تاریخچه ی سهام بورس

تاریخچه بورس در ایران

شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس : ایده راه‌اندازی بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمی‌گردد. در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به منظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی ناظر بر فعالیت بورس اوراق بهادار، به ایران آمدند. متاسفانه مطالعات راه‌اندازی بورس با آغاز جنگ جهانی دوم و مشکلات داخلی ایران برای مدت طولانی متوقف شد.

پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، مجددا در سال ۱۳۳۳ ماموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی وقت محول شد. این گروه پس از ۱۲سال، در سال ۱۳۴۵، قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه و لایحه مربوطه را به مجلس شورای ملی ارسال کردند که این لایحه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۵ تصویب شد. بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را رسما با انجام چند معامله روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد.

پس از آن سهام شرکت نفت پارس، چند نوع اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد در بورس تهران پذیرفته شدند. در آن زمان اعطای معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و موسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. در طی مدت زمانی پس از تشکیل، بورس در مسیر توسعه و پیشرفت قرار گرفت. بورس در ایران برای مدتی به دلیل تحولات بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی رونق چندانی نداشت و عملا تعطیل بود. با آغاز برنامه اول پنج ساله توسعه مجددا بورس در ایران احیا شد. در سال ۸۴ نیز با تصویب قانون اوراق بهادار تحولات مهمی در عرصه بازار سرمایه در ایران شکل گرفت و بخش نظارتی و اجرایی تفکیک شد.

در حال حاضر چهار شرکت بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی ایران تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.

طراحی انواع اوراق بهادار، ابزارهای مالی اسلامی، راه‌اندازی نهاد‌های متنوع مالی و همچنین گسترش فعالیت‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی در کنار آزاد‌سازی سهام عدالت موجب شده امروزه تعداد سهامداران بورس رشد قابل توجهی داشته باشد به‌طوری که هم اکنون تعداد سهامداران به حدود ۵۰میلیون نفر رسیده است که این امر با درنظر گرفتن جمعیت ایران، نشان از ورود حداقل ۶۰درصد از ایرانی‌ها به بازار سرمایه دارد.

توسعه بازار سرمایه در ایران قطعا می‌تواند زمینه ساز بسیاری از گشایش‌های اقتصادی باشد و خوشبختانه می‌توان گفت در حال حاضر نیز توجه به اهمیت و جایگاه بورس از زمان تشکیل در ایران، بی‌سابقه بوده که این امر می‌تواند به توسعه بورس در ایران کمک شایانی کند.

تاریخچه ی سهام بورس: بهترین شش ماه سال

درست همانطور که پس از تابستان، فصل پاییز فرا می رسد و زمستان آغاز می شود، بازار سهام نیز فصلهای مخصوص خود را دارد. این تشابه که توسط بیل و جفری هیرش کشف شده است به خوبی توانسته نوسانات بازار بورس را توصیف کند و این موضوع در تاریخچه ی سهام بورس به اثبات رسیده است.

در 66 سال گذشته یعنی از آپریل 1950 تا آپریل 2016 شرکت داو جونز حدود 7.4 درصد از سهام بورس را به خود اختصاص داده است. جف هیرش سردبیر مجله ی Stockman Trader’s Almanac میگوید: این مقایسه با متوسط سود 0.4 درصد از ماه می تا اکتبر بوده است.

این کشف، یک الگوی جدید فصلی برای بورس به شمار میرفت. پس از جنگ جهانی دوم همچنان این روال ادامه داشت. قبل از جنگ، صنعت کشاورزی نقش مهمی در شکست ها و جریانات اقتصادی در ایالات متحده و بازار سهام داشت.

هیرش خاطر نشان میکند که: جهان کنونی مکانی متفاوت از 100 سال گذشته شده است.

قبل از حدود سال 1950، کشاورزی بخش عمده ای از اقتصاد ایالات متحده را در بر میگرفت و تاثیر آن نیز بر بازار بسیار شگفت آور بود. هیرش پس از بررسی آن سالها به این نتیجه رسید که:

درصد بازدهی در تاریخچه ی سهام بورس

از سال 1901 تا 1950، ماه آگوست پر فروش ترین ماه در سال بوده و در سالهای 36 تا 49 حدود 2.3 درصد افزایش داشته است. ( بازار به دلیل جنگ جهانی اول در آگوست 1914 بسته شده بود).

ماه جولای دومین ماه خوب سال بود که از سال 31 تا 50 حدود 1.5 درصد افزایش داشته است.

ماه ژوئن چهارمین ماه خوب بازار بوده که با رشدی حدود 0.9 درصدی همراه بوده است.

ممکن است بپرسید چرا اینطور است؟ هیرش توضیح می دهد که: کاشت، داشت و برداشت محصول دلیل آن است. همانطور که محصولات زراعی کاشته میشوند و سپس به بازار عرضه میشوند و به فروش میرسند و پول نقد نیز شروع به جابجایی میکند، در بازار سهام نیز دقیقا همین اتفاق می افتد.

اما زمانه عوض شد. هیرش میگوید: سهم کشاورزی از تولید ناخالص داخلی پس از جنگ جهانی دوم رو به کاهش نهاد. زیرا صنعتی شدن، طبقه ی متوسط جامعه شروع به مهاجرت به حومه ی شهرهای بزرگ کردند و در این مکان ها دستمزدهایی که به سختی دریافت می شد صرف ساخت خانه های جدید و مدرن میشد تا بتوانند در آن زندگی کنند.

کشاورزی کمتر شد و کمتر کسی قبول میکرد که در مزرعه کار کند. ناگهان مردم کمتر در تابستان به برداشت محصول میپرداختند و بیشتر به تعطیلات و استراحت میپرداختند. با پیشرفت اقتصاد، زندگی های روزمره تغییر کرد و بازار نیز متحول شد. ژوئن و آگوست سپری شد. ماههای خوبی که عملکرد بالایی داشتند ماه اوت بود و ضریب 0.0 از سال 1950 تا 2016 به 1 رسید و در ژوئن ضریب درآمد سالانه از عدد 4 به عدد 11 رسید. این تغییرات فصلی به وضوح در وضعیت کشورها دیده میشود.

حرکت سریع به سمت امروز

چگونه آگاهی از الگوهای فصلی میتواند به ما کمک کند؟

هیرش میگوید: آگاهی می تواند از راههای زیادی به ما کمک کند و در طول یک سال و داشتن دید بلند مدت و در نظر گرفتن ریسک هیجانی عمل کردن در شش ماه بد سال می تواند به ما کمک کند تا از سبد سهام خود محافظت کنیم و دوره های بی ثبات و پر خطر را پشت سر بگذاریم تا به شش ماه خوب سال برسیم. هیرش میگوید معمولا شش ماه از سال مستعد کاهش شدید قیمتهاست.

شاید این الگو در گذشته واقعیت داشته شاید هم دروغی بیش نباشد. اما اگر واقعیت داشته باشد پس در شش ماه خوب سال شاهد انتخابات ریاست جمهوری هستیم و این امر نیز بر الگوی فصلی تاثیر گذار خواهد بود. همچنین از ماه نوامبر تا آپریل همچنان شاهد جریانات انتخابات هستیم ولی شش ماه بد سال یعنی از ماه می تا اکتبر، خیلی هم وحشتناک نبود و این پتانسیل را داشت که روی انتخابات تاثیر بگذارد.

الاغ یا فیل

بسته به اینکه چه کسی در انتخابات پیروز شود، سناریوهای مختلفی به وجود می آید. هیرش میگوید: بازار در زمان هیلاری کلینتون عملکرد بهتری خواهد داشت. ترامپ، که هیچ سابقه ای در سیاست ندارد اما توانست یک کمپین را به طور غیر مستقیم با موفقیت اجرا کند. این عدم اطمینان و ماهیت ناشناخته ی وی برای وال استریت نگران کننده است.

(این مقاله مربوط به قبل از ریاست جمهوری ترامپ می باشد)

اگر ترامپ در کاخ سفید پیروز شود، بخشهایی مثل برق و ارتباطات از راه دور، بخش های اصلی دفاعی احتمالا برنده خواهند شد. زیرا تمرکز وی بر روی بدنه های نظامی مثل فناوری های ایالتی و جنرال دینامیک و موارد مشابه است.

از طرفی دوران ریاست جمهوری کلینتون نشان داد که او نیروی مخربی نبوده و ممکن است بسیاری از سیاستهای وی ادامه داشته باشد و بخش های مصرف کننده همچنان به عنوان عوامل قدرتمند عمل کنند.

استراتژی تعویض

هیرش استراتژی تعویض را برای کسب نتیجه از شش ماه خوب سال پیشنهاد میکند و توصیه های خاصی را برای خرید و فروش ارائه می دهد. وی میگوید: یک روش برای اجرای استراتژی تعویض، رویکردهای داخلی و خارجی هستند که ما برای جابجایی پول و سهام یا اوراق قرضه به آن رجوع میکنیم.

• یک سرمایه گذار یا تریدر در شش ماه خوب سال روی سهام سرمایه گذاری میکند. صندوق های سرمایه گذاری راهی آسان و ارزان برای دستیابی به این هدف هستند.
• در طول شش ماه بد سال سرمایه را از بازار سهام خارج می کند و میتواند آن را به صورت پول نقد نگهدارد و یا برای خرید اوراق بهادار از آن استفاده کند.

این کار ریسک سرمایه گذاری را به نصف کاهش میدهد. یکی دیگر از مزایای تاریخچه ی سهام بورس این کار داشتن تعطیلات و فعالیتهای تابستانی لذت بخش است زیرا در این فصل دیگر نگران بازار سهام نخواهید بود و غرق در مشکلات ناشی از سرمایه گذاری داراییتان نخواهید شد.

به یاد داشته باشید که عملکرد گذشته لزوما نتایج آینده را تضمین نمیکند و سرمایه گذاران باید قبل از هرگونه تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری، عوامل بسیاری را که فراتر از روندهای فصلی هستند را در نظر بگیرند.

بورس اوراق بهادار تهران چیست و تاریخچه آن مربوط به چه زمانی است؟

در بازرگانی داخلی ایران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمایه‌ای، واسطه‌ای یا مصرفی نسبت داده می‌شود که در یک محدوده جغرافیایی قرار گرفته‌اند و تعداد زیادی از عناصر عمده‌فروشی و خرده‌فروشی آن کالای خاص را – مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و… – در خود جای داده‌اند. در واقع بازار بورس اوراق بهادار مرجع و بازاری رسمی و مطمئن است که به جذب سرمایه افراد و بخش‌های خصوصی می‌پردازد تا از این راه بتواند منابع مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت را تامین کند.

منظور از بورس اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که تضمین کننده حقوق مالی قابل‌ ارائه برای مالک آن باشد. به بیان دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل‌ و‌‌ انتقال به شمار می‌رود. این اوراق از هر نوعی که باشند مانند سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و حتی صکوک، ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارند. شرکت یا نهادی که اوراق بهادار را صادر می‌کند، به‌ عنوان صادرکننده (توزیع‌کننده) شناخته می‌شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام» و «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شوند. در این میان بورس اوراق بهادار بازاری منصفانه، کارآ، متشکل، خودانتظام و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان است که ارزش افزوده را برای ذی‌نفعانش ایجاد می‌کند. اوراق بهادار در این بازار و توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون، ضوابط و مقرراتی خاص، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بازار بورس اوراق بهادار در قالب شرکت‌های سهامی با مسئولیت محدود یا شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت مورد معامله قرار می‌گیرد. مشخصه مهم این بازار، حمایت قانونی از صاحبان پس‌اندازها یا سرمایه‌های راکد است.

گذری کوتاه بر تاریخچه شکل‌گیری بازارهای سرمایه

در گذشته به دلیل ریسک‌های بالای تجارت، تجار همواره به دنبال شرکایی بودند که سود و زیان خود را با آن‌ها تقسیم کنند و هر کس بنا به سرمایه‌ای که آورده در سود و زیان شریک شود. فرم تکامل‌ یافته این روش به‌صورت سهام عام بود که به عموم مردم فروخته می‌شد و شرکت کار خود را با سرمایه مردم انجام می‌داد. اولین کمپانی که از این روش استفاده کرد کمپانی «هند شرقی» بود که در تاریخ تجارت دنیا ثبت شد. اما بعدها با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و ارتباط هر چه بیشتر مردم و صاحبان سرمایه‌ها، بازارهای سرمایه به وجود آمدند. در این بازارها سرمایه‌داران با متقاضیان استفاده از نقدینگی تماس پیدا می‌کردند و به دادوستد می‌پرداختند. در تاریخ ۱۴۶۰ میلادی و در شهر «آنورس بلژیک» اولین تشکل بورس اوراق بهادار جهان ایجاد شد. گفتنی است که این شهر، موقعیت تجاری قابل ملاحظه‌ای داشت. بعد از آن نیز «بورس آمستردام» بود که در اوایل قرن ۱۷ شکل گرفت. امروزه بورس آمستردام یکی از مهم‌ترین منابع تأمین سرمایه در سطح بین‌الملل است. همچنین بورس لندن در سال ۱۸۰۱ با عضویت ۵۰۰ نفر و به دنبال آن نیویورک، زوریخ و… پدید آمدند.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در تهران

ایده اولیه ایجاد بازار بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد. در آن سال به درخواست دولت ایران، یک فرد به نام «وان لوترفلد» درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و حتی طرح قانونی تاسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. البته در همان زمان، بانک ملی ایران نیز به‌ عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ، تمام کارهای انجام‌ شده متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، ماموریت تشکیل بازار بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بازار بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران با ورود سهام «بانک صنعت و معدن» و «نفت پارس» فعالیت خود را آغاز کرد.

دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد:

دوره نخست ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷

بورس اوراق بهادار از پانزدهم بهمن سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انجام چند معامله روی سهام بانک «توسعه صنعتی و معدنی» آغاز کرد. در پی آن، «شرکت نفت پارس»، «اوراق قرضه دولتی»، «اسناد خزانه»، «اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی» و «اوراق قرضه عباس‌آباد» به بورس تهران راه یافتند. در این دوره، گسترش فعالیت بازار بورس اوراق بهادار بیشتر مرهون قوانین و مقررات دولتی بود که از بین آنها می‌توان موارد زیر را معرفی کرد:

1. تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحدهای تولیدی در اردیبهشت که به‌موجب آن موسسات خصوصی و دولتی موظف شدند به ترتیب ۴۹ درصد و ۹۴ درصد سهام خود را در آن عرضه کنند.
2. تصویب قانون معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۵۴

طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران، تعداد شرکت‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۶.۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافتند. همچنین، ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۳۴ میلیارد ریال طی سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.

دوره دوم ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷

در سال‌های پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونی‌های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز برگرفت. نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک‌ها در تاریخ ۱۳۵۸/۳/۱۷ توسط شورای انقلاب بود که به‌موجب آن بانک‌های تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد، شرکت‌های بیمه نیز در یکدیگر ادغام شده و به مالکیت دولتی درآمدند. تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیرماه سال ۱۳۵۸ باعث شد تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند، به‌گونه‌ای که تعداد آن‌ها از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت. حجم معاملات سهام در این دوره از ۲/۳۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ به ۹/۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۶۷ کاهش یافت و میانگین نسبت حجم معاملات سهام به GDP به کمترین میزان در دوران فعالیت بورس رسید که از مهم‌ترین دلایل آن شرایط جنگی و روشن نبودن خطوط کلی اقتصاد کشور بود. بدین ترتیب در طی این سال‌ها، بورس اوراق بهادار تهران دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه یافت.

دوره سوم ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳

با پایان یافتن جنگ، در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تجدید فعالیت بازار بورس اوراق بهادار تهران به‌ عنوان زمینه‌ای برای اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس، سیاست‌گذاران در نظر داشتند که بورس اوراق بهادار با انتقال پاره‌ای از وظایف مانند تصدی‌های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس‌اندازی پراکنده و هدایت آن به‌سوی مصارف سرمایه‌گذاری در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثربخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد. در هر حال، گرایش سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی به استفاده از سازوکار بورس، باعث افزایش چشمگیر تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت؛ به‌گونه‌ای که حجم معاملات از ۹/۹ میلیارد ریال سال ۱۳۶۷ به ۱۰۴/۲۰۲ میلیارد ریال در پایان سال ۱۳۸۳ رسید و تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۴۲۲ شرکت افزایش یافت.

دولت در این دوره، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات را در راستای گسترش بازار بورس اوراق بهادار وضع کرد که تأثیر بسزایی در افزایش حجم معاملات داشت. مثلا:

1. تبصره ۳۵ قانون بودجه سال ۱۳۷۸ کل کشور که در آن به وظیفه دولت نسبت به تعیین تکلیف همه شرکت‌های بخش دولتی از راه ادغام، واگذاری و فروش سهام به بخش‌های خصوصی و تعاونی اشاره شد.
2. ماده ۹۴ قانون برنامه سوم توسعه ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ که بر اساس آن شورای بورس موظف شد تا کارهای لازم را برای ایجاد شبکه رایانه‌ای بازار سرمایه ایران به‌منظور انجام گرفتن دادوستد الکترونیک اوراق بهادار در سطوح ملی و پوشش دادن خدمات اطلاع‌رسانی در سطح ملی و بین‌المللی انجام دهد. همچنین بر اساس ماده ۹۵ برنامه سوم توسعه، شورای بورس مجاز شد تا دست به راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای در سطح کشور بزند و راهکارهای لازم را برای قابل معامله شدن دیگر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار فراهم نماید.

از سال ۱۳۶۹ محاسبه بهای سهام در بورس اوراق بهادار تهران آغاز شد که مقدار آن از ۴۷۲ واحد در سال ۱۳۷۰ به ۱۲.۱۱۳ واحد در سال ۱۳۸۳ رسید.

دوره چهارم (از سال ۱۳۸۴ تاکنون)

در سال ۱۳۸۴، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار – در ادامه حرکت نیمه دوم سال ۱۳۸۳ – همچنان به دلیل رویدادهای مختلف داخلی، خارجی و افزایش بی‌رویه شاخص‌ها در سال‌های قبل، روندی کاهشی داشتند. این روند کاهشی، به‌جز دوره کوتاهی که در آذر ماه اتفاق افتاد تا پایان سال قابل ملاحظه بود.
به‌‌ هرحال از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث شد تا روند کاهش معیارهای فعالیت بورس، کند شود. در حالی ‌که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹.۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰.۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان همان سال ۹.۸۲۱ تاریخچه ی سهام بورس واحد را تجربه کرد. با توجه به اقدامات مؤثر انجام شده در ۱۳۸۴ کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید؛ به نحوی که ارزش معاملات سهام و حق تقدم در سال ۱۳۸۴ در حدود ۵۶.۵۲۹ میلیارد ریال و در سال ۱۳۸۵ معادل ۵۵.۶۴۵ میلیارد ریال ارزیابی شد. تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت. بازار بورس اوراق بهادار تهران (شرکت سهامی عام) به‌موجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مصوب آذرماه ۱۳۸۴ تأسیس شده است.

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است

اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که یا موقعیت مالکیت فرد را در شرکت‌هایی که به‌طور عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام) نشان می‌دهد؛ یا نشان‌دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک‌ نهاد دولتی یا شرکت است‌ (اوراق مشارکت)؛ یا نماینده حقوق مالکیتی است که به‌صورت اختیار خرید یا فروش نمایش داده می‌شود. در واقع اوراق بهادار ابه هر شکلی – سهام، اوراق قرضه و مشارکت یا اختیار معامله – که باشد، نوعی ارزش مالی را به نمایش می‌گذارد. در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام، متداول‌ترین ورقه بهادار محسوب می‌شود.

تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تاریخچه ی سهام بورس تقاضا صورت می‌گیرد. در بازار بورس اوراق بهادار، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با سرمایه کوچک خود، در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس سرمایه‌گذاری کند. سرمایه‌گذاران بورس، برای خرید و فروش سهام باید این کار را از طریق شرکت‌های بورسی انجام دهند. افرادی که در بازار بورس اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند، معمولا از دو راه کلی سود کسب می‌کنند:

• از محل افزایش قیمت سهام خریداری‌ شده

مثلاً اگر سهام شرکت «الف» در زمان خرید ۲۰۰ تومان باشد و سرمایه‌گذار بتواند این سهم را به قیمتی بیش از مبلغ خرید بفروشد، از این معامله یا سرمایه‌گذاری، سود کرده است. به این روش، کسب عایدی سرمایه نیز گفته می‌شود.

این روش کسب سود، متأثر از سیاست‌هایی است که مدیران شرکت‌های بورسی و فرابورسی برای تقسیم سود اتخاذ می‌کنند؛ یعنی درصدی از سود خالص سالانه را بین سهامداران تقسیم می‌کنند.

منظور از کد بورسی یا کد سهامداری چیست؟

اولین گام برای خرید و فروش سهام در بازار بورس اوراق بهادار، دریافت کد بورسی است. کد بورسی، شناسه‌ای واحد است که شامل سه حرف اول نام خانوادگی و یک عدد‌ پنج‌رقمی می‌شود. مثلا کد بورسی شخصی با نام خانوادگی ابراهیمی، شبیه کد زیر خواهد بود: « ابر ۱۲۳۴۵»

اهداف کلان در بازار بورس اوراق بهادار

• ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیت‌های مولد اقتصادی
• به‌ کارگیری مقررات و رویه‌های مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
• تعمیق و گسترش بازار با بهره‌گیری از فناوری و فرایندهای به‌روز و کارآمد
• توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری و سهامداری در کشور
• توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
تاریخچه ی سهام بورس
• رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاری‌ها و تعاملات با ذی‌نفعان
• توسعه مستمر دارایی‌های فکری و سرمایه انسانی شرکت

ساعت انجام معامله در بازار بورس

معاملات سهام بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته – به‌ جز روزهای تعطیل عمومی – از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می‌شود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه به شمار می‌رود، قابل انجام است. دارندگان سهام نمی‌توانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر «تالار حافظ» که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت‌های کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شده‌اند. سهامداران می‌توانند با مراجعه به آن‌ها از تسهیلات مستقر در این تالارها استفاده کنند؛ امکاناتی مانند سیستم‌های نمایشگر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی پیش‌بینی شده. یادآوری می‌شود که خرید و فروش اوراق بهادار نیازمند حضور سهامداران در تالارها نیست و آنها می‌توانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ است.

تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان

قسمت سوم
تاریخچــه پیــدایــش بورس در ایران و جهان
همانطور که عنوان شد به اعتقاد اغلب کارشناسان، تاریخچه ظهور واژه بورس به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
اولیــن تجربــه مربـوط به تشکیــل یک شــرکت سهامـی بـا نـام “ماسکوی ” Muscovy در کشور روسیه بود که در سال ۱۵۵۳ میلادی تصمیم گرفته شد کالاها بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین برود، با این کار احتمال ضرر بیشتر می‌شد. برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه خود در سود و زیان شریک شد که البته این اقدام با موفقیت صورت گرفت.
رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. در بسیاری از منابع علمی و تاریخی، زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس را به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی می کنند و تأسیس اولین بورس جهان را شهر آمستردام هلند می دانند. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. رشد بورس سهام و فراگیرشدن آن در عرصه های تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. سپس به تدریج کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم برای آن وضع شد تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود.
از نظر تاریخی بورس اتریش در وین در سال ۱۷۷۱ افتتاح شد. در لندن معامله گران بورس جهت انجام معامله در قهوه خانه گرد هم می آمدند و برای نظم بخشیدن به بازار، قهوه خانه نیوجاناتان در سال ۱۷۷۳ به بورس اوراق بهادار تبدیل شد و نهایتا این بازار در سوم مارس ۱۸۰۱ رسما تأسیس شد.
در تاریخ ۱۷ می ۱۷۹۲، تعداد ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون تنومندی دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند، که به توافق‌نامه باتن وود یا درخت نارون، مشهور شد. ۲۵ سال بعد، در هشتم مارس ۱۸۱۷ اعضای مؤسس این نهاد تصمیم گرفتند، تا با تهیه پیش نویس قانون، مراحل انجام معاملات را شفاف تر و قانومند کنند و پس از آن نیز خود را به عنوان هیئت امنای بورس اوراق بهادار نیویورک خطاب کردند و با تنظیم اساسنامه، شروع به کار بورس نیویورک را، رسمیت بخشیدند. سایر بورس های بزرگ دنیا نظیر بورس اوراق بهـادار بمبمئی BSE در سـال ۱۸۷۵، بورس توکیو در سال۱۸۷۸و بورس شانگهای در سال ۱۹۹۰ تاسیس شد.
در حـال حاضر در اغلب کشورهـای دنیـا، بورس‌هـای اوراق بهـادار فعالیت می‌کنند که یکی از این بورس‌های معتبر بورس ایران است.

پیدایش بورس در ایران
در سال ۱۳۱۵به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام “وان لوترفلد” درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد و ۲۵ سال به تأخیر افتاد. بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه‌ صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.
در اواخر همان سال ، هیأتـی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و نحوه تأسیس و اداره بورس، تشکیلات و سازمان آن و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و چهار سال بعد یعنی در اردیبهشت سال ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. نهایتا بورس از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد.

در سال ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده ۱۰۵ شرکت بوده که به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده است(در اثر ملی شدن بانک‌ها، بیمه و برخی صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند) رکود بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز از وقایع مهم محسوب می‌شود. نهایتا در تاریخ اول آذر ۱۳۸۴ قانون جدید بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شورای اسلامی شد که این قانون اصلی‌ترین قانون حاکم بر اوراق بهادار و بورس‌های ایران است. در این قانون سازمان کارگزاران بورس و اوراق بهادار تهران منحل شد و وظایف و اختیارات ضابطه‌گذاری و نظارتی آن به سازمان بورس و اوراق بهادار انتقال یافت و برخی از وظایف و اختیارات عملیاتی آن نیز به بورس ها انتقال پیدا کرد.

در حـال حاضر، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سـازمـان بـورس و اوراق بهـادار فعـالیـت مـی‌کنـنـد.
بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خریدوفروش می‌شود. فعالیت این بورس از ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ شروع شده اما زمان تاسیس شرکت بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۸۵ بوده است.
در فرابورس ایران سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران تاریخچه ی سهام بورس نمی‌شوند، مورد دادوستد قرار می‌گیرد. این بورس در مهرماه ۱۳۸۸ تشکیل شده است.
بــورس کالای ایــران که در آن انــواع کالاهـا ماننــد محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و قراردادهای آتی سکه و. خریدوفروش می‌شود. این بورس از شهریورماه ۱۳۸۲ تحت عنوان بورس فلزات آغاز به کار کرد که نهایتا بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار از مهرماه ۱۳۸۶ آغاز به فعالیت کرد.
در نهایت بورس انرژی به‌تازگی تأسیس ‌شده و در آن، حامل‌های انرژی با محوریت برق، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خرید و فروش شود. این بورس از سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را شروع کرد.

تاریخچه ی سهام بورس

اوراق بهادار

• معرفی اوراق بهادار
• فرم اوراق
• سجام و احراز هویت
• کد بورسی

ضوابط اجرایی

• ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
• کارمزد
• اعتبار

بورس کالا

• معرفی بورس کالا
• فرم‌های بورس کالا
• رینگ‌های معاملاتی
• معاملات آتی

لینک‌ها

بورس انرژی

• معرفی بورس انرژی
• فرم‌های بورس انرژی
• شماره حساب‌ بورس انرژی

معاملات

• معاملات بورس انرژی

عرضه و پذیرش

سامانه معاملات

• پشتیبانی سامانه معاملات
• منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
• راهنمای سامانه‌های معاملاتی

اطلاعات بازار

• وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
• گزارش روزانه
• تحلیل بنیادی
• بولتن هفتگی

آمار و اخبار و تحلیل‌ها

درباره ما

تماس‌ با ما

• راه‌های ارتباطی
• شماره حساب‌ها
• دعوت به همکاری
• اخبار ویژه کارگزاری

آشنایی با بورس اوراق بهادار

تاریخچه

تاریخچه بورس در دنیا

واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام “واندر بورس” اخذ شده که در اوایل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. این نام بعدهابه کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاري بوده است.بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاري و اقتصادي، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. اولین بورس معتبر دنیا، در سال 1611 در شهر آمستردام تشکیل شد و کمپانی معروف هند شرقی سهام خود را در آن بورس عرضه کرد. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. نکتۀ قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهاي اروپایی نظیر انگلستان، آلمان، سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم براي آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیري شود.بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی جهت تامین مالی جنگ می‌پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادي 2500 سهم را در تابلوي خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی اروپا به شمار می‌رفت.

در لندن معامله‌گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه‌خانه گرد هم می‌آمدند. براي نظم بخشیدن به بازار، قهوه‌خانه نیوجاناتان در سال 1698 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد.بورس نیویورك در اواخر قرن هجدهم (1792 (تأسیس شده و با وجود رقباي دیگر، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد.درآمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار، در نیویورك و در محوطه‌ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در “وال استریت” بود که بعدها به قهوه‌خانه‌ای در همان نزدیکی انتقال یافت.بورس وال استریت با جمع‌آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات، تقویت شد و به مجتمع تجاري عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام “بورس سهام نیویورك ” به ثبت رسید. درحال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقیقی و حقوقی بالغ می‌گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهاي دنیا، بورسهای اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.