شاخص هم وزن چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
شاخص هم وزن چیست؟ برای پاسخ بهتر به این سوال باید به این موضوع اشاره کنیم که هنگام انتخاب سهام مناسب برای سرمایه‌گذاری، معمولا به مواردی از قبیل قیمت سهام، وضعیت بنیادی صنعت، صورت‌های مالی، وضعیت تکنیکال قیمت سهام و غیره توجه می‌کنیم. اما شاخص‌ها چشم‌اندازی از کلیت بازار در اختیارمان می‌گذارند که در بهترین حالت می‌توانند نشان‌دهنده روند کلی بازار باشند. مثلا اگر شاخص کل روندی نزولی داشته باشد، نشان‌دهنده این است که کلیت بازار گرفتار روند نزولی است و کسب سود در چنین بازاری دشوارتر از حالتی است که بازار در روند صعودی قرار گرفته است. بنابراین تحلیل شاخص‌های مختلف برای ارزیابی کلیت بازار می‌تواند چراغ راهی برای یافتن بهترین زمان برای ورود به بازار یا خروج از آن باشد.
ویژگی‌های شاخص هم وزن
اگر بخواهیم ویژگی‌های شاخص هم وزن را در قالب فهرست مرور کنیم، می‌توانیم فهرست مختصر زیر را در نظر داشته باشیم:
- روند و بازدهی شاخص هم وزن بر مبنای بازدهی اکثریت سهام بورسی است، نه تعداد کمی از شرکتهای بزرگ و دارای ارزش بازار بالا
- در محاسبه شاخص هم وزن، همه شرکت‌ها وزن برابری دارند
- به‌طور کلی میزان نوسان شاخص هموزن کمتر از نوسان شاخص کل است
- وقتی شاخص هموزن در روند صعودی قرار می‌گیرد به این معناست که بیشتر شرکتهای کوچک بازار سرمایه در روند صعودی قرار دارند
انواع شاخص هم وزن بورس
در حال حاضر برای بورس ایران شاخص‌های مختلفی تعریف شده است که از میان آنها می‌توانیم به شاخص‌های مهم اشاره کنیم:
- شاخص کل بورس
- شاخص بازده نقدی و قیمت
- شاخص صنعت و شاخص مالی
- شاخص سهام آزاد شناور
- شاخص بازار اول و بازار دوم بورس
- شاخص ۵۰ شرکت برتر
- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شاخص کل هموزن چیست؟
ممکن است این سوال پیش بیاید که پس شاخص هم وزن چه شد؟ شاخص هم وزن در واقع از دل شاخص کل بیرون می‌آید و به‌نوعی زیرمجموعه آن محسوب می‌شود.
«شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران» یا «Tehran Exchange Price Index» که به اختصار «TEPIX» یا تپیکس نامیده می‌شود، در میان اهالی بازار سرمایه به شاخص کل معروف است. این شاخص نشان‌دهنده روند عمومی قیمت تمامی شرکتهای بورسی است و در تعریف آن آمده است که «سطح تغییرات قیمت‌ها را نسبت به تاریخ مبدا» می‌سنجد. شاخص کل در یکم شهریور ۱۳۶۹ با عدد ۱۰۰ واحد معرفی شد و با فرازونشیب‌هایی اکنون در محدوده یک میلیون سیصد هزار واحد قرار دارد.
فرمول کلی محاسبه شاخص کل به این صورت است:
منظور از ارزش جاری همان ارزش بازار شرکت است که از حاصل‌ضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر برگه سهام آن به دست می‌آید. ارزش جاری کل بازار بورس هم از مجموع ارزش جاری یا ارزش بازار شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس به دست می‌آید.
نکته یک: شاخص کل بورس تهران قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس را شامل می‌شود و اگر نماد شرکتی به هر دلیلی (برگزاری مجمع، ابهام در اطلاعات ارائه شده و …) بسته باشد و در بازه‌ای سهام آن شرکت معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در محاسبه شاخص کل در نظر گرفته می‌شود.
نکته ۲: با توجه به فرمول محاسبه شاخص به این نکته پی می‌بریم که شاخص کل علاوه بر قیمت هر برگه سهم، از تعداد سهام منتشره شرکت‌ها هم اثر می‌گیرد. تعداد سهام منتشره شرکت‌ها بعد از هر مرحله افزایش سرمایه (از محل آورده نقدی)، تغییر می‌کند و در نتیجه باید در محاسبه شاخص تعدیلاتی صورت بگیرد. این تعدیلات در مخرج کسر فرمول محاسبه شاخص انجام می‌گیرد. بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که مواردی از قبیل پرداخت سود نقدی و افزایش از محد سود انباشته باعث تعدیل شاخص کل نمی‌شود.
نکته ۳: شاخص کل نمایندهٔ «میانگین» کل بازار است. مثلا اگر این شاخص از یک میلیون واحد به یک‌ونیم میلیون واحد برسد، به معنای این است که قیمت سهام شرکتهای بورسی به‌طور میانگین پنجاه درصد رشد داشته است. اما این به آن معنا نیست که قیمت همهٔ شرکت‌ها دقیقا به این اندازه رشد کرده. مثلا ممکن است قیمت سهام شرکتی در این بازه پنجاه درصد افت کند، ولی قیمت سهام شرکت دیگری صد درصد رشد داشته باشد.
چرا به شاخص هموزن نیاز داریم؟
اگر در فرمول محاسبه شاخص کل دقت کنیم متوجه خواهیم شد که وزن شرکت‌ها در محاسبه این شاخص اثرگذار است. یعنی اگر شرکتی سرمایه بیشتری داشته باشد و تعداد سهام آن بیشتر باشد (شرکتهای بزرگ)، تغییرات قیمت سهام این شرکت در مقایسه با تغییرات قیمت سهام شرکتهای کوچک‌تر، تاثیر بیشتری بر شاخص کل خواهد گذاشت. همین مسئله این امکان را به وجود آورده است که با معاملاتی جهت‌دار و سوری شاخص کل را دستکاری کرد. هرچند مسئولان بازار سرمایه هیچ‌گاه چنین چیزی را رسما اعلام نمی‌کنند، اما بررسی معاملات در مقاطعی از بازار سرمایه چنین ظنی را تقویت می‌کند.
در هر صورت، منعکس نشدن تغییرات قیمت سهام شرکتهای کوچک‌تر در شاخص کل این نیاز را پدید آورد که شاخص دیگری در کنار شاخص کل معرفی شود برای اینکه تغییرات قیمت این دسته از سهام را بهتر نمایندگی کند. به همین دلایل بود که در تاریخ پنجم اسفند ۱۳۹۳، مدیریت فناوری بورس تهران شاخص کل هم وزن را معرفی کرد و در دسترس فعالان بازار سرمایه گذاشت.
نکته مهم درمورد شاخص کل هموزن این است که در این شاخص تمامی شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس وزنی برابر دارند. به تعبیر دیگر، تغییرات قیمت سهام بزرگ‌ترین شرکت بورسی به اندازه تغییرات قیمت کوچک‌ترین شرکتهای بورسی بر شاخص کل هم وزن تاثیر می‌گذارد. در نتیجه معاملات جهت‌دار تاثیری بر شاخص هموزن ندارند و برای تغییر روند این شاخص باید روند کلیه سهام بورسی تغییر کند.
نکته: شاخص هم وزن با افزایش سرمایه شرکت‌ها تعدیل نمی‌شود و فقط اضافه شدن شرکت‌ها به بورس (یا حذف شدن بعضی شرکت‌ها) است که موجب تعدیل در شاخص هموزن می‌شود. تقسیم سود نقدی هم باعث تعدیل در این شاخص می‌شود.
فرمول محاسبه شاخص هم وزن
برای محاسبه شاخص هم وزن از فرمولی استفاده می‌شود که در تصویر زیر دیده می‌شود. در این فرمول، ابتدا قیمت روز سهام تک‌تک شرکتهای بورسی بر قیمت پایه آنها تقسیم و در ضریب تعدیل مخصوص آن سهم ضرب می‌شود. سپس اعدادی که به دست آمده‌اند را جمع و بر تعداد کل شرکتهای بورسی تقسیم می‌شود. در پایان عدد حاصل ضرب در عدد پایه شاخص می‌شود. در شاخص بازار چیست؟ محاسبه شاخص هموزن، مواردی از قبیل اثر ورود و خروج شرکت‌ها، افزایش سرمایه و غیره تعدیل می‌شود.
تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟
همانطور که قبلا اشاره کردیم، فرمول محاسبه شاخص کل به گونه‌ای است که شرکتهای بزرگتر وزن بیشتری در این شاخص دارند و تاثیر بیشتری بر آن می‌گذارند. به بیان دیگر، شاخص کل بین سهم‌های بزرگتر و کوچک‌تر به‌نوعی تمایز قایل می‌شود. اما در شاخص هم وزن شرکت‌ها وزن برابر دارند و تاثیرگذاری آنها بر این شاخص یکسان است.
به‌طور کلی، روند شاخص هموزن می‌تواند نشان دهد که کلیت بازار چه روندی داشته است. مثلا اگر این شاخص مثبت باشد، معنایش این است که بیشتر سهام بازار افزایش قیمت داشته‌اند و اگر منفی باشد، یعنی اینکه اکثر سهام شرکتهای بورسی کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند.
اگر بخواهیم این تفاوت را به زبان ساده‌تری توضیح بدهیم، باید بگوییم این امکان وجود دارد که با مثبت بودن چند نماد خاص، شاخص کل رشد کند، ولی قیمت اکثریت شرکتهای بازار کاهش داشته باشد. اما این امکان وجود ندارد که با رشد قیمت تعداد محدودی از نمادهای بازار، شاخص هم وزن رشد داشته باشد.
به شاخص کل بیشتر توجه کنیم یا به شاخص هم وزن؟
پاسخ این پرسش بستگی به سبد سهام و استراتژی سرمایه‌گذاری معامله‌گر دارد. ممکن است معامله‌گری به این نتیجه برسد که در مقطعی از بازار، شرکتهای بزرگ خریدار بیشتری دارند و پول‌های بزرگ تمایل دارند به این سهم‌ها وارد شوند. در چنین حالتی، معامله‌گر سبدی از سهم‌های بزرگ و متوسط بازار تشکیل می‌دهد و در نتیجه بهتر است روند شاخص کل را بیشتر زیر نظر بگیرد.
در حالت دیگر، معامله‌گر ممکن است به این نتیجه برسد که جریان پول در بازار خیلی قوی نیست و این پول هم بیشتر در سهم‌های کوچک فعالیت می‌کند. به تعبیر دیگر، پول فعال در بازار به اندازه‌ای نیست که سهم‌های بزرگ را تکان بدهد. در این حالت معامله‌گر سبدی از سهم‌های کوچک تشکیل می‌دهد و بهتر است روند شاخص هموزن را بیشتر زیر نظر بگیرد.
مقدار شاخص کل و شاخص هموزن را از کجا ببینیم؟
راحت‌ترین راه برای دیدن مقدار شاخص هم وزن و شاخص کل مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا همان tsetmc.com است. در قسمت بالای این سایت می‌توانید تعدادی از شاخص‌های اصلی بورس را به صورت لحظه‌ای دنبال کنید. در این قسمت شاخص کل با همان عبارت «شاخص کل» و شاخص هموزن با عبارت «شاخص کل (هموزن)» مشخص شده است. در این قسمت علاوه بر مقدار لحظه‌ای شاخص‌ها، می‌توانید ملاحظه کنید که شاخص مورد نظرتان چقدر تغییر داشته و این تغییر چه درصدی از مقدار کل آن شاخص بوده است.
شاخص ترس و طمع چیست؟ بررسی نمودار Fear and Greed و رفتار ما در بازار مالی (آپدیت لحظه ای)
هر زمان که بحث سرمایه‌گذاری و معاملات مالی در میان باشد، نمی‌توان از فاکتور احساسات خصوصاً ترس و طمع غافل شد. تعداد بسیاری از بازیگران دنیای مالی به خصوص در دنیای ارز دیجیتال، از روی احساسات وارد این بازار میشوند و تصمیم‌گیری آنها نیز بر پایه همین عواطف انسانی آنها است. شاخص ترس و طمع برای اندازه‌گیری این عواطف تعریف شده است و تاثیر زیادی روی خرید و فروش بیت کوین و دیگر ارزها دارد. در این مقاله به تشریح آن می پردازیم.
نمودار لحظه ای شاخص ترس و طمع بیت کوین
شاخص ترس و طمع چیست؟
این شاخص به اندازه‌گیری دو مورد از ابتدایی‌ترین احساسات انسان‌ها، ترس و طمع می‌پردازد و چگونگی تاثیرگذاری آن در بازار را اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص توسط سی‌ان‌ان مانی (CNNMoney ) به وجود آمد تا رفتار‌های احساسی معامله‌گران در بازارهای مالی را بررسی کند. هر چه ترس در بازاری بیشتر باشد به مراتب ارزش آن سهم رو به کاهش خواهد بود و به طبع هر چه طمع برای سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، ارزش آن بازار نیز رو به افزایش بوده یا خواهد بود.
اما این ابزار اندازه‌گیری را به همین سادگی نمی‌توان سنجید و فاکتور‌های زیادی برای بررسی آن وجود دارد.
چگونه شاخص ترس و طمع شاخص را مشاهده کنیم؟
وب سایت‌های تحلیلی ارزهای دیجیتال معمولا این شاخص را به صورت روزانه آپدیت می‌کنند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که معمولا شاخص ترس و طمع در سایت‌های مختلف به تفکیک ارز خواهد بود. به عنوان مثال سایت btctools، تنها شاخص ترس و طمع مربوط به بیت کوین را ارائه کرده است. یا وب سایت cryptocurrencytracker، شاخص ترس و طمع جامعی از کل بازار کریپتوکارنسی ارائه کرده است.
فومو و فاد چه نقشی در شاخص ترس و طمع دارند؟
دو اصطلاح مهم در دنیای کریپتوکارنسی وجود دارد که ارتباط مستقیم با عواطف انسانی دارد. فومو(FOMO) به معنی ترس از دست دادن به حالتی گفته می‌شود که قیمت یک ارز افزایشی است و سرمایه‌گذار برای اینکه از فرصت خرید جا نماند یا به اصطلاح فرصت سرمایه‌گذاری را از دست ندهد، اقدام به خرید می‌کند. فاد(FUD) از سوی دیگر به معنی شک و تردید در سرمایه‌گذاری است. همانطور که می‌توانید حدس بزنید، این دو عامل انسانی مهم، قطعا در شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال تاثیر مستقیم دارند.
بررسی حالات مختلف شاخص ترس و طمع
شاخص ترس و طمع از چند بخش مهم تشکیل شده است که به تفکیک در این بخش بررسی می‌کنیم.
Extreme Fear
منظور از این قسمت ترس فزاینده بین کاربران و سرمایه‌گذاران در بازار است. اگر عدد شاخص به زیر ۲۰ برسد، شاخص روی حالت Extreme Fear قرار خواهد گرفت و کاربران تمایل شدیدی به فروش سرمایه و خارج شدن از بازار دارند.
ترس یا Fear روی شاخص عددی بین ۲۰ تا ۴۰ را دارد که بیانگر حالت ترس برای کاربران کریپتوکارنسی است. تمایل کاربران در این بخش نیز فروش و خروج از بازار است.
Neutral
حالت خنثی، عددی بین ۴۰ تا ۵۰ در نمودار است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که اتفاق مهمی در بازار رخ نداده است و به اصطلاح رفتار کاربران کاملا خنثی است.
Greed
منظور Greed حالتی است که کاربران تمایل به خرید و سرمایه‌گذاری روی یک ارز را دارند. عدد این حالت معمولا بین ۵۰ تا ۷۰ روی نمودار خواهد بود.
Extreme Greed
منظور از این قسمت طمع بالای کاربران برای خرید و سرمایه‌گذاری در بازار است. Extreme Greed روی نمودار از عدد ۷۰ تا ۱۰۰ را شامل می‌شود.
عوامل تاثیرگذار در شاخص ترس و طمع
رنج اندازه‌گیری شاخص ترس و طمع ( Fear and Greed) را بین صفر تا صد دسته بندی می‌کنند. هر چقدر عدد به صفر نزدیک‌تر باشد نشانگر ترس در بازار و هر چه این عدد به صد نزدیک‌تر باشد بیانگر طمع در بازار است.
چند عامل مهم در نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع وجود دارد که در این بخش بررسی می‌کنیم.
نوسانات بازار ارز دیجیتال
نوسانات بازار ابزاری برای مشاهده میزان تغییرات سهم در بازه‌های مشخصی از زمان است. به طور مثال اگر رمز ارز بیت کوین در ۳ هفته اخیر قیمتی ثابت داشته قطعاً نوسان آن کم و اگر در همین بازه زمانی دچار تغییرات قیمتی محسوسی شده باشد، نوسان بیشتری را تجربه کرده است.
در صورتی که نوسانات یک ارز شدید باشد، متعاقبا شاخص اندازه‌گیری ترس و طمع نیز تغییرات زیادی خواهد کرد.
حجم معاملاتی در یک بازه مشخص
حجم معاملات را صرفاً بر اساس میزان پول معامله شده در آن بازار می‌سنجند. اگر در بازه زمانی مشخص مقدار کمی رمزارز مانند اتریوم خرید شده باشد مشخصاً حجم بازار کاهش داشته است. در صورتی که افزایش خرید و فروش اتریوم در همان بازار، نشانگر حجم معاملات بالا بوده است.
تغییر در حجم معاملات بر شاخص ترس و طمع تاثیر مستقیم دارد.
رسانه
شبکه‌های اجتماعی تاثیر بسزایی در ارزش‌گذاری روی بازار رمزارز‌ها دارند. با بررسی سال ۲۰۲۰ به سادگی می‌توان تاثیر یکی از این شبکه‌های اجتماعی یعنی توییتر را بررسی کرد.
تسلط یا دامیننس بازار
هنگامی که یک رمزارز بیشترین سهم بازار را در خرید و فروش در اختیار بگیرد، تسلط آن ارز در بازار بسیار زیاد خواهد بود. به عنوان مثال رمزارز بیت کوین اگر روندی صعودی داشته باشد، دیگر آلت کوین‌ها حجم کمتری از معاملات را در اختیار خواهند داشت. این تسلط باعث حرکت شاخص به سمت ترسو بودن می‌شود چرا که سرمایه‌گذاران بر این باور خواهند بود بیت کوین بازار مناسب‌تر و امن‌تری برای شاخص بازار چیست؟ سرمایه‌گذاری است.
تمایل یا ترند
با جستجو در اینترنت به سادگی می‌توان تمایل کاربران به موضوعی خاص را پیدا کرد. به عنوان مثال اگر کلمه بیت کوین حجم زیادی از جستجو در فضای مجازی را در اختیار داشته باشد، شاخص ترس و طمع به سمت طمع‌کار بودن بیت کوین خواهد بود.
ضریب تاثیرگذاری اجزای مختلف شاخص ترس و طمع
در جدول زیر ضریب تاثیرگذاری هر کدام از بخش‌های معرفی شده را بررسی می‌کنیم.
| فاکتور تاثیرگذار | درصد تاثیرگذاری روی شاخص |
|---|---|
| نوسانات بازار ارز دیجیتال | ۲۵ درصد |
| حجم معاملاتی در یک بازه مشخص | ۲۵ درصد |
| رسانه و شبکه‌های اجتماعی | ۱۵ درصد |
| تسلط یا دامیننس بازار | ۲۵ درصد |
| تمایل یا ترند | ۱۰ درصد |
نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع
هر یک از بخش‌های مطرح شده در بالا، تاثیر جداگانه‌ای روی شاخص ترس و طمع دارند و اهمیت هر کدام در روند حرکتی این شاخص قابل مشاهده است. برای مثال تاثیر شبکه‌های اجتماعی در روند رشد دوج کوین قابل انکار نیست. ایلان ماسک با یک توییت قیمت این میم کوین را بسیار بالا برد و بازار نیز به‌دنبال آن حجم خرید بالایی را دنبال کرد. یا اگر بحث دامیننس یا تسلط بازار را دنبال کرده باشید، قطعا متوجه می‌شوید که در صورتی که دامیننس بیت کوین در بازار بالا باشد، متعاقبا سایر آلت کوین‌ها نیز روند حرکتی مثبتی خواهند داشت.
در برخی مواقع این تغییرات روی شاخص ترس و طمع به حدی است که کاربران را به سمت ترس یا طمعی فزاینده می‌کشاند که به اصطلاح به آن Extreme Fear یا Extreme Greed می‌گویند.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، شاخص ترس و طمع بازار در ۲۴ ساعت اخیر روی طمع قرار دارد و بیشتر افراد به‌دنبال خرید در بازار هستند. در ستون دوم تاریخچه یک ماه اخیر بازار قابل مشاهده است. طبق این ستون، در ماه گذشته شاخص عدد ۲۰ را ثبت کرده است که بیانگر ترس فزاینده یا Extreme fear در بازار است. شما می‌توانید با ورود به سایت Alternative.me این شاخص را مشاهده کنید.
نحوه اثرگذاری Fear and Greed در بازار
فرض بر آن است که اگر در بازار بیت کوین شاخص ترس قوی‌تر باشد، نرخ خرید و فروش بیت کوین در آن بازار کمی پایین‌تر از ارزش واقعی آن بازار خواهد بود و بالعکس اگر طمع سرمایه‌گذاران در مقطعی بسیار بالا باشد، ارزش بازار از میزان حقیقی آن فراتر خواهد رفت.
صاحب نظران بر این باور هستند که شاخص ترس و طمع ( Fear and Greed) بیشتر به کمک سرمایه‌گذارانی خواهد آمد که صرفاً به دنبال زمان مناسب برای ورود یا خروج از بازار هستند و استفاده از شاخص ترس و طمع برای خرید و هولد کردن مناسب نخواهد بود. البته که شاخص ترس و طمع روی مارکت کپ بازار نیز تاثیرگذار است.
اگر بازاری گاوی باشد، ترس از دست دادن (FOMO) در کاربران افزایش پیدا می‌کند که این موضوع، شاخص را به سمت طمع‌کار بودن حرکت می‌دهد. اگر شاخص، ترس بیش از حد را نشان دهد، می‌تواند نمایانگر ترس کاربران از سرمایه‌گذاری در این مقطع باشد.
مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع
نظریه‌پردازان آکادمیک بر این باور هستند که ترس و طمع از غرایز اصلی در میان همه انسان‌ها است و در بسیاری از شرایط بر عملکرد منطقی ما تاثیر می‌گذارد. هنگامی که صحبت از پول و سرمایه‌گذاری در میان باشد، ترس و طمع دو عنصر تحریک کننده بسیار قوی خواهند بود.
اما چرا استفاده از این شاخص در برخی مواقع ممکن است به نفع کاربران باشد؟
بسیاری از سرمایه‌گذاران، هیچ استراتژی دقیقی را دنبال نمی‌کنند و بیشتر تابع هیجان خود هستند تا اهداف از پیش تعیین شده. این مورد به خودی خود شاید تاثیری در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران نداشته باشد اما با بررسی شاخص ترس و طمع می‌توان تا حدودی شرایط بازار را تخمین زد.
صاحب‌نظران بازارهای مالی بر این عقیده هستند که نه تنها شاخص ترس و طمع بسیار مفید است بلکه سرمایه‌گذاران می بایست همواره این شاخص را رصد کنند. در صورتی که شاخص، ترس را نشان دهد به معنای فرصتی مناسب برای خرید خواهد بود چرا که اکثر کاربران ترس از خرید دارند و بیشتر به سمت فروش سهم‌های خود می روند.
آیا باید از شاخص ترس و طمع در معاملات ارزهای دیجیتال استفاده کرد؟
بهترین روش سرمایه‌گذاری و ورود به بازار ارزهای دیجیتالی مانند کاردانو و یا شیبا، داشتن هدف و استراتژی از پیش تعیین شده است. استفاده از یک یا چند شاخص که در اینجا شاخص ترس و طمع مد نظر است، نمی‌تواند گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد بلکه باید از این شاخص در اهداف از پیش تعیین شده بهره گیری کرد. وارن بافت در خصوص شاخص ترس و طمع نقطه نظر جالبی دارد: ” بترسید زمانی که بازار طمع کار است و طمع کار باشید زمانی که بازار ترسو است.”
شاخص ترس و طمع، شمشیر دولبه
شاید بتوان شاخص اندازه‌گیری ترس و طمع را در کنار هزاران ابزار دیگر برای تبادل در بازارهای مالی قرار داد. اما همانند سایر ابزار‌ها، شاخص ترس و طمع ( Fear and Greed) باید با استراتژی درست مورد استفاده قرار بگیرد و صرفاً نمی‌توان با استفاده از این ابزار مسیر موفقیت را طی کرد. استفاده از این شاخص بیشتر مناسب افرادی است که تجربه کافی در بازار کریپتوکارنسی را دارند و از سایر ابزارهای تحلیلی نیز می‌توانند به خوبی استفاده کنند چرا که در صورت محاسبه اشتباه این شاخص، ممکن است ضررهای سنگینی متحمل شوند.
به نظر شما بهترین روش برای استفاده از شاخص ترس و طمع کدام است؟ و آیا شما از این شاخص در معاملات خود استفاده می‌کنید؟
شاخص بورس چیست؟
اگر می‌خواهید به زبانی ساده بدانید که شاخص بورس چیست؟ و یا اینکه به طور دقیق با شاخص کل بورس و انواع مختلف شاخص بازار بورس آشنا شوید، با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.
شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس، معیاری برای سنجیدن و ارزیابی وضعیت عمومی بازار بورس است که بر مبنای آن می‌توان گفت روند بازار در یک بازه زمانی خاص، مثبت یا منفی بوده است و یا در تعبیری دیگر به‌طورکلی شاخص را ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر می‌دانند.
سرمایه‌گذاران برای کسب سود مناسب در خرید یا فروش سهام شرکتهای بورسی، باید مؤلفه‌های گوناگونی نظیر روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها، سود شرکت در دوره‌های مختلف، روند بازدهی صنعت مربوطه و همچنین وضعیت بازار را بررسی کنند.
در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد Tse -> Tehran Stock Exchange نمایش داده می شود، شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته میشوند.
انواع شاخص‌ها
شاخص کل
در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود.
شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.
برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل و جواب سوال “شاخص بورس چیست؟“، فرض کنید که شما از تمام شرکتهای بورسی متناسب با وزن آنها در شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.
شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات شاخص کل است.
مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت.
شاخص کل هم وزن
تغییرات قیمت شرکتهای بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکتهای کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.
برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکتهای بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.
شاخص قیمت
شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود.
مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است.
تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکتهای بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آنها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.
شاخص بازده نقدی
شاخص بازده نقدی، نشانگر میانگینِ بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌ها است. شرکت‌ها در پایان سال مالی خود معمولا قسمتی از سودِ کل خود را به افرادی که در زمان برگزاری مجمع سهامدار شرکت بودند، اختصاص می‌دهند.
شاخص قیمت صنایع
شاخص صنعت: سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکتهای فعال در بخش صنعت را نشان می‌دهد.
شاخص قیمت مالی: سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکتهای فعال در بخش واسطه‌گری‌های مالی را نشان می‌دهد.
شاخص آزاد شناور
برای آشنا شدن با این شاخص ابتدا باید با مفهوم سهام شناور آشنا شویم.
سهام شناور، بخشی از سهام شرکت است که به عموم تعلق می‌گیرد و خریداران آن معمولا قصد مشارکت در تصمیمات شرکت را ندارند و تنها به دید سرمایه‌گذاری، اقدام به خرید سهام می‌کنند. انتظار می‌رود که این سهام در آینده‌ای نزدیک نیز قابل معامله باشد.
شاخص آزاد شناور همانند شاخص کل محاسبه می‌شود، ولی به‌جای وزن کل تنها از وزن سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده می‌شود. با استفاده از این شاخص، می‌توان رفتار بخشی از بازار که قدرت نقدشوندگی بالایی دارد را شناسایی کرد.
شاخص بازار اول و دوم
بورس اوراق بهادار شامل دو بازار اول و دوم است.
برای بررسی اینکه چه شرکت‌هایی در بازار اول جای می‌گیرند، بورس اوراق بهادار شرکت‌ها را از نظر میزان فعالیت و کارایی، میزان نقدشوندگی و همچنین میزان سرمایه، مورد بررسی قرار می‌دهد. شرکت‌هایی که در این بررسی‌ها وضعیت بهتری نسبت به سایرین داشته باشند در بازار اول جای می‌گیرند.
سایر شرکت‌ها که امتیاز مناسبی را در این فاکتورها کسب نکنند در بازار دوم جای می‌گیرند. هر کدام از این دو بازار نیز دارای شاخص منحصر به خود است.
شاخص بازار اول سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکت‌هایی که در آن جای گرفته‌اند را نشان می‌دهد. شاخص بازار دوم نیز سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای عضو خود را نشان می‌دهد.
بازار اول بورس خود دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است که هر کدام از این تابلو‌ها نیز شاخص مربوط به خود را دارد.
شاخص فرابورس
تعداد زیادی از شرکت‌ها وجود دارند که شرایط ورود و پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند؛ بنابراین سهامشان در فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد.
بازار فرابورس نسبت به بورس ریسک بیشتری دارد، چون شرکت‌هایی که سهامشان در این بازار معامله می‌شود، ممکن است سودآوری بالایی نداشته باشند.شرکتهای عضو فرابورس معمولا نسبت به شرکتهای بورسی از نظر میزان سرمایه و سهام آزاد شناور نیز در جایگاه مناسبی قرار ندارند و حتی ممکن است افشای اطلاعات توسط آنها به‌درستی انجام نگیرد. این شاخص تاثیر‌پذیر از تغییرات قیمتی و بازده نقدی پرداختی تمام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس است. به نوعی دیگر بازده کل فرابورس را نشان می‌دهد.
بازار اول و دوم بورس چیست | تفاوت شاخص بازار اول و دوم
امروزه تقریباً اکثر افرادی که بورس را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند به بازده حاصل از سرمایه‌گذاری و سود آن می‌اندیشند شاید کمتر سرمایه‌گذاری بداند تعریف شاخص بورس چیست؟ چند شاخص در بازار وجود دارد؟ منظور از شاخص بازار اول و دوم بورس چیست؟ تفاوت بازار اول و دوم بورس چیست؟ اصلاً فرقی با یکدیگر دارند؟ سهام کدام بازار بهتر است؟ بازار اول بورس بهتر است یا بازار دوم؟ فرق بازار اول و دوم فرابورس چیست ؟
در این مقاله به بررسی تفاوت بازار اول و دوم بورس و اینکه بازار اول بورس بهتر است یا بازار دوم خواهیم پرداخت.
بازار اول (primary market) و دوم(secondary market) بورس چیست؟
فرق بازار اول و دوم بورس چیست ؟ کلمه “بازار” معانی مختلفی می‌تواند تداعی کند، اما در بیشتر اوقات برای اینکه هم بازار اصلی و هم بازار ثانویه را شامل شود، به‌عنوان اصطلاح همه‌گیر استفاده می‌شود. در واقع، “بازار اول” و “بازار دوم” هر دو اصطلاحات متمایزی هستند. در مطلبی دیگر در مورد “بازار بورس چیست” صحبت کرده ایم.
بازار اصلی به بازاری که اوراق بهادار در آن ایجاد می‌شود اطلاق می‌شود، درحالی‌که بازار ثانویه بازاری است که در آن بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود.
دانستن اینکه بازارهای اولیه و ثانویه چگونه کار می‌کنند کلیدی در درک چگونگی معاملات سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار است.
ما به شما کمک خواهیم کرد که چگونگی عملکرد این بازارها و ارتباط آنها با هر یک از سرمایه‌گذاران را درک کنید.
دسته‌بندی بازارها از اقداماتی است که در بورس‌های دیگر نیز اجرا می‌شود. در واقع طبقه‌بندی بازار به بازار اول و دوم و بورس اقدامی است که توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران جهت شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها، مشخص‌شدن میزان نقدشوندگی سهام و درصد شناوری‌شان و … که بر اساس معیارهای مشخصی انجام می‌شود، صورت گرفت.
بازار اول (تابلوی اصلی و فرعی بورس) و بازار دوم چیست؟
بازار اصلی یا اول محلی است که اوراق بهادار ایجاد می‌شود، درحالی‌که بازار ثانویه محلی است که این اوراق توسط سرمایه‌گذاران معامله می‌شود.
در بازار اولیه، شرکت‌ها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین‌بار به مردم می‌فروشند، مانند عرضه اولیه (IPO).
بازار ثانویه در اصل بازار سهام است و به بورس اوراق بهادار نیویورک، نزدک و سایر صرافی‌های سراسر جهان اشاره دارد.
بازار اولیه
بازار اصلی یا اولیه جایی است که اوراق بهادار ایجاد می‌شود. در این بازار است که شرکت‌ها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین‌بار به مردم می‌فروشند.
عرضه اولیه یا IPO نمونه‌ای از بازار اولیه است. این معاملات فرصتی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا اوراق بهادار را از بانکی خریداری کنند که پذیره‌نویسی اولیه را برای یک سهام خاص انجام داده است. IPO زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت خصوصی برای اولین‌بار سهام عمومی را منتشر کند.
این اولین فرصتی است که سرمایه‌گذاران از طریق خرید سهام به سرمایه شرکت کمک می‌کنند. در واقع سرمایه سهام شرکت از وجوه حاصل از فروش سهام در بازار اولیه تشکیل شده است.
به همین ترتیب، مشاغل و دولت‌هایی که می‌خواهند سرمایه بدهی تولید کنند می‌توانند انتشار اوراق قرضه کوتاه‌مدت و بلندمدت در بازار اولیه را انتخاب کنند.
نکته مهمی که باید در مورد بازار اصلی بدانید این است که اوراق بهادار مستقیماً از یک ناشر خریداری می‌شود.
بازار ثانویه
معمولاً از بازار ثانویه برای خرید سهام از بورس سهام، یاد می‌شود. مشخصه معین بازار ثانویه این است که سرمایه‌گذاران بین خود معامله می‌کنند.
یعنی در بازار ثانویه، سرمایه‌گذاران اوراق بهادار منتشر شده را بدون دخالت شرکتهای صادرکننده معامله می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، اگر به سراغ خرید سهام شرکتی بروید، فقط با یک سرمایه‌گذار دیگر که سهام آن را در اختیار دارد معامله می‌کنید. د ر مورد شاخص بازار دوم بورس بیشتر بخوانید.
بازار فرابورس
تفاوت بازار اول و دوم فرابورس چیست ؟ بعضی اوقات می‌شنوید که از سهمی به‌عنوان سهم بازار فرابورس (OTC) یاد می‌شود. این اصطلاح در اصل به معنای یک سیستم نسبتاً غیر سازمان‌یافته بود که در آن معاملات در یک مکان فیزیکی انجام نمی‌شد. در مقاله ای دیگر به تعریف بازار فرابورس پرداخته ایم .
این اصطلاح به‌احتمال زیاد از معاملات خارج وال‌استریت حاصل شده بود که در طی بازار بزرگ گاو نر در دهه 1920 رونق گرفت، و در آن سهام “بدون نسخه” در مغازه‌های سهام فروخته می‌شد. به‌عبارت‌دیگر، سهام در بورس اوراق بهادار ذکر نشده‌اند، آنها “بدون لیست” بودند.
امروزه، اصطلاح “فرابورس” به‌طورکلی به سهام‌هایی گفته می‌شود که در بورس اوراق بهادار یا بورس سهام معامله نمی‌شوند.
اگرچه سهام یکی از اوراق بهادار است که بیشتر مورد معامله قرار می‌گیرد، اما انواع دیگری از بازارهای ثانویه نیز وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، بانک‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران شرکتی و فردی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و اوراق قرضه را در بازارهای ثانویه خریداری و می‌فروشند.
در بازارهای ثانویه، سرمایه‌گذاران به‌جای اینکه با نهاد صادرکننده با یکدیگر مبادله کنند.
از طریق یکسری معاملات مستقل و درعین‌حال به‌هم‌پیوسته، بازار ثانویه قیمت اوراق بهادار را به سمت ارزش واقعی آنها سوق می‌دهد.
شاخص بازار اول و دوم چیست؟
به‌طورکلی شاخص بورس TEPIX بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها می‌باشد. شاخص انواع مختلفی دارد، مانند شاخص کل، شاخص هموزن، شاخص صنعت و…
همانطور که گفته شد، شرکت‌ها در دودسته اولیه و ثانویه دسته‌بندی میشوند. به همین خاطر شاخص هر یک از بازارها به طور جداگانه نیز به تفکیک بررسی می‌شود.
شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت شرکتهای پذیرفته شده در بازار اول و شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت‌های پذیرفته شده در بازار ثانویه یا دوم می‌باشد
شاخص بازار اول و دوم بر اساس درصد بیان می‌شود و با بررسی شاخص بازار اول و دوم و مقایسه آن با شاخص کل بورس متوجه خواهیم شد که بازار به کدام سمت تمایل دارد حرکت کند. هرچند که تأثیر سهام بازار اولیه بر شاخص کل بیش از سهام بازار ثانویه می‌باشد.
به همین خاطر در ارزیابی سهام پورتفوی بورسی علاوه بر توجه به شاخص کل بورس، شاخص بازار اول و دوم را نیز باید مدنظر قرار دهید.
بالا بودن درصد شناوری بیشتر سهام بازار اولیه نسبت به سهام بازار دوم موجب افزایش نقدشوندگی سهام این بازار شده است که مزیت بازار اولیه نسبت به بازار ثانویه محسوب می‌شود.
شاخص بازار اول بورس چیست؟
بازار بورس تهران، شامل 8 شاخص است که بر اساس آن، یک نظم خاصی در آن حاکم شده است. به‌طور کلی هر یک از این شاخص‌ها بیانگر بازدهی جزئی از بازار است و در نهایت به سهامدار کمک می‌کند تا بتواند دید بهتری نسبت به بازار پیدا کند. شاخص‌های بازار بورس اوراق بهادار تهران شامل، شاخص بازار اول و دوم بورس، شاخص کل، هم وزن و چند مورد دیگر می‌شود.
شاخص‌ها به طور کلی می‌توانند بر اساس ریسک‌پذیری، میزان کل سرمایه، شناوری سهام یا نقدشوندگی، وضعیت سود سالانه یا سودآوری کلی و حقوق صاحبان سهام، شرکت‌هایی را در زیر مجموعه خود قرار دهند. به‌صورت کلی، سهام‌هایی که در شاخص بازار اول بورس قرار می‌گیرند، از لحاظ بنیادی و نقد شوندگی، در رتبه‌های اول بازار قرار دارند.
به همین دلیل نیز معمولا شاخص‌های دیگر، روند به اصطلاح شارپ‌تری دارند و دارای ریسک بیشتری به نسبت شاخص اول بورس هستند. معمولا این دسته از سهام‌ها رشد خیلی آرام و پیوسته‌ای دارند و سهام شرکتهای بزرگ، صنعت فلزات اساسی و پتروشیمی را شامل میشوند.
به‌طور کلی، شاخص اول بازار، بسیار شبیه به شاخص 30 شرکت برتر عمل می‌کند، زیرا سهام مشترک زیادی در این دو گروه قرار می‌گیرد. اگر قصد این را دارید که سهام به اصطلاح شاخص‌ساز و کم ریسک خریداری کنید، بهتر است تا شاخص 30 شرکت برتر یا بازار اول را تحلیل تکنیکال و بنیادی کنید تا به نتیجه خوبی دست پیدا کنید.
همچنین اگر قصد این را دارید که بدانید در یک روز معاملاتی اوراق بورس بهادار تهران، به‌طور میانگین عملکرد سهام‌های یزرگ بازار به چه نحو بوده است، لازم نیست تا به‌صورت تک تک سهام‌ها را بررسی کنید، زیرا شاخص بازار اول، میانگین مناسبی از این شرکت‌ها را در هر روز معاملاتی نشان خواهد داد.
سهام‌هایی که در این گروه قرار می‌گیرند، معمولا همبستگی زیادی به نوسانات قیمت دلار نیز دارد، زیرا اکثر این سهام‌ها دلار محور هستند و با رشد قیمت دلار، فروش و در نتیجه سودآوری شرکتهای موجود در شاخص بازار اول افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد.
به عنوان نکته آخر، می‌توان گفت که عملکرد این شاخص یا شاخص‌های دیگر، به تنهایی نشان دهنده عملکرد کل بازار نیست، زیرا در بیشتر موارد شاخص بازار اول می‌تواند مثبت باشد و اکثریت بازار قرمزپوش باشند یا اینکه بالعکس آن اتفاق بیفند، پس ملاکی برای قضاوت در ارتباط با کل بازار نیست. اگر به دنبال شاخصی هستید که میانگین عملکرد بازار را به شما نشان دهد، بهتر است تا شاخص هم وزن را دنبال کنید، زیرا در حرکت این شاخص، هر سهمی می‌تواند تاثیر یکسانی بر آن داشته باشد.
تفاوت بازار اول و دوم بورس چیست؟
درک تمایز بین بازار اول و بازار دوم مهم است. وقتی شرکتی برای اولین‌بار سهام یا اوراق قرضه منتشر می‌کند و این اوراق را مستقیماً به سرمایه‌گذاران می‌فروشد، این معامله در بازار اصلی یا اول اتفاق می‌افتد.
برخی از رایج‌ترین و مشهورترین معاملات بازار اولیه، عرضه اولیه سهام یا عرضه‌های اولیه است. در حین عرضه سهام، یک معامله در بازار اولیه بین سرمایه‌گذار خریدار و بانک سرمایه‌گذاری تعهد کننده IPO اتفاق می‌افتد.
هرگونه درآمد حاصل از فروش سهام بازار اولیه پس از محاسبه هزینه‌های اداری بانک، به شرکت صادرکننده سهام می‌رسد.
اگر بعداً این سرمایه‌گذاران اولیه تصمیم به فروش سهام خود در شرکت بگیرند، می‌توانند این کار را در بازار ثانویه انجام دهند.
هرگونه معامله در بازار ثانویه بین سرمایه‌گذاران اتفاق می‌افتد و عواید حاصل از هر فروش به سرمایه‌گذار فروش می‌رسد نه به شرکتی که سهام را صادر کرده است یا به بانک پذیره‌نویسی.
قیمت‌های بازار اولیه اغلب از قبل تعیین میشوند، درحالی‌که قیمت‌ها در بازار ثانویه توسط نیروهای اساسی عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
اگر اکثریت سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بازار معتقد باشند که ارزش سهمی افزایش خواهد یافت، برای خرید آن اقدام می‌کنند و قیمت سهام به طور معمول افزایش می‌یابد. اگر شرکتی سرمایه خود را از دست بدهد یا نتواند درآمد کافی را به دست آورد، با کاهش تقاضا برای آن سهم، قیمت سهام آن کاهش می‌یابد.
همانطور که در تصویر فوق هم مشخص شده است، سرمایه ثبتی شرکتهای بازار ثانویه بورس باید حداقل 200 میلیارد ریال، درصد شناوری آنها حداقل 10% و سهامی عام باشند.
همچنین شرکت‌هایی که سرمایه و سودآوری و درصد شناوری آزاد مناسبی دارند (طبق جدول فوق) که نشان از چشم‌انداز مثبت و سودآوری مناسب شرکت دارد، در بازار اول پذیرفته میشوند.
تشخیص بازار اول و دوم
در تابلوی هر سهم بازاری که شرکت در آن پذیرش شده است، مشخص است و از قسمت مشخص شده در تصاویر می توانید نوع بازاری نماد را متوجه شوید.
برای مثال بانک ملت با نماد “وبملت” در بازار اول بورس و خودرو سازی سایپا با نماد “خساپا” در بازار دوم بورس قرار دارند.
خلاصه‌ای از تعریف و تمایز بازار اول و دوم بورس
شرکت‌ها و سهام در بورس اوراق بهادار تهران به دو دسته بازار اول و دوم (اصلی و ثانویه) تقسیم می‌شود. تقسیم‌بندی شرکت‌ها بر اساس معیارهای سازمان بورس است که درصد شناوری، میزان سرمایه، تعداد سهامداران، سابقه فعالیت از جمله معیارهای مهم دسته‌بندی شرکت‌ها می‌باشد.
در بازارهای سرمایه اولیه، سهام یا اوراق بهادار جدید معامله میشوند که آنها را از طریق عرضه اولیه (IPO) به خریداران یا شرکتهای علاقه‌مند منتقل می‌کنند.
بازار ثانویه، بازاری است که سهام پذیرش شده از قبل، بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود. برخلاف بازار سرمایه اولیه که سرمایه‌گذاران مستقیماً از فروشنده خرید می‌کنند، سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را که قبلاً در بازار ثانویه دارند معامله می‌کنند.
بازارهای ثانویه سرمایه محدود به IPOS نیستند، هر سرمایه‌گذار می‌تواند در این بازار اوراق بهادار را معامله یا خریداری کند.
بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) ، بورس اوراق بهادار لندن و نزدک نمونه‌هایی از بازارهای ثانویه هستند.
برخلاف بازار اصلی که شرکت‌ها می‌خواهند در مدت‌زمان کوتاهی اوراق بهادار خود را بفروشند تا حجم موردنیاز را برآورده کنند، حجم اوراق بهادار معامله شده در بازار ثانویه با نوسان یا ثبات یا تقاضا و عرضه تعیین می‌شود و این نیز بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارد.
دسته‌بندی بازارها از اقداماتی است که در بورس‌های دیگر نیز اجرا می‌شود. در واقع طبقه‌بندی بازار به بازار اول و دوم و بورس اقدامی است که توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران جهت شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها، مشخص‌شدن میزان نقدشوندگی سهام و درصد شناوری‌شان و . که بر اساس معیارهای مشخصی انجام می‌شود، صورت گرفت.
شاخص بورس اهرمی تاثیر گذار بر روند قیمتی سهام
چرا ما به تحلیل شاخص بورس نیاز داریم؟ تمام تحلیل هایی که معامله گر برای پیدا کردن سهام مستعد رشد انجام می‌دهد. برای این است که احتمال موفقیت سیگنال را بیشتر کند؛ یعنی قیمتی را شناسایی کند. که احتمال رشد سهم بسیار بیشتر از ریزش آن باشد. یکی از آیتم‌های که می‌تواند خرید معامله گر را مطمئن کند. توجه به وضعیت بازاری است که سهام مورد نظر در آن بازار قرار دارد. وضعیت بازار را برای ما، شاخص ها مشخص می‌کنند. و می‌توانیم با بررسی شاخص ها، از آنها در خرید و فروش های خود کمک بگیریم. من، محمد علی نوبخت مدرس کالج تی بورس در این مقاله به بررسی شاخص ها خواهم پرداخت. با ماه همراه باشید.
شاخص چیست؟
شاخص، معیاری است برای مقایسه حال حاضر بازار با گذشته آن و وضعیت بازار را از زمان مبدا تا لحظه آخر به ما نشان می‌دهد. شاخص های متعددی در بازار بورس و فرابورس وجود دارد. که هر کدام نکته و مفهم خاصی را به ما گوشزد می‌کند. و می‌توانیم از آن ها در تحلیل برای خرید سهام استفاده کنیم.
در ادامه در دو بخش متفاوت به بررسی انواع شاخص ها خواهیم پرداخت با ما همراه باشید.
بخش اول: انواع شاخص ها
انواع شاخص ها در بازار بورس و فرابورس عبارتند از:
شاخص کل بورس
شاخص کل فرابورس
شاخص کل هم وزن
شاخص صنعت
شاخص سهام آزاد شناور
شاخص ۵۰ شرکت فعالتر
شاخص کل بورس
می‌توان گفت مشهور ترین شاخص، شاخص کل است. که وضعیت بازار را نشان می‌دهد. و وقتی صحبت از افت یا رشد شاخص در اخبار شنیده می‌شود منظور همین شاخص کل بورس است. تنها سهامی که در بازار بورس قرار دارند بر روی این شاخص تاثیر گذار هستند. و شرکت هایی که در بازار فرابورس قرار دارند شاخص مختص به خود را دارند. به این شاخص، شاخص میانگین هم گفته می‌شود. به این دلیل که با رشد یا ریزش آن می‌توان میانگین بازدهی (سود یا زیان) سرمایه گذاران در بازار را تعیین کرد. به طور مثال وقتی در یک سال شاخص از ۱۰۰ هزار واحد موفق شود به ۱۵۰ هزار واحد برسد یعنی سرمایه گذاران موفق شده اند. به طور میانگین ۵۰ درصد سود در یک سال کسب کنند. از نام های دیگر این شاخص می‌توان به شاخص بازده نقدی، شاخص TEDPIX و شاخص قیمت اشاره کرد.
نحوه محاسبه شاخص کل بورس
شاخص کل بر اساس ارزش سهام است و رشد و ریزش آن نشان دهنده کم یا زیاد شدن میانگین ارزش کل سهام بازار بورس است.
ارزش هر شرکت = تعداد کل سهام شرکت × قیمت پایانی آخرین روز
ارزش کل بازار بورس = جمع ارزش شرکت های بورس
در عکس بالا نحوه محاسبه ارزش هر سهم و ارزش کل بازار توضیح داده شد. با توجه به اینکه قیمت سهام در هر روز کاری، ممکن است رشد یا ریزش داشته باشد. ارزش هر شرکت در هر روز می‌تواند کم یا زیاد شود و دلیل رشد یا ریزش های روزانه شاخص کل همین تغییرات قیمتی است.
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که عدد هر روز شاخص کل به چه صورت محاسبه می‌شود؟
در عکس زیر نحوه محاسبه شاخص کل توضیح داده شده است.
آیا تاثیر سهام بر روی شاخص کل یکسان است؟
خیر، با توجه به اینکه تعداد کل سهام شرکت و همچنین قیمت شرکت ها با هم متفاوت است. پس تاثیر سهام هم بر روی آن یکسان نیست. با ذکر یک مثال به توضیح این آیتم خواهیم پرداخت. در عکس بالا اطلاعات دو شرکت فولاد و سنیر نمایش داده شده است. که از ضرب تعداد کل سهام شرکت در قیمت پایانی آخرین روز می‌توان ارزش هر نماد را محاسبه کرد که در قسمت ارزش بازار هم درج شده است.
ارزش شرکت فولاد حدود ۵۸ هزار میلیارد تومان می‌باشد در حالتی که سنیر ارزشی حدود ۲۸۰ میلیارد دارد. با توجه به اینکه ارزش شرکت فولاد بسیار بیشتر از شرکت سنیر است. تاثیر فولاد بر روی شاخص کل هم به همان اندازه بیشتر است و سهام شرکت های بورسی با توجه به ارزشی که دارند بر روی سهام تاثیر گذار خواهند بود. به طور مثال اگر چند شرکت تاثیر گذارمثبت باشند اما باقی سهام منفی باشند شاخص کل مثبت خواهد بود. و بلعکس اگر سهام های تاثیر گذار منفی باشند اما کل بازار مثبت باشد شاخص کل منفی خواهد بود.
آیا معاملات بلوکی بر روی شاخص تاثیر گذار است؟
وقتی حجم بسیار زیادی قرار باشد در یک نماد مورد معامله قرار بگیرد برای اینکه این حجم زیاد، بر روی قیمت سهم تاثیر زیادی نگذارد، با نظارت سازمان بورس یک نماد با عدد ۲ در تابلو جداگانه در بازار خرده فروشی باز خواهد شد. (مانند چکاپا ۲ و شاملا ۲) و فروشنده و خریدار در این نماد معاملات خود را انجام می‌دهند. به این معاملات، معاملات بلوکی گفته می‌شود و این نوع معاملات بر روی شاخص کل تاثیر گذار هستند.
مزایا معایب شاخص کل
شاخص کل، نشان دهنده ارزش بازار است. وضعیت کلی بازار به به ما نشان نمی‌دهد.
شاخص کل، نشان دهنده ورود و خروج نقدینگی است.
شاخص کل، نشان دهنده ورود و خروج معامله گران به بازار است.
شاخص کل فرابورس
شاخص کل فرابورس، دقیقا مانند شاخص کل بورس می‌باشد. با این تفاوت که برای سهام بازار فرابورس استفاده می‌شود. و فقط سهام بازار فرابورس در این بازار تاثیر گذارند. می‌توان گفت این شاخص در اکثر مواقع دنبال کننده شاخص کل بورس خواهد بود. و برای تحلیل آن نیازی به استفاده از شاخص فرابورس نیست و همان شاخص کل بورس کفایت می‌کند.
شاخص کل هم وزن
بزرگی یا کوچکی شرکت ها تاثیری در شاخص کل هم وزن نخواهد داشت. و همه سهام به یک اندازه بر روی این شاخص تاثیر گذارند. یعنی به همان اندازه که فولاد بر روی شاخص تاثیر می‌گذارد سنیر هم تاثیر خواهد داشت. این طور در نظر بگیرید که ارزش تمامی سهام برابر است. مبدا این شاخص ۱ فرودین ۱۳۹۳ است و مبنا اولیه این شاخص ۱۰۰۰۰ واحد در نظر گرفته شده است. مهم ترین مزایا این شاخص این است که وضعیت کلی بازار را به ما نشان می‌دهد. یعنی اگر بیشتر سهام بازار مثبت باشند این شاخص مثبت خواهد شد. و بالعکس بیشتر سهام بازار منفی باشد شاخص هم منفی خواهد شد.
شاخص صنعت
نحوه محاسبه شاخص صنعت دقیقا همانند شاخص کل است. با این تفاوت که برای هر صنعت به طور جداگانه محاسبه خواهد شد. با استفاده از این شاخص متوجه وضعیت هر صنعت خواهید شد. و می‌توانید صنعت های در حال رشد را شناسایی و اقدام به خرید آنها کنید.
شاخص سهام آزاد شناور
پیش از آنکه شاخص سهام آزاد شناور را بررسی کنیم. باید با مفهوم سهام شناور آشنایی داشته باشیم. سهام شناور به تعداد سهام از کل سهام شرکت گفته می‌شود که در حال گردش است یعنی قابلیت خرید و فروش دارد. همانطور که در عکس بالا می‌بینید اطلاعاتی وارد شده که در سایت سازمان بورس قابل مشاهده است. از شاخص بازار چیسشاخص بازار چیست؟ ت؟ تعداد کل سهام این شرکت ۵۰ میلیون سهم قابل معامله است. و باقی این سهام بلوکه است و قابلیت خرید و فروش ندارد که این سهام در دست سهامداران عمده قرار دارد. نحوه محاسبه این شاخص دقیقا همانند شاخص کل است. با این تفاوت که برای وزن دهی سهام، به جای استفاده از تعداد کل سهام شرکت از سهام شناور استفاده می‌شود..
شاخص ۵۰ شرکت فعالتر
همانطور که از اسم این شاخص پیداست، وضعیت ۵۰ شرکت فعال بازار را نشان می‌دهد. ۵۰ شرکت فعال به این صورت انتخاب می‌شود که شرکت هایی که در بازه های ۳ ماهه بیشترین تعداد روزهای داد و ستد را داشته باشند جز شرکت های فعال محسوب میشوند. این شاخص به دو روش محاسبه می‌شود روش اول به صورت میانگین ساده است. (شاخص هم وزن) و روش دوم به صورت میانگین موزون می‌باشد که همانند شاخص کل محاسبه می‌شود
بخش دوم: تحلیل شاخص ها
تحلیل شاخص کل
تحلیل شاخص کل، اصلی ترین شاخص بازار است. و باقی شاخص ها تاثیر بسیار زیادی از این شاخص خواهند گرفت. و روند تکنیکالی این شاخص برای معامله گران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود. در ادامه انواع روند شاخص کل را بررسی خواهیم کرد. در عکس بالا قسمت زرد رنگ روند تکنیکالی صعودی شاخص کل را می‌بینید. در این بازه ها خرید سهم ریسک بسیارکمی دارد و اکثر سهام رشد قیمت را نیز خواهند داشت. بیشتر فعالیت معامله گران حرفه ای در این روند ها خواهند بود. و با تمام سرمایه خود نیز در بازار به خرید و فروش خواهند پرداخت. در این تصویر روند نزولی شاخص کل را مشاهده می‌کنید. معامله گران حرفه ای کمترین فعالیت را، در این بازار ها دارند و خرید سهام در این بازار ها ریسک بسیار زیادی به همراه خواهد داشت.
وقتی با این روند در شاخص کل بورس مواجه شدیم می‌توان دو روش را پیش گرفت:
۱- خروج کل سرمایه
در این روش معامله گر هیچ فعالیتی در بازار نخواهد داشت. و کل سرمایه معامله گر یا از پرتفوی خارج می‌شود یا بر روی اوراق مطمئن سرمایه گذاری می‌شود.
۲- خروج مقداری از سرمایه
در این روش معامله گر ۵۰ تا ۷۰ درصد سرمایه خود را از بازار خارج می‌کند. و با باقی مانده سرمایه اقدام به خرید و فروش می‌کند. با این روش سرمایه معامله گر دچار زیان شدید نخواهد شد. در تصویر بالا روند تکنیکالی رنج را مشاهده می‌کنید. به این نوع بازارها، بازار کم قدرت هم گفته می‌شود. بهتر است معامله گر در این بازار در تحلیلگری، بسیار سخت‌گیرتر باشد و خرید و فروش های زیادی نداشته باشد. همچنین در این نوع بازار ها بهتر است اقدام به خرید سهامی کرد که تاثیر کمتری بر روی شاخص کل دارند. مانند سهم های صنعت های کوچک مانند صنعت غذایی، دارو و زراعت.
استراتژی کلی شاخص ها
حالت اول: روند شاخص کل بورس صعودی
می‌توان گفت تمامی شاخص ها با کمی تاخیر یا تعجیل از شاخص کل پیروی خواهند کرد. و از همین رو وقتی شاخص کل صعودی باشد می‌توان اقدام به خرید سهام بازار کرد. وظیفه اصلی معامله گر در هر بازاری متفاوت است. در بازار صعودی معامله گر وظیفه دارد که بیشترین سود ممکن را از بازار بگیرد. و در بازار نزولی وظیفه اصلی معامله گر، حفاظت از آن سود است. به این نکته هم باید دقت کرد که شاخص در کدام قسمت از موج صعودی خود قرار دارد در ابتدای موج هست یا در میانه موج. به طور مثال در تصویر بالا مشاهده می‌کنید که شاخص در ابتدای موج قرار دارد. در این بازه حتما باید در واچ لیست معامله گر، شرکت های بزرگ بازار که تاثیر زیادی بر روی شاخص دارند، قرار داشته باشند. زیرا رشد قیمت این شرکت ها باعث شده که شاخص از روند رنج به روند صعودی تبدیل شود. و خرید این سهام در این منطقه تکنیکالی می‌تواند سود بسیار خوبی داشته باشد. تصویر بالا شاخص را پس از یک رشد بسیار زیاد نشان می‌دهد. در این محدوده بهتر است بسیار محتاط تر عمل کرد؛ زیرا هر لحظه امکان شروع یک ریزش شارپی وجود دارد. در این محدوده باز هم بهتر است سراغ سهام بزرگ بازار بروید. زیرا این دسته سهام قابلیت نقد شوندگی بهتری نسبت به سایر سهام دارند. به اصطلاح در این سهام گرفتار صف های فروش نخواهید شد.
حالت دوم: شاخص کل شاخص بازار چیست؟ نزولی یا رنج، ولی شاخص هم وزن بورس صعودی
در بالا گفته شد در زمان هایی که شاخص کل در وضعیت نزولی یا رنج قرار دارد بهتر است معامله گر از بازار دور باشد. یا فعالیت کمتری در بازار داشته باشد. سوالی که ایجاد می‌شود این است در این وضعیت بهتر است معامله گر اقدام به خرید چه سهامی بکند؟ در زمان هایی که شاخص کل صعودی نیست ممکن است شاخص هم وزن روند صعودی داشته باشد. این وضعیت به ما می‌گوید که سهام بزرگ بازار در وضعیت نزولی یا رنج هستند. اما سهام کوچک بازار روند صعودی دارند و می‌توان اقدام به خرید آنها کرد. پس در این وضعیت بهتر است سراغ سهام کوچک بازار بروید سهامی که در صنعت هایی مانند غذایی، دارو، زراعت و قندی ها قرار دارند.
حالت سوم: شاخص کل بورس نزولی شاخص هم وزن نزولی اما شاخص صنعت صعودی
ممکن است بازار در وضعیتی قرار بگیرد که هم شاخص کل هم شاخص هم وزن روند نزولی یا رنجی را داشته باشند. در این مواقع باید سراغ شاخص صنایع رفت. صنعت هایی در بازار بورس وجود دارد که هم ارزش بسیار کمی دارند. و تاثیر بسیار کمی بر روی شاخص کل دارند. همچنین تعداد سهام آن صنعت کم است و از همین رو تاثیری بر روی شاخص هم وزن هم ندارند. و اگر این دسته از سهام روند صعودی را در پیش بگیرند فقط از طریق شاخص آن صنعت می‌توانید این سهام را شناسایی کنید. پس در بازار نزولی (شاخص کل و شاخص هم وزن) سراغ شاخص صنایع بروید و صنعت های صعودی را شناسایی و اقدام به خرید آن ها کنید. در تصویر بالا نمودار شاخص کل و شاخص صنعت قند و شکر را مشاهده می‌کنید. همانطور که می‌بینید شاخص کل در اواخر اسفند ماه روند صعودی خود را آغاز کرد. اما شاخص صنعت قند و شکر حدود یک ماه زودتر این روند را آغاز کرد. در این فاصله حدودا یک ماه، شرکت های این صنعت رشد قیمت بسیار خوبی را تجربه کردند. و در آن زمان می‌توانستیم با بررسی شاخص صنایع، این صنعت را شناسایی و اقدام به خرید شرکت های این صنعت کرد
در مورد کدام یک از شاخص های بورس جهانی زیر اطلاعات کمتری دارید؟
نتیجه گیری شاخص های بورس
ما برای خرید هر شرکت عوامل داخلی تاثیر گذار بر روی همان شرکت را بررسی می‌کنیم. مانند تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و تحلیل رفتار شناسی؛ اما وضعیت بازاری که سهام معامله گر در اون بازار قرار دارد. قطعا بر روی رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت تاثیر گذار است و نباید به آن بی اهمیت بود. بررسی روند قیمتی سهام در گذشته نشان داده است حتی شرکت هایی که عوامل داخلی بسیار مناسبی داشته اند. اما در بازار نزولی قرار داشتند، نتوانستد رشد قیمت را تجربه کنند و بلعکس وضعیت بازار باعث ریزش قیمت آن شرکت ها هم شده است. در این مقاله وضعیت شاخص ها را به طور کامل با هم بررسی کردیم. در صورت تمایل پس از خواندن کامل مقاله به دو سوال زیر پاسخ بدید: ۱- آیا بررسی شاخص ها در شناسایی سهام مستعد رشد کمکی به معامله گر می‌کند؟ ۲- شاخص ها به چه اندازه در رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت ها تاثیر گذارند؟
دیدگاه شما