در این دور هم تلاش دارد که مانع از خارج شدن نرخ ارز از کانالهای غیرقابل کنترل شود تا علت اصلی این تغییرات نرخ برطرف شود.

شاکری در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه بانک مرکزی همواره معتقد است که بدون تزریق علت نوسانات ارزی چیست؟ ارز، بازار را کنترل می‌کند، گفت: طی زمان، خالص تزریق بانک مرکزی صفر است و سر به سر می‌شود؛ به این معنا که همان میزانی که در بازار تزریق می‌شود، به همان میزان نیز بانک مرکزی ارز از بازار جمع می‌کند؛ این در حالی است که بانک مرکزی از ابزارهای ریالی نیز استفاده کرده است و در سمت ریالی این موضوع را هدایت می‌کند و راه تقاضای سفته بازانه را می‌بندد.

قیمت خودرو تحت تاثیر نرخ ارز، مذاکرات برجامی، عرضه در بورس، اخبار مربوط به واردات

پیش بینی می شد که بازار خودرو در ماه جاری تحت تاثیر نرخ ارز، مذاکرات برجامی، عرضه در بورس، اخبار مربوط به واردات و البته مرحله سوم قرعه کشی با نوسانات شدیدی روبه رو شود. این در شرایطی است که ثبات نسبی قیمت ها از ابتدای شهریورماه نمایانگر نوعی بی حسی در بازار است. بلاتکلیفی عوامل موثر در قیمت ها، بازار را تعلیق کرده و در رکود کم سابقه ای فرو برده است.

به گزارش فرصت امروز به نقل از دنیای اقتصاد، بازار خودروی کشور در ماه جاری تحت تاثیر نرخ ارز، مذاکرات برجامی، عرضه خودرو در بورس، اخبار مربوط به واردات خودرو و البته مرحله سوم قرعه کشی خودرو قرار داشت. بررسی قیمت خودرو در شهریورماه نشان می دهد با وجود برخی نوسانات، قیمت خودرو در پایان این ماه نسبت به آغاز آن با کمی کاهش قیمت مواجه بوده است. اما همچنان کلیدواژه خرید و فروش بازار در شهریورماه «رکود» بوده است.

قیمت خودرو در بازار شهریور ماه از ثبات نسبی برخوردار بود؛ با این حال بررسی جزء به جزء خودروهای موجود، نشان می دهد کاهش قیمت جزئی طی این ماه اتفاق افتاده است. این کاهش قیمت درحالی است که نرخ ارز هر چند اندک، اما روند افزایشی داشته است. یکی از دلایل این کاهش قیمت را می توان در عرضه خودرو در بورس کالا جست وجو کرد. در شهریورماه خبر ورود برخی از تولیدات داخلی خودرو به سازوکار فروش بورس کالا منتشر شد که توانست این امید را ایجاد کند که با افزایش عرضه خودرو توسط خودروسازان، قیمت ها در بازار کاهش پیدا کند. بنابراین خریداران به نوعی منتظر کاهش قیمت خودرو هستند. اگرچه افزایش تولید منوط به حذف قیمت گذاری دستوری و کاهش زیان خودروسازان است اما عرضه روز سه شنبه شاهین چنین روندی را نشان نمی داد. این خودرو در اولین روز عرضه خود در بورس کالا بهایی بیش از قیمت پایه تعیین شده علت نوسانات ارزی چیست؟ نصیبش نشد که این رقم حتی از قیمت کارخانه شاهین نیز کمتر بوده است.

البته این انتظار کاهش قیمت تنها از عرضه خودرو در بورس کالا منشا نمی گیرد. شاید علت مهم تر این انتظار را باید در اخبار مربوط به واردات خودرو جست وجو کرد. اوایل ماه جاری، بعد از مدت ها انتظار بالاخره آیین نامه واردات خودرو ابلاغ شد. چندی پیش نیز وزارت صمت اعلام کرد از آذرماه امسال واردات کلید خواهد خورد. بنابراین خریداران انتظار دارند با ورود خودروهای خارجی بتوانند خودروی موردنیاز خود را با قیمت کمتری خریداری کرده یا حتی بتوانند در قبال بهای پرداختی خود کیفیت بیشتری را دریافت کنند. چند ماه انتظار برای واردات خودرو برای خریداران خودرو، ارزش این انتظار را دارد.

علاوه بر این شهریورماه امسال شاهد مرحله سوم قرعه کشی خودرو در سامانه یکپارچه بودیم. با توجه به اختلاف قیمت ۲۵ تا ۹۷درصدی قیمت خودرو در کارخانه و بازار، متقاضیان خرید خودرو ترجیح می دادند پیش از اقدام به خرید خودرو از بازار، شانس خود را در قرعه کشی تخصیص خودرو امتحان کنند، گرچه بیش از ۶میلیون و ۶۸۰هزار نفر در این مرحله برای عرضه تنها ۶۰هزار خودرو ثبت نام کردند و شانس متقاضیان برای برنده شدن در این قرعه کشی کم بود؛ اما اختلاف قیمت بازار و کارخانه آنقدر هست که این افراد را در مورد به تاخیر انداختن خرید از بازار و شرکت در قرعه کشی مجاب کند. علاوه بر این عوامل، با وجود اخبار منفی که در چند روز گذشته از احیای برجام رسیده اما هنوز پرونده توافق به بن بست نخورده و متقاضیان خرید خودرو را به سمتی برده که منتظر به نتیجه رسیدن توافق و کاهش قیمت ها باشند. بنابراین رکود تشدید شده در بازار خودرو، قابل پیش بینی بود و با این رکود ایجادشده نیز به رغم افزایش نرخ ارز در شهریورماه که از ۲۹هزار و ۳۳۰ تومان در اول شهریور به ۲۹هزار و ۵۵۰تومان در ۱۴ شهریور و در نهایت به ۳۰هزار و ۱۲۰ تومان در ۲۳ شهریور رسید، قیمت خودرو نه تنها ثبات داشت بلکه با کاهش قیمت جزئی نیز مواجه بود.

چشم انتظاری برای واردات

برای بررسی بازار خودرو به سراغ سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه داران خودرو، رفتیم. وی در مورد وضعیت بازار خودروی کشورمان می گوید بر خلاف سه ماه ابتدایی سال که کمی خرید وفروش ها در بازار رونق گرفته بود، ماه های بعد و به خصوص شهریورماه شاهد تشدید و تعمیق رکود بازار خودرو بودیم.

وی تاکید می کند خریداران اعتقاد دارند بهای زیادی را برای پرداخت خودرو می پردازند و این موضوع نیز از نظر موتمنی واقعیت دارد؛ چراکه به گفته او می توان شاهد این ادعا را تفاوت قیمت فاحش خودروهای مونتاژی در ایران و بازارهای بین المللی و همچنین اختلاف قیمت قابل توجه خودروهای داخلی در کارخانه و بازار دانست. رئیس اتحادیه نمایشگاه داران خودرو معتقد است نه عرضه خودرو در بورس و نه قرعه کشی خودرو نتوانسته و نمی تواند بازار خودرو را چندان تحت تاثیر قرار دهد. تنها نکته ای که بازار خود را متاثر از آن می بیند موضوع عرضه بیشتر خودرو به بازار است. بنابراین موتمنی تاکید دارد چه از طریق واردات و چه افزایش تولید هرچه زودتر باید عرضه افزایش پیدا کند. موتمنی اعتقاد دارد با توجه به سرمایه ای شدن خودرو در کشور، باید با دید بازگشت سرمایه، بازار خودرو را بررسی کرد و یک سرمایه گذار در شرایطی که امکان دارد به علت واردات قیمت کاهش پیدا کند، از خرید منصرف می شود.

وی با اشاره به افزایش نرخ ارز می گوید، این عامل باعث می شود فروشندگان نیز به امید افزایش بیشتر نرخ ارز و به تبع آن قیمت خودرو، از فروش منصرف شوند. وی درمورد واکنش بازار به اخبار واردات می گوید بعد از انتشار آیین نامه واردات خودرو، خودروهایی با بهای بیش از ۲۰هزار دلار هیچ واکنشی به این خبر نداشتند. اما خودروهایی که نرخی کمتر از ۲۰هزار دلار داشتند، با کاهش قیمت مواجه شدند. بنابراین می توان گفت کسانی که می خواستند کمتر از دومیلیارد تومان برای خرید خودرو هزینه کنند، منتظر واردات هستند. موتمنی همچنین می گوید نمایشگاه داران خودرو مدت هاست کسب وکارشان رونق چندانی ندارد. با این حال فروشندگان نیز منتظرند با به نتیجه رسیدن یکی از اخبار موثر رونق را در بازار ببینند.

ریسک نرخ ارز (Risk Rate Exchange/Currency) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟

نرخ ارزهای سایر کشور ها در برابر پول ملی دائما در حال تغییر و نوسان است. این نوسانات در صورت عدم کنترل ممکن است بر روی دارایی های کاربران تاثیر منفی بسیار زیادی داشته باشد. از این رو استفاده از روش ها و ترفندهای کاربردی مدیریت ریسک نرخ ارز برای کسانی که در بازارهای بین المللی معامله می نمایند، امری لازم و ضروری است. کاربران می توانند با استفاده از ترفندهای ذکر شدن از طریق بازار سهام در بازار بین المللی ریسک های خود را کنترل نمایند و از آن برای کسب سود بیشتر و بالاتر استفاده کنند.

ریسک نرخ ارز (Risk Rate Exchange/Currency) چیست و چگونه آن را مدیریت کنیم؟

ریسک نرخ ارز

ریسک نرخ ارز چیست و چگونه می توان آن را مدیریت نمود؟ ورود به بازارهای مالی بین المللی ناچارا برای همه کشورها اجتناب ناپذیر است. در این میان شرکت ها و صنایع خصوصی نیز چاره ای جز حضور در این بازار نداشته و اجبارا برای بقا در چرخه رقابت باید با این داستان روبرو شوند. از طرفی سودهای بالای ورود به چنین معاملاتی هم به قدر کافی جذاب هستند که به خودی خود شرکت ها را به سمت ورود به چنین بازاری مشتاق‌تر می نمایند.

اما این بازار چندان هم برای کاربران بی خطر و بدون ریسک نخواهد بود. ریسک های بسیار زیادی در بازار های بین المللی وجود دارد که افراد از قبل باید با این ریسک ها آشنا بوده و روش های مدیریت آن ها را نیز برآورد کنند. مدیریت ریسک در جنبه های مختلف بازارهای بین المللی باید به صورت سنجیده صورت پذیرد. یکی از این جبنه ها هم مدیریت ریسک نرخ ارز است.

روش های مختلفی برای مدیریت ریسک نرخ ارز وجود دارد. اما قبل از آن لازم است تا کاربران به صورت دقیق با این خطر آشنا شوند تا بتوانند با آن روبرو گردند. در این مقاله قصد داریم تا ریسک نرخ ارز را به صورت دقیق برای کسانی که در بازارهای بین المللی فعالیت دارند به صورت موشکافانه بررسی نموده و راه های مدیریت این ریسک را نیز برای آن ها تبیین کنیم. با استفاده از ترفندهای و روش های مدیریت که در ادامه بررسی خواهیم کرد شما می توانید خطر ناشی از نوسانات نرخ ارز را تا حد بسیار بالایی کنترل نموده و دیگر از این بابت هیچ نگرانی نداشته باشید.

بدون چنین ترفندهای خطرات ناشی از نوسانات بالای نرخ ارز می تواند دارایی های شما را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات زیادی برای شما ایجاد کند. در ادامه با ما همراه بمانید.

ریسک نرخ ارز چیست؟

تمام ارزهای موجود در جهان دائما در حال نوسان هستند. این نوسان نسبت به سایر ارزها تعیین می شود. برای مثال ممکن است نرخ ارز ملی در داخل کشور دائما ثابت بماند اما نرخ ارز داخلی کشور ما برای سایر کشورها و به نسبت ارز آن ها به دلایل مختلف اقتصادی دائما در حال تغییر است.

برای مثال همین نوسانات دلار در داخل کشور خودمان را در نظر بگیرید. این نوسان برای سایر ارزها اعم از یورو، پوند، روپیه، دینار و ارز همه کشورها به شدت و میزان مختلف در جریان است. افت ارزش پول ملی و یا افزایش ارزش آن بر اساس همین نوسانات تعیین می شود. ریسک نرخ ارز نیز ریسک ناشی از تبدیل واحدهای پولی به یکدیگر است.

تصور نمایید که شما تمام دارایی خود را تبدیل به دلار کنید. افزایش ارزش پول ملی ممکن است باعث کاهش نرخ دلار در داخل شده و این روند میزان دارایی شما را به همان نسبت کاهش می دهد. این اتفاق را با عنوان ریسک نرخ ارز در اقتصاد تعریف می نمایند. (1)

کشورهایی مانند ایران خودمان که به شدت تحت تاثیر شرایط سیاسی و اقتصادی بین المللی قرار دارند بیشتر از سایر کشورها با این ریسک مواجه هستند.

تحریم ها و سایر عوامل موثر در افت ارزش پول ملی ایران باعث شده تا نوسانات ارز در کشور ما به شدت زیاد شده و از این رو میزان ریسک نرخ ارز را نیز در کشور به شدت افزایش دهد. میزان ریسک نرخ ارز در کوتاه مدت حتی می تواند شدید نیز باشد.

زیرا در روش های سرمایه گذاری کوتاه مدت، امکان استفاده از بسیاری از ترفندهای مدیریت ریسک نرخ ارز وجود نداشته و شرایط را برای سرمایه گذار سخت تر نیز می نماید. با آشنایی با این ریسک حالا نوبت به معرفی عوامل موثر بر آن و روش های مدیریت آن می رسد.

چه مواقعی باید نگران ریسک نرخ ارز باشیم؟

البته ریسک نرخ ارز برای همه شهروندان جهان در یک حد وجود ندارد. برای مثال شهروندان اروپایی این نرخ را تا حد زیادی با قراردادهای داخلی و بین المللی با سایر کشورها کنترل نموده اند. ارتباط نزدیک بانک های بزرگ در جهان مانع از نوسانات زیاد نرخ ارز در کشور های بزرگ می شود. اما این مسئله برای همه صادق نیست.

کشورهای آسیای شرقی، اقیانوسیه و البته خاورمیانه با شدت بیشتری با نوسانات نرخ ارز روبرو بوده و بایستی حتما در هنگام ورورد به بازارهای بین المللی دقت بیشتری داشته باشند. در سال های گذشته نرخ دلار در کشور ما دائما روند افزایش داشته و از این رو خرید و فروش اجناس و سرمایه گذاری شرکت ها در این ارز معمولا با خطر زیادی روبرو نبوده است که هیچ، بلکه باعث افزایش سوددهی آن ها نیز شده است. اما این روند می تواند برای معاملات و سرمایه گذاری های کلان در کوتاه مدت بسیار خطرناک باشد.

به دلیل کنترل های سیاسی نرخ ارز در ایران، این خطر همیشه وجود دارد که میزان این نرخ از پیش بینی ها فاصله گرفته و تبدیل به یک امر دستوری گردد. در این مواقع ممکن است خطرات نرخ ارز در کوتاه مدت گریبانگیر شرکت ها و سرمایه گذاران شود.

از جهتی به دلیل تاثیر مستقیم نرخ ارز بر قیمت مواد اولیه مورد استفاده در کارخانه ها و صنایع مختلف، درگیر شدن با نوسانات آن نیز کاملا اجتناب ناپذیر شده است. از این رو استفاده از ترفندهای مدیریت ریسک نرخ ارز در هر شرایطی برای این صنایع لازم و ضروری شده است.

عوامل موثر بر ریسک نرخ ارز

وضعیت اشتغال و نرخ بیکاری کشور

وضعیت اقتصادی کشور

افزایش نرخ تورم

افزایش قیمت طلا

تاثیر ریسک نرخ ارز بر بازار سهام

• دارایی های شرکت های فعال در بازار بورس که بر اساس نرخ دلار تنظیم می شود، افزایش یابد.

• قیمت اجناس رو به افزایش باشد.

• درآمدهای شرکت ها افزایش یابد.

• پیش روی سرمایه ها به سمت بازار بورس و سایر بازارهای مالی نیز افزایش یابد.

روش های مدیریت ریسک نرخ ارز

ترفندهایی که در ادامه به آن ها اشاره می نماییم، می توانند به عنوان روش های کاربردی برای مدیریت ریسک ارز به کار گرفته شوند. مدیریت این ریسک می تواند سرمایه های گرانقدر شما را از خطر بسیار بزرگی در امان نگه دارد.

بستن قراردادها بر اساس پول داخلی

اولین ترفند برای شرکت ها در قراردادهای بین المللی این است که قراردادهای خود را با خارجی ها بر اساس پول ملی و داخلی ببندند. البته این موضوع چندان هم آسان نیست اما گاها شاهد هستیم که علت نوسانات ارزی چیست؟ برخی از شرکت ها از این ترفند در حال استفاده هستند. شرکت های چینی این روش را برای راحت کردن خیال خود از ریسک نرخ ارز با بازارهای بین المللی در راس روش های مدیریتی خود قرار داده اند.

ایجاد تنوع در ارزهای پایه

شرکت ها می توانند برای بستن قراردادهای مختلف خود با یک شرکت و یک کشور، آن ها را با ارزهای مختلف و شرکت های مختلف ببندند. در این شرایط، نگرانی آن ها از بابت افت یکی از این ارزها کاهش خواهد یافت. داشتن یک پرتفوی متنوع به طور کلی در بازارهای مالی و مراوده های مالی روشی عالی برای کاهش ریسک است.

حضور در قراردادهای سلف و اختیار فروش بازار سهام سایر شرکت ها

یکی دیگر ارز روش های کاهش و مدیریت ریسک نرخ ارز در هنگام تبدیل آن به پول ملی، استفاده از چنین قراردادهایی در بازار سهام است. (3)

روش هجینگ

روش هجینگ به اصطلاح قفل کردن میزان سرمایه روی عددی خاص است تا از این طریق، نوسانات نرخ ارز تاثیری روی میزان دارایی های شما در تبدیل آن به پول ملی نداشته باشد. برای مثال فرض کنید شما با بستن یک قرارداد با کشور چین، سرمایه خود را به نرخ پول این کشور تغییر داده اید.

با توجه به اینکه کاهش نرخ ارز این کشور در داخل می تواند بر میزان درآمدها و دارایی های شما تاثیر منفی داشته باشد، با استفاده از روش هجینگ می توانید اقدام به قفل کردن دارایی های خود در بازار فارکس شوید. هج کردن به نوعی روشی برای بیمه کردن دارایی در یک نرخ ثابت است. (4)

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی ریسک نرخ ارز در ابعاد مختلف پرداختیم. نرخ ارزهای سایر کشورها در برابر پول ملی، دائما در حال تغییر و نوسان است. این نوسانات در صورت عدم کنترل ممکن است بر روی دارایی های کاربران تاثیر منفی بسیار زیادی داشته باشد. از این رو استفاده از روش ها و ترفندهای کاربردی مدیریت ریسک نرخ ارز برای کسانی که در بازارهای بین المللی معامله می نمایند، امری لازم و ضروری است.

کاربران می توانند با استفاده از ترفندهای ذکر شده از طریق بازار سهام در بازار بین المللی، ریسک های خود را کنترل نمایند و از آن برای کسب سود بیشتر و بالاتر استفاده کنند.

با اینکه در داخل کشور دائما در حال افت ارزش پول ملی هستیم، اما این موضوع نباید گول زننده شده و استفاده علت نوسانات ارزی چیست؟ از ترفندهای مدیریت ریسک نرخ ارز را از یاد ما ببرد. به خصوص برای کسانی که در بخش واردات کار می کنند و مجبور به پرداخت هزینه ها بر اساس نرخ ارز خارجی هستند، عدم استفاده از این ترفندها می تواند باعث ایجاد آسیب های جبران ناپذیر در آینده شود.

علت نوسان های اخیر در بازار های مختلف چیست

روند افزایش قیمت سکه طی شش ماه اول سال 1399 (تومان)

نتایج وعده گشایش اقتصادی؟

در اقتصاد ایران چه خبر است؟

توقف گواهی اوراق سپرده سکه؛ یک گام به عقب

۴ بانک، قیمت سکه را در بورس، بالا می برند.

تیتر یک در اکوایران

لیست آپارتمان‌های ارزان درپایتخت / کدام آپارتمان‌ها بیشترین خریدار را داشتند؟

تحرک پشت خطی در بازار دلار

روز غم،روز عزا؛ از سقز تا کربلا

قیمت سکه تحت فشار جهانی

پیش بینی بورس امروز 27 شهریور 1401 / گزارش‌های 6 ماه ناجی بازار می‌شود؟

پربیننده‌ترین‌ها

بازخوانی سیاست گشت ارشاد پس از ۱۷ سال

• خودروی ارزان جدید فامیل پراید است؟
• تکرار سریال خونین بوچا توسط روسها/ پوتین هشدار داد: جنگ شدت می گیرد
• هفته جاری خرید بدون قرعه کشی این خودروها را از دست ندهید
• شعله های جنگی دیگر در همسایگی روسیه
• واردات گندم گران از روسیه + نمودار
• ادعای فارس درباره نتایج اولیه علت مرگ مهسا امینی
• دولت ها و خطای مداخله؛ به یاد مهسا امینی
• جنگ انگلیس و آمریکا در خاک ایران
• میهمان تازه ویلاهای شمال کشور؛ اجاره نجومی ویلاهای استخردار

چهره روز

دولت ها و خطای مداخله؛ به یاد مهسا امینی

یک پیمایش رسمی می گوید: مردم مخالف بدحجابی انگیزه ای به مواجهه ندارند. وقتی مردم خود انگیزه مواجهه با بدحجابی ندارند…

دیدگاه

شیر بی‌یال و دم و اِشکم

درس تلخ اقتصاد کلان از بورس

آیا ساختار سیاسی در ایران مفهوم بانک مرکزی را درک کرده است؟

بحرانِ بی‌تابی ایرانیان

حُقه‌هایی برای تمام فصول

اکوایران یک سایت چند رسانه ای است که اخبار، اطلاعات، رویکردها و تحولات اقتصادی ایران و جهان را در قالب‌های مختلف خبری و تحلیلی با استفاده از ابزارهایی چون ویدیو، متن، پادکست، تصویر و سایر قالب های روزنامه‌نگاری در اختیار مخاطبان خود قرار می دهد.

• راهنمای تماس و آدرس
• درباره اکوایران

• اخبار اقتصاد کلان
• اخبار بورس
• اخبار طلا و ارز
• اخبار تجارت
• اخبار انرژی
• اخبار بازار دارایی
• اخبار بانک و بیمه
• اخبار سیاسی
• اخبار تکنولوژی
• آخر هفته
• ویدیو
• پادکست

• روزنامه دنیای اقتصاد
• سایت خبری اقتصاد نیوز
• روزنامه انگلیسی Financial Tribune
• مرکز همایش های دنیای اقتصاد
• پایگاه خبری – تحلیلی دنیای بورس
• هفته‌نامه تجارت فردا
• انتشارات دنیای اقتصاد
• واحد توسعه دانش

کلیه حقوق مادی و معنوی محفوظ و متعلق به شبکه اینترنتی اکوایران می‌باشد و استفاده از مطالب تنها با ذکر منبع و لینک مستقیم بلامانع است.

ارزیابی مداخلات دولت‌ها در بازار ارز با محوریت نرخ ارز حقیقی

در حال حاضر نرخ ارز به عنوان لنگر اسمی و شکل دهنده انتظارات در اقتصاد نقش ایفا می‌کند و به دلیل سیاست دولت مبنی بر تثبیت نرخ ارز، صدمات زیادی را بخش‌های مختلف اقتصادی بالاخص تولید و صادرات دیده است.

مقدمه

اهميت نرخ ارز در افكار عمومي و در نظر دولت مردان بر كسي پوشيده نيست و به همين دليل، بازار ارز، موضوع مداخلات گسترده دولت قرار مي­گيرد. مبتني بر اين گزاره دو سوال اصلي وجود دارد كه اين یادداشت سعي مي­كند بدان پاسخ دهد:

• دليل اهميت فوق العاده نرخ ارز براي دولت­ها و مردم چيست؟ و چگونه مي­توان اين اهميت را كاهش داد؟
• چارچوب بهينه مداخلات دولت در بازار ارز (هدف اصلي، هدف مياني و ابزارها) چگونه بايد باشد؟

بر اساس مدل های نظام ارزی موجود در ادبیات و تجارب جهانی، مي­توان نرخ ارز را كليدي­ترين متغير اقتصاد مخصوصا در ايران دانست كه نوسانات آن بيش از هر متغير ديگري مورد توجه عموم مردم قرار مي­گيرد و به همين دليل موضوع مداخلات جدي دولت­ها مي­شود. البته مداخله دولت در بازار ارز منحصر در ايران نيست و به دليل اهميت نرخ ارز در تعادل تراز پرداخت­ها ، تمامي بانك­هاي مركزي و دولت­ها مداخلاتي در سطوح و انواع مختلف در اين بازار دارند.

چرايي اهميت فوق­العاده نرخ ارز براي دولت­ها

بانک مرکزی در ایران نیز در زمره بانک­های مرکزی است که تا سال ۱۳۹۷ لنگر اسمی صریحی اعلام نکرده است، اما همگی می­دانند که لنگر اسمی ضمنی وی تثبیت نرخ ارز بوده است.

نمودار ۱- نرخ ارز رسمی

نمودار فوق نشان می­دهد که عملاً نرخ ارز همواره ثابت بوده و افزایش نرخ ارز با جهش­های ارزی اتفاق افتاده است. به عبارت دیگر بانک مرکزی تا جاییکه می­توانسته نرخ ارز را تثبیت کرده و زمانیکه باورپذیری تعهد بانک مرکزی به نرخ ارز ضمنی، مورد تردید واقع شده حملات سفته بازانه آغاز گشته و نرخ ارز یک جهش را تجربه کرده است. زمانيكه بانك مركزي نرخ ارز اسمي را به عنوان لنگر اسمي(هرچند ضمني) معرفي نمايد، عملاً انتظارات كوتاه مدت عوامل اقتصادي را به نرخ ارز وابسته كرده است و اين متغير حتي براي افرادي كه هيچ تاثري از تجارت بين الملل ندارند نيز حائز اهميت خواهد شد. زيرا در اين شرايط، نرخ ارز فارغ از تاثيري كه بر قيمت كالاهاي وارداتي و وضعيت تراز تجاري دارد، همگرايي بالايي با نرخ تورم كوتاه مدت (كالاهاي داخلي) نيز خواهد داشت. اين مساله مهمترين ريشه اهميت فوق العاده نرخ ارز براي مردم و به تعبيري تبديل شدن آن به مهمترين متغير اقتصادسياسي در كشور است. به دليل همگرايي نرخ ارز با تورم، مردم به محض افزايش نرخ ارز نگران نرخ تورم خواهند بود و مي دانند كه زمان تخليه آثار تورمي نقدينگي و پيامدهاي ناشي از عدم تناسب بخش واقعي و بخش اسمي فرا رسيده است. يا به تعبير ديگر، افزايش نرخ اسمي ارز، نتيجه بي تدبيري دولت­ها را آشكار مي­كند به همين دليل دولت­ها در هر شرايطي، عدم افزايش نرخ ارز را به عنوان يك دستاورد به عموم معرفي مي­كنند و مردم نيز اين متغير را مبناي ارزيابي عملكرد دولت­ها مي­دانند. به همين دليل:

• دولت­ها تا جاييكه بتوانند از افزايش نرخ ارز اسمي ممانعت مي كنند
• در دور اول دولت­ها نرخ ارز ثبات بيشتري نسبت به دور دوم دارد تا جامعه راي دهندگان دولت حفظ شود
• انتقاد از دولت در بيان عموم مردم با مقايسه نرخ ارز قبل و بعد از هر دولت مطرح مي­شود.

راهبرد دولت­ها در مواجهه با بازار ارز

راهبرد اصلي دولت­ها در مواجهه با بازار ارز جلوگيري از افزايش نرخ ارز اسمي است. راهبرد تثبيت نرخ ارز اسمي دقيقاً همان چيزي است كه قانون­گذار سعي كرده است با تعيين نظام ارزي شناور مديريت شده در قوانين برنامه پنجم و ششم توسعه، مقابل آن بايستدكه متاسفانه توسط دولت­­ها ناديده انگاشته شده است. علت اين مساله هم عدم توجه به لوازم نظام ارزي شناور مديريت شده و تمهيد مقدمات براي تغيير نظام ارزي بوده است. به عبارت روشن­تر زماني­كه نظام ارزي كشور به شناور مديريت شده تغيير مي­كند، لازم است سياست­گذار لنگر اسمي اقتصاد را از نرخ ارز به ساير لنگر­هاي اسمي تغيير دهد. زيرا اقتصاد به يك لنگر انتظارات نياز دارد و فرآيند بازتعريف يك لنگر جايگزين فرآيندي زمان­بر و پيچيده است و حداقل لوازم زير را ميطلبد:

• تعريف يك چارچوب سياست پولي جديد (اعم از اهداف و ابزارها)
• اعلام يك متغير مياني به عنوان هدف بانك مركزي
• افزايش شفافيت و تقويت سياست­هاي ارتباطي بانك مركزي
• پايبندي به هدف اعلام شده و اعتبار (credibility) بانك مركزي

دولت علي رغم اعلام نظام ارزي شناور ولي همواره در زمان تصميم گيري در رابطه با موافقت يا مخالفت با افزايش نرخ ارز دچار يك ناسازگاري زماني مي­شود كه در آن، موافقت با افزايش نرخ ارز به نفعش نيست چون هنوز نتوانسته است انتظارت تورمي را از نرخ ارز تفكيك نمايد.

پيامدهاي منفي تثبيت نرخ ارز بر اقتصاد

1-تضعيف توليد و سرمايه گذاري

در شرايط تورمي كه همواره هزينه­هاي توليدكنندگان داخلي (دستمزد، مواد اوليه داخلي و . ) افزايش مي­يابد، جلوگيري از افزايش نرخ ارز موجب تضعيف رقابت پذيري صادرات و تشويق واردات مي­شود. صادركنندگان كشورهاي تورمي همواره با افزايش هزينه­ها مواجه هستند كه لاجرم در قيمت كالاي صادراتي منعكس خواهد شد در حاليكه كشورهاي با تورم پايين نيازي به پيشنهاد افزايش قيمت به مشتريان خود ندارند، لذا اگر نرخ ارز ثابت باقي بماند، كشورهاي تورمي با ارز ثابت قدرت رقابت با ساير كشورها را نخواهند داشت و از بازار اخراج خواهند شد. علاوه بر اين، وارد كنندگان محصولات خارجي در داخل كشور نيز بازار را در دست مي­گيرند و راهبر بازار خواهند شد چراكه مارك آپ بالاتري نسبت به توليدكنندگان داخلي دارند.

به صرفه بودن واردات، طفيلي راهبرد تثبيت نرخ ارز در كشور بوده است كه انگيزه توليد و سرمايه گذاري را تخريب مي­كند و باعث مي­شود اگرچه دولت­هاي سعي در حمايت از صادرات دارند اما هيچ توفيقي در اين زمينه كسب نشود.

2-اسراف ذخاير ارزي كشور

در شرايطي كه كشور به واسطه فشارهاي بين­المللي و تحريم­هاي ظالمانه، هر روز با محدوديت بيشتري در ايجاد و دسترسي به ذخاير ارزي خود مواجه مي­شود، صيانت هر چه بهتر و بيشتر از ذخاير ارزي كشور بايد سرلوحه­ي سياست­گذار باشد. اما راهبرد ممانعت از افزايش نرخ ارز اسمي دقيقاً دولت را مجبور خواهد كرد ذخاير ارزي كشور را به بازار عرضه نمايد و منابع كمياب را هدر بدهد. به ويژه، اگر اين تزريق با سياست­ تجاري و كنترل خروج سرمايه همراه نباشد، عملاً اسراف در منابع ارزي چندبرابر خواهد شد و عملاً صيانت از ذخاير ارزي كشور به عنوان يك راهبرد ميان و بلندمدت قرباني مسائل سياسي و پوپوليزم خواهد شد.

صيانت از ذخاير ارزي كشور بايد براي تمامي دولت­ها و مستقل از هر ديدگاه سياسي به عنوان خط قرمز باشد، اگر دولتي طرفدار مذاكره است، براي اينكه با دست پر بر ميز مذاكره حاضر شود بايد ذخاير ارزي بالايي داشته باشد و اگر دولتي طرفدار مذاكره نباشد باز هم براي تامين ارز كشور در ميان مدت بايد ذخاير ارزي بالايي داشته باشد.

بنابراين يكي ديگر از پيامدهاي منفي راهبرد تثبيت نرخ ارز اسمي، اسراف و هدر دادن منابع ارزي كشور در شرايط جنگ اقتصادي است.

3-ايجاد التهاب و افزايش بي­ثباتي اقتصاد

راهكار اصلي حفظ ارزش پول ملي كنترل تورم و رشد نقدينگي است و تا زمانيكه دولت نتوانسته است عامل اصلي كاهش ارزش پول ملي يعني تورم را كنترل كند، افزايش نرخ ارز در ميان و بلندمدت اجتناب ناپذير است. يعني دولت ابتدا با تزريق منابع گران سنگ ارزي خود تلاش مي­كند از افزايش نرخ ارز جلوگيري كند اما پس از مدتي ذخاير قابل عرضه در بازار به اتمام مي­رسد و نيروي انباشته در قالب جهش ارزي خود را نشان مي­دهد. بديهي است افزايش تدريجي نرخ ارز بسيار بهتر از وقوع شوك ارزي و افزايش دفعي آن است، لذا پيامد ديگر ممانعت از افزايش تدريحي نرخ ارز، ناكامي در تثبيت آن است. تمركز دولت­ها بايد بر ثبات بخشيدن (كاهش نوسانات) نرخ ارز و پيش­بيني پذيرتر كردن فضاي اقتصاد كشور براي سرمايه گذاري و توليد داخل باشد.

جايگاه نرخ ارز حقيقي در مداخلات ارزي

راهبرد دولت­هاي در مواجهه با نرخ ارز بايد بر اساس سياست­هاي تجارت بين الملل كشور تنظيم شود و در اين ميان نرخ ارز حقيقي مهمترين سنجه و شاخص براي مداخله دولت محسوب علت نوسانات ارزی چیست؟ مي­شود. يعني روند نرخ ارز حقيقي موضع دولت در مداخله را مشخص مي­كند نه نرخ ارز اسمي. زيرا نرخ ارز حقيقي سنجه وضعيت رقابت پذيري كالاهاي توليد داخل است. اگر دولت بخواهد رقابت پذيري محصولات صادراتي را حفظ كند بايد به فكر تثبيت نرخ ارز حقيقي باشد، اگر بخواهد رقابت پذيري محصولات صادراتي را افزايش دهد افزايش نرخ ارز حقيقي توصيه مي­شود. برخي از كشورها نظير چين با هدف ترغيب صادرات افزايش نرخ ارز حقيقي (كاهش ارزش پول ملي) را به عنوان راهبرد خود معرفي كرده‌­اند.

نمودار ۲- نرخ ارز حقیقی چین

نرخ ارز حقيقي نرخ ارز اسمي تقسيم نسبت تورم داخل و كشورهاي خارجي است. تثبيت نرخ ارز حقيقي به معناي افزايش نرخ ارز به ميزان تفاضل تورم ما از تورم كشورهاي خارجي است.

متاسفانه علی­رغم اینکه در تمامی اسناد و سیاست­های کلی از جمله سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی رونق صادرات یا برون­گرایی و صادرات محوری اقتصاد کشور مورد تاکید قرار گرفته، روند نرخ ارز حقیقی کشور با این راهبرد نه تنها هماهنگ نبوده بلکه کاملاً خلاف آن بوده و صادرات را تضعیف کرده است. روند نرخ ارز حقیقی از ابتدای دهه­ی هشتاد تا سال ۱۳۹۰ یک روند نزولی با شیب تند، را تجربه کرد و طی این بازه ۵۰ درصد کاهش یافت. افزایش درآمد­های نفتی در این سال­ها موجب افزایش قدرت بانک مرکزی در مداخله و ممانعت جدی از افزایش نرخ ارز بود و خروجی آن کاهش شدید نرخ ارز حقیقی و وقوع پیامد‌های فوق­الذکر بوده است. با اعمال دور قبلی تحریم­ها در سال­های ۹۱ و ۹۲ شاهد افزایش نرخ ارز حقیقی بودیم، اما پس از روی کار آمدن دولت یازدهم مجدداً روند نزولی نرخ ارز حقیقی آغاز شد طی سال­های ۹۲ تا ۹۵ نرخ ارز حقیقی ۳۵ درصد کاهش را تجربه کرد.

نمودار ۳- نرخ ارز حقیقی (سال پایه ۱۳۵۱)

مداخلات صحيح دولت در بازار ارز چگونه بايد باشد؟

با اين توضيحات ممكن است اين سوال پيش بيايد كه پس دولت چه وظيفه­اي در قبال حفظ ارزش پول ملي دارد و اگر اين مداخلات در بازار ارز پذيرفته نيست چه مداخلاتي توصيه مي­شود؟

نكته­ي اول اينكه اين گزارش، مداخله دولت با هدف تثبيت نرخ ارز اسمي را زير سوال برد نه هر مداخله­اي. دولت براي حفظ ارزش پول ملي وظايف مهم و سنگيني بر عهده داشته است كه از قضا به دليل عدم انجام آن­ها نرخ برابري ارز هر روز كاهش يافته است.

نكته دوم اين­كه با توجه به راهبرد­هاي كشور در حوزه تجارت بين الملل، دولت بايد از كاهش نرخ ارز حقيقي جلوگيري كند و سنجه مداخلات دولت در بازار ارز نرخ ارز حقيقي باشد نه نرخ ارز اسمي.

نكته سوم اينكه مهمترين وظيفه بانك­ مركزي و دولت در راستاي حفظ ارزش پول ملي، مهار تورم است كه با كنترل رشد نقدينگي و مهار پيش­ران­هاي آن (نظام بودجه ريزي و نظام بانكي) محقق مي­شود.

مداخلات بانك­هاي مركزي علاوه بر حركت در راستاي راهبرد تجاري كشور، با هدف كاهش نوسانات نرخ ارز نيز دنبال مي­شود. يعني بانك مركزي ممانعتي براي افزايش روند نرخ ارز ندارد اما سعي مي­كند با معرفي ابزارهاي مشتقه و مداخلات مستقيم از نوسانات كوتاه مدت در بازار ارز جلوگيري نمايند.