سرمایه گذاری مستقیم

بررسی نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران با استفاده از یک مدل تعادل عمومی

یکی از راه‌های مناسب جهت پیمودن مسیر توسعه و رشد، استفاده از دانش فنی و توانایی‌های مالی کشورهای خارجی است. این امر می‌تواند از طریق ورود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی تحقق یابد. استفاده از این ابزار نه تنها برای کشورهای در حال توسعه بلکه برای کشورهای توسعه‌یافته حیاتی به نظر می‌رسد. لذا در تحقیق حاضر با استفاده از یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه به بررسی اثرات ورود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به اقتصاد ایران در قالب چهار سناریو پرداخته شده است. سناریوی اول به صورت افزایش صد درصدی ورود سرمایه‌های خارجی همراه با افزایش 5 درصدی بهره‌وری کل عوامل تولید و سناریوی دوم و چهارم ورود سرمایه‌های خارجی بدون تغییر بهره‌وری در بخش‌های مختلف اقتصادی است. افزایش صد درصدی سرمایه‌های خارجی همراه با کاهش 5 درصدی بهره‌وری کل عوامل تولید در سناریوی سوم لحاظ شده است. نتایج سناریوی اول افزایش نسبتا بالای تولید، صادرات و واردات و کاهش قیمت‌ها در بخش‌های مختلف و ارتقای تولید ناخالص داخلی و رفاه و کاهش سطح عمومی قیمت‌ها را در سطح کلان نشان می‌دهد. در سناریوی دوم و چهارم، ورود سرمایه‌گذاری خارجی تغییر نسبتاً کم تولید، صادرات، واردات و قیمت‌ها در بخش‌های مختلف و همچنین واکنش ضعیف متغیرهای کلان اقتصادی را بهمراه دارد. نتایج سناریوی سوم حاکی از اثرات منفی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران است. درمجموع شواهد حاکی از این است که چنانچه ورود سرمایه‌های خارجی بهره‌وری را افزایش دهد، بهره‌مندی اقتصاد بیشتر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
• اقتصاد ایران
• بهره‌وری کل عوامل تولید
• مدل تعادل عمومی

20.1001.1.26453967.1396.9.18.4.9

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Foreign Direct Investment in Iran's Economy Using the Computable General Equilibrium Model

نویسنده [English]

The use of know-how and the financial capability of foreign countries is one of the ways of achieving economic development. This can be realized through FDI. This is a tool that seems crucial for developed and developing countries. Using the CGE approach in terms of four scenarios, we investigatedthe effects of foreign direct investment on the Iranian economy. Scenario 1 suggests an increase of 100% in FDI and an increase of 5% in TFP (in all sectors). Scenario 2 refers to an increase of 100% in FDI. Scenario 3 points to an increase of 100% in FDI and a decrease of 5% in TFP. Finally, Scenario 4 suggests an imbalanced increase in FDI in economic sectors. The results of Scenario 1 show an increase in production, imports and exports but a decrease of prices in all economic sectors. As the macro level GDP and exports increase, CPI is decreased. The findings of the second and fourth scenarios show a relatively low reaction in all economic variables at both sectoral and macro levels. The results of Scenario 3 show that production، imports and exports are decreased while prices are increased in all economic sectors. In General, the evidence suggests that, if FDI is associated with improved productivity, economic benefits would be higher.

کلیدواژه‌ها [English]

• Foreign direct investment
• Economy of Iran
• Total factor productivity
• Computational general equilibrium

مراجع

الف) منابع و مآخذ فارسی

. و معرفتی، رقیه (1391). "اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر عملکرد زیست‌محیطی در کشورهای منتخب". مجله علوم اقتصادی 6(21): 205-183.
1. شاه آبادی، ابوالفضل. ولی نیا، سید آرش. و انصاری، زهرا (1391). "تاثیر سرریز فناوری ناشی از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر عملکرد بخش صنعت". نشریه رشد فناوری 9(33): 25-13.
2. مرزبان، حسین. و نجاتی، مهدی (1391). "اثر سرریز سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و نقش قابلیت جذب بنگاه‌های داخلی در بخش صنعت: مورد ایران (1386-1376)". تحقیقات اقتصادی 47(4): 219-201.
3. مرزبان، حسین. و نجاتی، مهدی (1391). "ارزیابی اثر ناشی از سرریز سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بخش صنعت، بر اقتصاد ایران با استفاده از یک مدل تعادل عمومی". مطالعات اقتصادی کاربردی 1(4): 180-151.
4. مطیعی، محسن (1390). "تاثیر سرریز‌های سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر نوآوری در کشورهای در حال توسعه". پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی 1(2): 69-41.
5. مهدوی، ابوالقاسم (1383). "تحلیلی بر نقش سرمایه‌گذاری خارجی در رشد اقتصادی". مجله تحقیقات اقتصادی 39(3): 208-181.
6. نجارزاده، رضا. و ملکی، مهران (1384). "بررسی تاثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی با تاکید بر کشورهای صادرکننده نفت". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران 7(23): 163-147.
7. هادی زنوز، بهروز. و کمالی دهکردی، پروانه (1388). "اثر FDI بر رشد اقتصادی کشورهای میزبان منتخب". فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران 13(39): 136-113.

ب) منابع و مآخذ لاتین

1. Aitken, B. J. and Harrison, A. E. (1999). "Do Domestic Firms Benefit from Direct Foreign Investment? Evidence from Venezuela". American Economic Review 89: 605–618.
2. Arbenser, Lawrence (2008). "A General Equilibrium Analysis of the Impact of Inward FDI on Ghana: The Role of Complementary Policies". Working Papers Series Humboldt University Berlin, Institute for Agricultural Economics and Social Sciences, No. 69.
3. Armington, P. S. (1969). "A Theory of Demand for Products Distinguished by Place ofProduction". International Monetary Fund Staff Papers IMF, Washington DC.
4. Barry, Michael. P. (2009). "Foreign Direct Investments in Central Asian Energy: A CGE Model". Eurasian Journal of Business and Economics 2: 35-54.
5. Coe, D. & Helpman, E. (1995). "International R&D Spillovers". European Economic Review 39: 859–887.
6. Crespo, N. & Fontoura, M. (2007a). "Determinant Factors of FDI Spillovers – What Do We Really Know?". World Development 35(3): 410-425.
7. Das, S. (1987). "Externalities and Technology Transfer through Multinational Corporations: A Theoretical Analysis". Journal of International Economics 22: 171-182.
8. Dee, P. & Hanslow, K. (2000). "Multilateral Liberalisation of Services Trade". Staff Research Paper Productivity Commission, Canberra.
9. Fosfuri, A. Motta, M. & Ronde, T. (2001). "Foreign Direct Investment and Spillovers through Workers’ Mobility". Journal of International Economics 53(1): 205-222.
10. Glass, A. & Saggi, K. (2002). "Multinational Firms and Technology Transfer". Scandinavian Journal of Economics 104(4): 495-513.
11. Hertel, T. W. (1997). Global Trade Analysis: Modeling and Applications, Cambridge, MA, Cambridge University Press.
12. Jenkins, C. & Thomas, L. (2002). "Foreign Direct Investment in Southern Africa: Determinants, Characteristics and Implications for Economic Growth and Poverty Alleviation". Globalization and Poverty Project. University of Oxford.
13. Lakatos, C. & Fukui, T. (2014). "The Liberalization of Retail Services in India".World Development 59: 327-340.
14. Lattorre, M. C., Bajo-Rubio, O. & Gomez-Plana, A. G. (2009). "The Effects of Multinationals on Host Economies: A CGE Approach". Economic Modeling 26: 851-864.
15. .Latorre, C. M. & Hosoe, N. (2016). "The Role of Japanese FDI in China". Journal سرمایه گذاری مستقیم of Policy Modeling in press. .
16. Latorre, C. Maria (2016). " A CGE Analysis of the Impact of Foreign Direct Investment and Tariff Reform on Female and Male Workers in Tanzania ". World Development 77: 346-366.
17. Lejour, A. Rojas-Romagosa, H. & Verweij, G. (2008). "Opening Services Markets within Europe: Modeling Foreign Establishments in a CGE Framework". Economic Modeling 25: 1022-1039.
18. Lipsey, Robert. E. (2001). "Foreign Direct Investors in Three Financial Crises". NBER Working No. 8084.
19. Loungani, P. & Razin, A. (2001). "How Beneficial is Foreign Direct Investment for Developing Countries?". Finance and Development 38(2): 230-237.
20. Moosa, I. A. (2002). Foreign Direct Investment: Theory, Evidence and Practice, UK, Palgrave Macmillan.
21. OECD (2002). Foreign direct investment for development: Maximizing Benefits, Minimizing Costs, Paris, OECD Publications.
22. Petri, P.A. (1997). "Foreign Direct Investment in a Computable General Equilibrium Framework". Paper Presented at the Conference Making APEC work: Economic challenges and policy alternatives. Keio University, Tokyo.
23. Santikarn, M. (1981). Technologyy Transfer, Singapore University Press.
24. Mohnen, P. (1994). "The Econometric Approach to R&D Externalities". Cahiers Derecherche du Departement Des Sciences Economiques De l'UQAM, No. 9408.
25. Tian, X. (2010). "Managing FDI Technology Spillovers: A Challenge to TNCs in Emerging Markets". Journal of World Business 45: 276–284.
26. Vissak, T. & Roolaht, T. (2005). "The Negative Impact of Foreign Direct Investment on the Estonian Economy". Problems of Economic Transition 48(2): 43–66.

15. Latorre, C. M. & Hosoe, N. (2016). "The Role of Japanese FDI in China". Journal of Policy Modeling in press.

تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر تشکیل سرمایه، بهره‌وری نیروی کار و رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه

ارتباط بین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی با رشد اقتصادی از دیرباز مورد توجه اقتصاددانان بوده است. از آنجایی که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی برای ایجاد و تداوم رشد اقتصادی و تشکیل سرمایه به ویژه در کشورهای در حال توسعه، از اهمیت خاصی برخوردار است و با توجه به نیاز کشورهای درحال توسعه به رشد اقتصادی بالا و تداوم آن و همچنین تأثیر جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در روند رشد و توسعه اقتصادی، ضرورت بررسی نحوه تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی این دسته از کشورها را نمایان می‌سازد. از این رو در این پژوهش به بررسی تأثیر این شاخص بر تشکیل سرمایه و بهره‌وری نیروی کار و رشد اقتصادی پرداخته شده است. به منظور بررسی فرضیه تحقیق مبنی بر تأثیر مثبت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از طریق افزایش بهره‌وری بر رشد اقتصادی، تلاش شده با روش داده‌های ترکیبی (پانل) در دوره زمانی 1995 تا 2013 در قالب سه معادله به صورت سیستم معادلات همزمان برای سه گروه مختلف از 111 کشور در حال توسعه و با استفاده از روش حداقل مربعات دو مرحله‌ای 2SLS)) این تأثیر اندازه‌گیری شود. بر این اساس، نتایج تجربی پژوهش نشان می‌دهد در این گروه از کشورها، بهره‌وری تأثیر بیشتری بر رشد اقتصادی نسبت به تشکیل سرمایه داشته است. بنابراین فرضیه تحقیق مبنی بر اینکه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از طریق افزایش بهره‌وری بر رشد اقتصادی اثر مثبت می‌گذارد تأیید گردید.

کلیدواژه‌ها

• سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
• بهره‌وری نیروی کار
• رشد اقتصادی

20.1001.1.22285954.1397.8.30.7.2

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Impact of Foreign Direct Investment on Capital Formation, Productivity and Economic Growth in Developing Countries

نویسندگان [English]

• Teymour Rahmani 1
• sima Motamedi 2

The relationship between foreign direct investment and economic growth is an issue that has always been of importance for economists. It is believed that foreign direct investment (FDI) is necessary to promote economic growth and capital formation in every country, particularly in the developing countries. Since it has been discussed that FDI promotes economic growth not only by increasing the volume of financial funds and relaxing the constraint on investment financed by domestic savings but also by technology and management skills transfer from advanced economies to developing economies in the context of endogenous growth models, it is necessary to examine the effect of FDI on economic growth via the above mentioned channels. In this study, we examine the effects of FDI on capital formation, labor productivity and economic growth. We try to test the hypothesis that FDI helps economic growth in developing countries not only via capital formation but also via the increase in productivity. To test this hypothesis, we use a panel data approach in a simultaneous equations system including three equations and three groups consisting of 111 developing countries over the time period 1995-2013. Our method of estimation is 2SLS. Our results show that in the sample we have examined, productivity has a higher effect on economic growth than capital formation. Therefore, the hypothesis that “FDI, by increasing productivity, has a positive effect on economic growth” is not rejected.

کلیدواژه‌ها [English]

• Foreign Direct Investment
• Labor Productivity
• Economic Growth

مراجع

ابوالشمس اصغری، سولماز (1388). "تأثیر توزیع سنی جمعیت بر پس‌انداز ملی در ایران". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشگاه الزهرا.

احمدی، علی؛ دهنوی، جلال و حق‌نژاد، امین (1390). "رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای درحال توسعه: یک تجزیه و تحلیل مبتنی بر داده‌های پانلی". پژوهشنامه اقتصادی، دوره 11، شماره 2، 180-159.

ترابی، تقی و محمدزاده اصل، نازی (1389). "تحلیل نقش جهانی شدن در جذب سرمایه خارجی و رشد اقتصادی". فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 10، شماره 2، 240-217.

جعفری صمیمی، احمد و محنت‌فر، یوسف (1385). "بررسی کشش پذیری منابع مختلف درآمدهای عمومی دولت نسبت به رشد اقتصادی ایران". فصلنامه بررسی‌های اقتصادی، دوره 3، شماره 2، 114-83.

جلایی، سیدعبدالمجید، و صباغ پورفرد، مینا (1388). "بررسی اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی ایران از مسیر بازارهای مالی". پژوهشنامه اقتصادی، شماره 2، دوره 9، 188-171.

حسینی، سید صفدر و مولایی، مرتضی (1385). "تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی در ایران". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره 6، شماره 21، 80-57.

دلیری، حسن (1396). "بررسی اثر متقابل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه‌گذاری داخلی (مطالعه تطبیقی ایران و 136 کشور دنیا)". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 7، شماره 26، 96-81.

دودانگی، محمد (1395). "عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 23، 147-131.

رزمی، محمد جواد؛ شهرکی، سارا و کلایی، محمدرضا (1390). "بررسی رابطه بین تجارت و رشد اقتصادی با استفاده از شاخص حکمرانی خوب". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. شماره 4، دوره 12، 162-137.

زیرک‌نژاد، مروارید (1384). "نقش ویژگی‌های کشور میزبان در اثرگذاری FDI بر رشد اقتصادی". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی.

سیدآقازاده، سید رضا (1387). "نقش سرمایه‌گذاری خارجی در رشد اقتصادی: مطالعه تطبیقی ایران با کشورهای منتخب". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده امور اقتصادی.

شاه‌آبادی، ابوالفضل (1380). "بررسی عوامل تعیین کننده رشد اقتصادی ایران". نامه مفید، دوره 27، شماره 7، 199-169.

شاه‌آبادی، ابوالفضل و محمودی، عبداله (1385). "تعیین کننده‌های سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران". دو فصلنامه جستارهای اقتصادی، دوره 3، شماره 5، 126-89.

طیبی، سیدکمیل و پورشهابی، فرزانه (1392)." اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی و درجه باز بودن تجاری بر سرمایه گذاری داخلی و رشد اقتصادی مطالعه موردی 10 کشور در حال توسعه آسیایی". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره67، دوره21، 152-131.

علیپور، قنبر (1387). "نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در رشد و صادرات کشورهای ASEAN"، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه تهران.

گرجی، ابراهیم (1378). "مقایسه اثرات سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و دولتی در رشد اقتصادی ایران". مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 54، 82-53.

مهدوی، ابوالقاسم (1383). "تحلیلی بر نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی". مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 3، دوره 39، 208-181.

نجارزاده، رضا و ملکی، مهران (1384). "بررسی تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی با تأکید بر کشورهای صادرکننده نفت". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 23، دوره 7، 163-147.

نوربخش، فرهاد (1383). "رابطه سرمایه انسانی با سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای درحال توسعه: شواهد تجربی جدید". فصلنامه اقتصاد سیاسی، شماره 2، دوره 6، 44-6.

Alfaro, L., Chanda, A., Kalemli-Ozcan, S. & Sayek, S. (2004). "FDI and Economic Growth: The Role of Local Financial Markets". Journal of International Economics, 64(1), 89-112.

Alguacil, M., Cuadros, A. & Orts, V. (2011). "Inward FDI and Growth: The Role of Macroeconomic and Institutional Environment". Journal of Policy Modeling, 33(3), 481–496.

Athukorala, P. P. A. W. (2003). "The Impact of Foreign Direct Investment for Economic Growth: A Case Study in Sri Lanka". 9 th International Conference on Sri Lanka Studies, Matara, Sri Lanka, 1-21.

Basu, P., Chakraborty, Ch. & Reagle, D. (2003). "Liberalization, FDI and Growth in Developing Countries: A Panel Cointegration Approach". Economic Inquiry, 14(3), 510-516.

Blomstrom, M. & Persson, H. (1983). "Foreign Investment and Spillover Efficiency in an Underdeveloped Economy: Evidence from the Mexican Manufacturing Industry". World Development, 11(6), 493-501.

Borensztein, E., De Gregorio, J. & Lee, J.W. (1998). "How Does Foreign Investment Affect Growth?". Journal of International Economics, 45,115-135.

Carkovic, E. & Gregorio, J. W. (1998). "How Does Foreign Direct Investment Affect Economic Growth?". Journal of International Economics, 45, 1-23.

Carkovic, M. & Levine, R. (2002). “Does Foreign Direct Investment Accelerate Economic Growth?” World Bank Conference: Financial Globalization, United Nation Publication, 1, 1-10.

Choe, J. I. (2003). "Do Foreign Direct Investment and Gross Domestic Investment Promote Economic Growth?". Review سرمایه گذاری مستقیم of Development Economics, 7(1), 44-57.

Choong, Ch. K., Baharumshah, A. Z., Yusop, Z. & Habibullah, M. Sh. (2010). "Private Capital Flows, Stock Market and Economic Growth in Developed and Developing Countries A Comparative Analysis". Japan and the World Economy, 22(2), 107–117.

De Mello, Luiz R. Jr. (1999). "Foreign Direct Investment-Led Growth: Evidence from Timeseries and Panel Data". Oxford Economic Papers, 51(1), 133-151.

Durham, J. B. (2004). "Absorptive Capacity and the Effects of Foreign Direct Investment and Equity Foreign Portfolio Investment on Economic Growth". European Economic Review, 48(2), 285-306.

Findlay, R. (1978). "Relative Backwardness, Direct Foreign Investment and the Transfer of Technology: A Simple Dynamic Model". Quarterly Journal of Economics, 92(1), 1-16.

Fry, M. J. (1993). "Foreign Direct Investment in Southeast Asia Differential Impacts". Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.

Hanson, G. (2001). "Should Countries Promote Foreign Direct Investment?". United Nations Conference on Trade and Development. Geneva: United Nation Publication, 9, 1-28.

Hermes, سرمایه گذاری مستقیم N. & Lesink, R. (2003). "Foreign Direct Investment, Financial Development and Economic Growth". The Journal of Development Studies, 40(1), 142-163.

Herzer, D., Klasen, S. & Nowal-Leman, F. (2008). "In Search of FDI-Led Growth in Developing Countries". Economic Modelling, 25(5), 793-810.

Hsiao, Frank S. T. & Hsiao, Mei-Chu W. (2004). "The Chaotic Attractor of Foreign Direct Investment--Why China? A Panel Data Analysis." Journal of Asian Economics, 15. 641-670.

Johnson, A. (2006). "The Effects of FDI Inflows on Host Country Economic Growth ". Electronic Working Paper, 58, 1-57.

Lean, H. (2008). "The Impact of Foreign Direct Investment on the Growth of the Manufacturing Sector in Malaysia". International Applied Economics and Management, 1(1), 41-45.

Levin, A., Lin, Ch. & Chia-Shang, Ch. (2002). "Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-Sample Properties". Journal of Econometrics, 108(1), 1-24.

Li, X. & Liu, X. (2005). "Foreign Direct Investment and Economic Growth: An Increasingly Endogenous Relationship". World Development, 33(3), 393-407.

Lucas, R. E. J. (1988). "On the Mechanics of Economic Development". Journal of Monetary Economics, 22( 1), 3-42.

Mah, J. Sh. (2010). "Foreign Direct Investment Inflows and Economic Growth of China". Journal of Policy Modeling, 32(1), 155-158.

Makki, Sh. S. & Somwaru, A. (2004). "Impact of Foreign Direct Investment and Trade on Economic Growth: Evidence from Developing Countries". American Journal of Agricultural Economics, 86(3), 795-801.

Musa Ahmed, E. (2012). "Are the FDI Inflow Spillover Effects on Malaysia's Economic Growth Input Driven?". Economic Modelling, 29, 1498-1504.

Ozturk, I. & Kalyoncu, H. (2007) “Foreign Direct Investment and Growth: An Empiricial Investigation Based on Cross-Country Comparison”. Economia Internazionale, 6 (1), 75-82.

Pedroni, P. (2000). "Full Modified OLS for Heterogeneous Cointegrated Panels. Nonstationary Panels, Panel Cointegration and Dynamic Panels". Advances in Econometrics, 15, 93-130.

Pedroni, P. (2004). "Panel Cointegration: Asymptotic and Finite Sample Properties of Pooled Time Series Tests with an Application to the PPP Hypothesis". Econometric Theory, 20(3), 597-625.

Rana, P. B. & Dowling, Jr. (1988). "The Impact of Foreign Capital on Growth: Evidences from Asian Developing Countries". The Developing Economics, 26(1), 3-11.

Shi, V. (2001). "Technological Capabilities and International Production Strategy of Firms: The Case of FDI in China". Journal of World Business, 36, 184-204.

Wang, J. & Blostrom, M. (1992). "Foreign Investment and Technology Transfer: A Simple Model". European Economic Review, 36, 137-155.

Wang, J. Y. (1990). "Growth, Technology Transfer and the Long-Run Theory of International Capital Movements". Journal of International Economics, 29(3-4), 255-271.

Zhang, K. (2001). "Does Foreign Direct Investment Promote Economic Growth? Evidence form East Asia and Latin America". Contemporary Economic Policy, 19(2), 175-185.

سرمایه‌گذاری مستقیم چه آسیبی به بورس می‌زند؟

بسیاری از سهامداران که با رشد شارپی بورس در سال ۹۹ وارد بورس شده بودند حالا دچار زیان‌های سنیگنی شدند و رشد ۴۰ درصدی بورس در سال جاری هم نتوانسته زیان آنها را جبران کند. افرادی که با عضویت در کانال‌های سیگنال‌دهی اقدام به خرید و فروش می‌کنند و بسیاری از آنها هیچ سررشته‌ای از اصول اولیه معامله در بورس ندارند. اما راه اصولی سرمایه‌گذاری در بورس چیست و چرا سهامداران در کشور ما به دنبال بازدهی کوتاه‌مدت در بورس هستند؟

به گزارش تجارت‌نیوز، بر اساس اعلام مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس، در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) تا پایان سال ۹۸ حدود ۱۱ میلیون کد بورسی داشتیم اما در سال ۹۹ معادل ۲۷ میلیون کد بورسی صادر شد تا کل افراد دارای کد بورسی تا پایان سال ۹۹ به ن ۳۷ میلیون نفر برسد. ورود این حجم از افراد تازه وارد به بورس موجب شده تا سهامداران بیش از گذشته تحت تاثیر نوسانات شاخص قرار بگیرند.

بسیاری از سهامداران که با رشد شارپی بورس در سال ۹۹ وارد بورس شده بودند حالا دچار زیان‌های سنیگنی شدند و رشد ۴۰ درصدی بورس در سال جاری هم نتوانسته زیان آنها را جبران کند. افرادی که با عضویت در کانال‌های سیگنال‌دهی اقدام به خرید و فروش می‌کنند و بسیاری از آنها هیچ سررشته‌ای از اصول اولیه معامله در بورس ندارند. اما راه اصولی سرمایه‌گذاری در بورس چیست و چرا سهامداران در کشور ما به دنبال بازدهی کوتاه‌مدت در بورس هستند؟

پیام الیاس کردی، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با تجارت‌نیوز درباره سرمایه گذاری مستقیم اصولی بودن شیوه سرمایه‌گذاری در بورس ایران گفت: نسل قدیمی که در بازار سرمایه فعال بودند نسبت به فعالین فعلی بازار تفاوت‌های زیادی داشتند. با وجود آنکه مشکلات بازار بیشتر از الان بود اما این افراد کم و کاستی‌های بازار را با دل و جان قبول می‌کردند و در جهت افزایش دارایی‌ و ثروت خود با صبوری بیشتری اقدام به معامله می‌کردند.

الیاس کردی ادامه داد: نسل قدیم فعال در بورس بیشتر بر مبنای تحلیل بنیادی معاملات خود را انجام می‌دادند و با نگاهی بلند مدت به بازار استراتژی خود را تعیین می‌کردند. اما از سال ۹۲ و بعد از ریزش بزرگ بازار سهام در کشور، نسل جدیدی وارد بازار شدند.

نبود شفافیت در بورس

این کارشناس بازار در بخش دیگری درباره نواقص مقررات و نبود شفافیت در بازار گفت: مدیران بورسی در انتشار افشا اطلاعات و صورت‌های مالی خود شفافیت لازم را ندارند و با بسته شدن یک سهم فقط سهامدار باید زیان نبود شفافیت را بپردازد.

وی در این باره تشریح کرد: این موضوع فقط محدود به شرکت‌ها نیست و سازمان بورس هم در تغییر قوانین ضربه بزرگی بر اعتماد سهامداران می‌زند. بورس در ابتدا باید امن باشد و بعد از آن بازدهی مناسبی به سهامداران بدهد و این موضوع فقط در سایه نقدشوندگی محقق می‌شود.

آسیب سرمایه‌گذاری مستقیم به بازار سهام

وحید عباسیون، کارشناس بازار سرمایه درباره شیوه سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی جهان توضیح داد: در بیشتر بازارهای مالی جهان سرمایه‌گذاران به شیوه غیرمستقیم و با خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار فعالیت می‌کنند و افراد متخصص با تجریه و تحلیل سهام اقدام به خرید و فروش می‌کنند.

عباسیون ادامه داد: در ابتدا این صندوق‌ها در کشور وجود نداشت و در اواخر دهه ۶۰ که بازار سرمایه فعال شد به دلیل کمبود صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری شکل گرفتند که به نوعی کار این صندوق‌ها را انجام می‌دادند که از آنها استقبال نشد زیرا بازار سهام هنوز عمومیتی بین مردم پیدا نکرده بود.

در بیست سال گذشته تنها دو درصد از جامعه کد فعال بورسی داشتند و عامه مردم شناختی از این بازار نداشتند. اما شناخت مردم از بازار سرمایه زمانی شکل گرفت که طیف وسیعی از مردم سهام عدالت تخصیص داده شد و حالا جمعیت زیادی سهامدار هستند. آغاز مشکل از همین جا بود که فرهنگ‌سازی کافی برای ورود به بازار سرمایه شکل نگرفته بود و شرکت‌های سبدگردان که باید در آن برهه در بازار فعال می‌بودند هم تعدادشان کم بود و وضعیت خوبی هم در بازار نداشتند.

عباسیون افزود: زمانی که تعداد زیادی سهامدار وارد بازار شدند و اقدامی در جهت شکل‌گیری صندوق‌ها نشده بود جمعیت گسترده‌ای به سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار روی آوردند.

این تحلیل‌گر در بخش دیگری گفت: شبکه‌های اجتماعی و گسترش تکنولوژی در بازار سهام عامل مهم دیگری بود تا افراد بدون اطلاعات تحلیل لازم اقدام به خرید و فروش سهام کنند. در دو سال گذشته افراد زمانی وارد بازار شدند که فرهنگ‌سازی لازم انجام نشده بود و افراد از چندین جا سیگنال‌های خرید و فروش دریافت می‌کردند بنابراین شاهد افزایش مخاطرات سرمایه‌گذاری در بازار شدیم.

البته همه چیز تقصیر سهامدار نیست و باید سازمان بورس با ایجاد محدودیت‌هایی افراد را از طریق سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد بازار کند. اما به دلیل کمبود شرکت‌های سبدگردانی، مشاور سرمایه‌گذاری و نواقص در قوانین و مقررات، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار به صورت گسترده همه‌گیر نشده است.

نسل جدید و قدیم بورس

عباسیون در بخش دیگری از این گفتگو درباره تفاوت در نسل جدید فعال در بازار سهام با نسل قدیم گفت: در هر زمینه‌ای، افراد در جامعه ایرانی به دنبال برآورده کردن انتظارات در کوتاه مدت هستند. این مساله تنها به سرمایه‌گذاری محدود نیست و در حوزه فرهنگ و سیاست هم تصمیمات افراد کوتاه مدت است. اما نمی‌توان به قطع گفت که سرمایه‌گذاران قدیمی با صبر و حوصله بیشتری در بازار بودند و نگاه بلند مدتی به بازار داشتند. بلکه اقتضای سرمایه‌گذاری در آن دوره به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات و نبود شبکه‌های اجتماعی به صورت بلند مدت بوده است.

این کارشناس بازار معتقد است به فراخور نبود تکنولوژی و سرعت انتشار اخبار تصمیمات لحظه‌ای سهامداران هم کمتر بوده است. وی درباره این موضوع می‌گوید: بیشتر سرمایه‌گذاران در سال‌های گذشته بر اساس اطلاعات یک الی دو روزنامه محدود اقتصادی اقدام به خرید و فروش سهام خود می‌کردند و عمده فعالان بورسی با حضور در تالار بورس سیگنال‌ها را دریافت می‌کردند.

عباسیون در بخش دیگری گفت: در سال‌های اخیر به واسطه حضور رشته مدیریت مالی در دانشگاه‌ها، فعالان مرتبط با بازار سرمایه هم بیشتر شدند. در سال‌ها ۸۲ -۸۱ بیشتر افراد فعال در بازار رشته‌های حسابداری یا مدیرت‌های غیر مرتبط با بازار را خوانده بودند. همچنین در سال‌های اخیر به واسطه شکل گرفتن مباحث تحلیل تکتیکال سیگنال‌های بیستری را سهامداران دریافت می‌کنند و تصمیمات لحظه‌ای آن‌ها به وضوح بیشتر شده است.

تاثیر تحلیل تکنیکال بر معاملات بورس

وی در این باره تشریح کرد: به واسطه گسترده‌ شدن مباحث تحلیل تکنیکال از دهه ۹۰ و گسترش افراد تکنیکالیست در بازار سهام حجم معاملات هم در سایه این موضوع افزایش پیدا کرد. ویژگی اصلی تحلیل تکنیکال بالا بردن تعداد و حجم معاملات است به دلیل گسترده بودن حجم اطلاعات و اخبار در لحظه است.

وی در این باره تشریح کرد: طیف وسیعی از افرادی که به بازار سهام ورود کردند، مجرای آموزشی آنها تحلیل تکنیکال بوده است. به خصوص طیف دانشگاهی که وارد بازار سهام شدند از طریق تحلیل تکنیکال اقدام به خرید و فروش می‌کنند.

عباسیون ادامه داد: یکی از دلایلی که افراد در کوتاه مدت از بازار خارج می‌شوند و به یکباره هم به بازار ورود می‌کند همین حجم بالای سیگنال است که در تحلیل تکنیکال داده می‌شود.

این کارشناس بازار همچنین گفت: عوامل کلان اقتصادی هم البته بی‌تاثیر نیستند. نرخ ارز در ۲۰ سال گذشته هر روز تغییر کرده و خود این موضوع نگاه به سرمایه‌گذاری را کوتاه مدت کرده است.

نوسان‌گیری جزء لاینفک بورس

نوسانگیرهای روزانه جزو جدا نشدنی بازار سرمایه شده‌اند. افرادی که در ظاهر به نظر می‌رسد آسیب بزرگی را به بازار وارد می‌کنند اما در واقعیت عامل مهمی در تداوم نقدشوندگی بازار سهام ما هستند. عباسیون درباره این موضوع توضیح داد: در تمام کشورها انواع مختلفی از استراتژی‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد و نوسان‌گیری هم یکی از مهم‌ترین استراتژی‌ها است.

وی افزود: نوسان‌گیرها هستند که نقدشوندگی در بازار را ایجاد می‌کنند در واقع این قشر در تداوم کارکرد نقدشوندگی بازار سرمایه نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در بازار سرمایه ما که بازارگردان به اندازه کافی نداریم، نوسان‌گیران نقدشوندگی بازار را بالا می‌برند.

عباسیون اضافه کرد: این افراد در روزهایی که بازار در صف فروش قرار دارد با خرید و تزریق پول به بازار از طولانی شدن این صف‌ها جلوگیری می‌کنند.

شناسایی عوامل موثر بر جریانات و جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و رابطه آن با صنعت گردشگری

1 1 دانشیار گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی،تهران.

2 مدرس دانشگاه، دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری، دانشکده علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران

چکیده

چکیده
یکی از مهمترین بسترهای افزایش تعاملات اقتصادی در عرصه بین المللی سرمایه گذاری مستقیم خارجی است. از
جمله موضوعات مهم در این رابطه عوامل مؤثر بر جریان و جذب سرمایه گذاری خارجی است که در دستور کار بسیاری از
پژوهش های اخیر قرار گرفته است . امروزه جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه صنعت گردشگری در اغلب عرصه ها، مورد
توجه برنامه ریزان دولتی و نیز بنگاه های خصوصی قرار گرفته است . از یک سو رشد این صنعت می تواند با گسترش انواع
خدمات، ایجاد فرصت های شغلی و توسعه زیرساخت ها به جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمک نماید؛ از سوی دیگر
سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز می تواند نقش مهمی را در توسعه اقتصادی و بخصوص بخش گردشگری ایفا کند .
این پژوهش از نوع هدف، کاربردی بوده و روش تحقیق مورد استفاده توصیفی تحلیلی است و پس از مطالعاتی در -
زمینه ادبیات موضوع، عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی شناسایی شدند. سپس رابطه آن با گردشگری
مورد بررسی قرار گرفته و داده های جمع آوری شده مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که توجه به
زیرساخت های قانونی، تشویق و تقویت سرمایه گذاری داخلی بخش خصوصی، توجه به کارایی و بهره وری سرمایه گذاری
های انجام شده در زیر ساخت ها و تحقیق و توسعه، توجه به کارایی، بهره وری و سطح مهارت نیروی کارا و اقداماتی در
جهت افزایش ثبات سیاسی کشور شاید بتواند به جذب بیشتر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در صنعت گردشگری و
شکوفایی هر چه بیشتر این صنعت در کشور ایران منجر شود.

بررسی عوامل موثر بر جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در افغانستان

اقتصاد کشور اسلامی افغانستان در دهه های اخیر تحت تاثیر جنگ, بی ثباتی های سیاسی و امنیتی ونیز خشکسالی های اخیر آسیب های فراوانی دیده است. این کشور گرچه در سال های اخیر از رشد اقتصادی نسبتا مطلوب برخوردار بوده است ولیکن نوسان شدید آن در همین دوره بیانگر وجود مشکلات ساختاری در این کشور می باشد. از جمله سرمایه گذاری مستقیم این مشکلات فقدان سرمایه لازم برای سرمایه گذاری و تولید می باشد. سرمایه گذاری خارجی یک راه حل متعارف برای حل این مشکل می باشد. لیکن طی دهه گذشته در عمل سرمایه خارجی قابل توجهی وارد افغانستان نشده است لذا سئوال جدی و مهم است که چه عواملی موجب این حالت در افغانستان شده است و در مجموع جریان سرمایه گذاری خارجی در افغانستان تابع چه عواملی می باشد؟ این مقاله با بکارگیری مدل رگرسیونی تاثیر 6 متغیر مهم بر جریان سرمایه گذاری خارجی را در فضای اقتصاد سیاسی افغانستان بررسی نموده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که اثر آزادی اقتصادی در جذب سرمایه خارجی بالا و معنی دار بوده است. همچنین نرخ تورم تاثیر منفی و معنی داری بر حریان سرمایه گذاری خارجی در افغانستان داشته است. همچنین یافته بسیار مهم دیگر این مطالعه نشان می دهد که تضمین های دولتی نقش اساسی در جذب سرمایه های خارجی در بازار افغانستان دارد. این پدیده وجودریسک بالای امنیتی و مالی بالا در افغانستان را تائید می کند. لذا لزوم دخالت دولت و ارایه تضمین های لازم برای سرمایه گذاران خارجی توصیه می شود. همچنین سیاست گذاری مناسب در تخصیص منابع سرمایه خارجی در امور زراعی, صنعتی و معدنی از توصیه های مهم دیگر این مقاله است.

کلیدواژه‌ها

• افغانستان‌‌، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، عوامل موثر
• ریسک سرمایه‌گذاری
• سیاست های دولت

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effective Factors on Foreign Direct Investment Inflow in Afghanistan

نویسندگان [English]

• Rohullah Bayat 1
• mohammed amein asghari 2

The economy of Islamic country of Afghanistan in recent decades has been seriously damaged by civil war, political and security instabilities as well as continued droughts. The economy of this country in recent years, despite of having some suitable economic growth, has been faced with fragility and high fluctuations regarding to its structural problems including the lack of capital for investment and production purposes. Foreign direct investment (FDI) is a traditional solution for this problem. But, foreign capital inflows into Afghanistan were not enough during last decade. Therefore, it is mainly asked what reasons are behind of this problem? And what factors are determined the foreign investment inflows into Afghanistan? Using a regression model and in the atmosphere of Afghanistan’s political economy, this paper is aimed to study the effects of 6 important variables on the foreign direct inflow in this country. The results show that the effect of economic freedom on attracting of FDI in Afghanistan has been high and significant. Also, the inflation rate has been negatively significant effects on FDI in this country. Furthermore, important results of this study imply that government سرمایه گذاری مستقیم guaranties play significant role in inflows of FDI toward Afghanistan regarding to existing of security and financial risks in this country. Therefore, the intervention and supporting of Afghan government to avoid of risk is necessary. Also, suitable decision making in direction of FDI towards agriculture, industry and mining sectors in Afghanistan is suggested.