دسته بندی روندها

نمودار مصرف برق 36 دوره در یک منطقه از ایتالیا

دسته بندی روندها

در این مقاله به موضوع آندومتریوز و مراحل پیشرفت این بیماری می پردازیم.

آندومتریوز یکی از بیماری‌های نسبتاً شایع در زنان است. این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که لایه پوشاننده داخل رحم، در محلی خارج از رحم شروع به رشد کند. رشد این لایه در عضوهایی نظیر مثانه، لگن، تخمدان و لوله‌های رحمی اتفاق می‌افتد. علائم آندومتریوز عبارتند از:

• دوره‌های قاعدگی دردناک همراه با خونریزی زیاد
• گرفتگی و درد در ناحیه شکم
• کمردرد شدید،
• دفع ادرار دردناک
• ناباروری

دلیل ایجاد آندومتریوز به طور دقیق مشخص نیست اما برگشت خون قاعدگی، عمل‌ جراحی برداشتن رحم و ریختن سلول‌های آندومتر به حفره لگن در اثر برش جراحی، انتقال سلول‌های آندومتر توسط رگ‌های خونی به سایر نقاط بدن و یا اختلال در سیستم ایمنی ازعلل ابتلا به آندومتریوز باشد. تشخیص آندومتریوز از طریق روش‌های سونوگرافی، معاینه لگن و لاپاروسکوپی امکان پذیر است.

برای درمان آندومتریوز نیز از مسکن‌ها برای تسکین درد، هورمون درمانی به منظور کنترل غلظت هورمون‌های مؤثر در پیشرفت آندومتریوز، جراحی برای برداشتن نقاط آندومتریوزی و نهایتاً هیستروکتومی استفاده می‌شود. برای پیشگیری از این بیماری راه‌هایی نظیر ورزش روزانه، رژیم غذایی مفید برای سیستم ایمنی، مصرف قرص‌های ضدبارداری و یوگا اشاره نمود.

مراحل آندومتریوز

طبقه‌بندی مراحل این بیماری، به پزشکان این امکان را می‌دهد تا میزان پیشرفت بیماری را تشخیص داده و سپس درمان متناسب با آن را انتخاب کنند. آندومتریوز شامل چهار مرحله است: مرحله اوّل (خفیف یا Minimal)، مرحله دوّم (ملایم یا Mild)، مرحله سوّم (متوسط یا Moderate) و مرحله چهارم (شدید یا Severe). در ادامه این مقاله به بررسی هر یک از این مراحل خواهیم پرداخت.

• مرحله اوّل (خفیف یاMinimal): شدّت آندومتریوز در این مرحله بسیار کم است. تنها تعداد اندکی لایه‌های آندومتریال کم‌عمق و سطحی در دیواره عضوهای حفره لگن دیده می‌شوند. این ضایعات سبب ایجاد التهاب و احساس سوزش و درد در ناحیه روده و مثانه می‌گردند. علائم دیگر در این مرحله کمتر دیده می‌شوند.
• مرحله دوّم (ملایم یاMild): این مرحله نیز دارای ویژگی‌های مرحله قبل است، تنها با این تفاوت که علائم شدیدتر و لایه‌های آندومتریال عمقی‌تر می‌شوند. در این مرحله درد بیشتری در ناحیه لگن احساس می‌شود و نقاط آندومتریوزی در تخمدان نیز رشد می‌کنند. این باعث می‌شود درد 2 هفته آخر سیکل قاعدگی افزایش یابد.
• مرحله سوّم (متوسط یاModerate): خون‌های حاصل از ریزش نقاط آندومتریوزی تخمدان که راهی به بیرون نیافته‌اند، در این مرحله کیست‌هایی تشکیل می‌دهند که آنها را با نام دسته بندی روندها آندومتریوما می‌شناسند. هنگامی که این کیست‌ها دچار شکاف شوند، درد شدیدی در ناحیه شکم و لگن احساس می‌شود.
• مرحله چهارم (شدید یاSevere): در این مرحله آندومتریوز به شدیدترین درجه خود می‌رسد. نقاط آندومتریوزی بیشتر و عمقی‌تر شده، تا لوله‌های رحمی و روده‌ها گسترش می‌یابند. کیست‌های آندومتریوما بزرگ‌تر می‌شوند و احساس درد و سوزش به بیشترین میزان خود می‌رسد. در این مرحله، جراحی و برداشتن کیست‌های آندومتریوما و نقاط آندومتریوزی ضروری می‌باشد.

آندومتریوز خفیف تا متوسط معمولا سبب نازایی نمی شود. اما موارد شدید آندومتریوز سبب موارد زیر می شود:

1. التهاب لوله
2. پایین آمدن کیفیت تخمک
3. میومتر هتروژن (غیر یکنواخت) که اصطلاحا آدنومیوز نامیده می شود.
4. آندومتر ناواضح که شرایط را برای لانه گزینی جنین نامناسب می کند

که این 4 مورد دلایل نازایی هستند.

درمان آندومتریوز در مواردی که سبب ناباروری می شود در درجه اول تخمک کشی جنین است و در درجه دوم بایستی آندومتریوز جراحی شود و سپس جنین به رحم منتقل شود.

لازم به ذکر است آندومتریوز یک بار و فقط یک بار در طول عمر هر انسانی بایستی جراحی آن هم فقط لاپاراسکوپی توسط تیم ماهر در زمینه لاپاراسکوپی آندومتریوز انجام شود.

دسته بندی روندها

بارداری حدود ۴۰ هفته طول می کشد. این ۴۰ هفته دقیقا از اولین روز آخرین دوره عادت ماهانه شما قبل از بارداری حساب می شود. مراحل بارداری به ۳ دوره ۳ ماهه تقسیم می شود. در این مطلب وقایعی که درطول تکوین جنین رخ می دهد را توضیح می دهیم.

هفته اول بارداری:

زیگوت: در هفته اول تکامل انسان در اثر لقاح سلول تخم و اسپرم، سلول اولیه به نام زیگوت تشکیل می شود.

مورولا: در روز چهارم، تقسیم سلولی منجر به ایجاد توپ سلولی حاوی 16-20 سلول محیطی به نام مورولا می شود.

بلاستوسیت: در روز پنجم، به دنبال تقسیم سلولی توپ سلولی به نام بلاستوسل تشکیل می شود که شامل لایه تروفوبلاست و توده سلولی داخلی است. لایه تروفوبلاست جفت را تشکیل می دهد و توده سلولی داخلی، جنین را ایجاد می کند.

هفته دوم بارداری:

شامل لانه گزینی و تمایز بلاستوسیت به جنین اولیه و ساختارهای جفت می شود . لانه گزینی منجر به ازاد شدن هورمون HCG می شود و تغییرات هورمونی اغاز شده و سیکل قاعدگی متوقف می شود. لانه گزینی در روزهای ششم و هفتم شروع می شود. مهاجرت بلاستوسیت به درون رحم و اتصال به دیواره اپی تلیوم رحم در روز نهم کامل می شود.

در روزهای هشتم و نهم بارداری، توده درونی سلولی inner cell mass یک لایه داخلی از سلول های بزرگتر را تشکیل می دهد که امبریو بلاست نامیده می شود ، امبریو بلاست خوشه ای از سلول هایی است که به دیواره خارجی لایه تروفوبلاست متصل است. در هفته دوم امبریو بلاست به دو لایه epiblast و hypoblast متمایز خواهد شد، که جنین bilaminar نیز نامیده می شود.

اپی بلاست: جنین و سه لایه زایا را بوجود می اورد. همچنین لایه اپی تلیال اطراف کیسه امنیوتیک را ایجاد می کند.

هیپوبلاست: (اندودرم اولیه) یک لایه اپی تلیال گذرا است که درمقابل بلاستوسل قرار دارد و در هفته سوم بارداری توسط سلول های اندودرم جایگزین می شود.

هفته سوم بارداری: جنین دولایه ( bilaminar ) به جنین سه لایه (اکتودرم، مزودرم، اندودرم) تغییر پیدا می کند. تغییرات مورفولوژیکی شامل تبدیل اپی تلیال به سلول مزانشیمال و تا خوردگی دیسک جنینی است. فضاهای بیرونی جنین شامل ( chorionic ، amniotic ، زرده) و فضاهای داخلی جنین ( coeloms ) همچنان تکامل می یابند.

وقایع هفته سوم بارداری

مرحله

روز

گره اولیه یک ناحیه حلقوی کوچک است که سه لایه زایا (اکتودرم، مزودرم، اندودرم) را بوجود می اورد. نقش دوم این گره این است که به عنوان یک ژنراتور اولیه برای محور چپ و راست ( L-R ) بدن عمل می کند.

شیار عصبی دیده می شود. (سلول‌های صفحه عصبی ضمن تکثیر، داخل رفته و یک فرورفتگی طولی را به نام ناودان یا شیار عصبی ( Neural groove ) ایجاد می‌کنند.

ماهیچه اسکلتی: اولین سومایت ها تشکیل و به صورت چهارتایی اضافه می شود.(1-3 جفت سومایت)

سه بخش اصلی مغز می توانند مشخص شوند در حالیکه شیار عصبی هنوز کاملا باز است. (ناحیه برجسته ابتدای لوله عصبی با تکثیر سلول‌ها و ایجاد فرورفتگی در آن ابتدا به سه برجستگی تقسیم می‌شود که از بالا به پایین شامل مغز پیشین یا پروزانسفال، مغز میانی یا مزانسفال و مغز پسین یا رومبانسفال است).

شروع تشکیل قلب و لوله های آن (قلب و عروق از لایه زایای مزودرم مشتق و شروع به تکامل می‏ کنند) .

هفته چهارم بارداری: تشکیل ارگان ها اغاز می شود. در واقع بافت ها و سیستم های اختصاصی از جنین سه لایه تمایز پیدا می کنند.

روی سطح جنین اندام های حسی و ارگان ها ظاهر می شود. اندام های حسی که شنوایی، بویایی و بینایی را تشکیل می دهند. جوانه های اعضا از لایه های اکتودرم و مزودرم ( SOMITE ) تشکیل می شوند. ارگانوژنز معمولا تا هفته هشتم بارداری به طول می انجامد. اولین ارگان که شروع به فعالیت می کند، قلب است. سیستم های دیگر مانند سیستم گردش خون، دستگاه گوارش، دستگاه تناسلی و سیستم عصبی نیز شروع به شکل گیری می کنند. سیستم عصبی مرکزی با تشکیل یک صفحه عصبی شروع می شود سپس شیار عصبی و بعد از ان لوله عصبی تشکیل می شود. سلول های بنیادی لوله عصبی، دو دسته عمده سلول ها تولید می کنند شامل نورون ها و گلیا هستند که اکثریت سیستم عصبی را تشکیل می دهند. هر دو این سلول ها به انواع مختلفی از سلول ها با عملکرد و شکل های متفاوت متمایز می شوند.

وقایع هفته چهارم بارداری

مرحله

روز

تمایز طناب نخاعی از روز 22 تا 26 .

لوله های عصبی بین مغز و نخاع تشکیل می شود، دستگاه عصبی از تمایز پوسته خارجی جنین اکتودرم به وجود می‌آید.

شیار لارینگوتراشل laryngotracheal) groove ) به منظور تشکیل حنجره و نای ایجاد می شود.

قلب جنین شروع به تپیدن می‌کند و خون را به همه بخش­های جنین می‌رساند.

سلول های اندودرم در انتهای حلق به تیرویید متمایز می شوند.

بسته شدن دو طرف لوله عصبی .

Optic ventricle ظاهر می شود.

تشکیل هیپوفیز از اکتودرم عصبی .

تکوین کبد، از لایه اندودرمی جنین منشا می گیرد.

لوله عصبی به طورکامل بسته می شود. سیستم ventricular از مایع امنیوتیک جدا می شود. ریشه های پشتی طناب نخاعی شروع به تکامل می کنند. برجستگی‌های حاصل از تقسیم مغز پیشین ( telencephalon ) ظاهر می شود.

تکامل حس بویایی از صفحات بینی .

تشکیل پوست از لایه اکتودرم بر روی لایه مزانشیم .

تقسیم مداوم سلول های پایه و تمایز به بافت همبند و رگ های خونی .

هفته پنجم بارداری: سیستم تنفسی تا زمان تولد عملکرد فیزیولوژیکی (مبادله گاز) انجام نمی دهد. دستگاه تنفسی، دیافراگم و ریه ها در اوایل رشد جنین شکل می گیرند. دستگاه تنفسی یه صورت آناتومی به دو قسمت اصلی تقسیم می شود: دستگاه تنفسی فوقانی شامل بینی، حفره بینی و حنجره است. دستگاه تنفسی تحتانی که شامل حنجره، تراشه، برونش و ریه ها می باشد. حرکت های تنفسی و مایع آمنیوتیک در بلوغ ریه ها نقش دارند. سه نوع سلول های تنفسی در تکامل سیستم تنفسی نقش دارد، آلوئولار نوع 1 و آلوئولار نوع 2 (ترشح کننده سورفاکتانت)، هر دو از سلول progenitor دوطرفه تشکیل می شوند. سومین نوع سلول، ماکروفاژها هستند که از سلول های مونوسیت خون تشکیل می شوند.

وقایع هفته پنجم بارداری

مرحله

روز

از ناحیه دیانسفال مغزی، قسمت پشتی هیپوفیز و جوانه سازنده شبیه چشم ایجاد می شود.

جداسازی دهلیز و بطن .

جوانه های ریه های راست و چپ به درون کانال pericardioperitoneal می روند.

ایجاد otic vesicle به منظور تشکیل گوش میانی .

تشکیل پوشش حسی ارگان­های حساس شنوایی، بینایی و بویایی و تشکیل 4 بخش قدامی مغز از لایه اکتودرم .

تقسیم مداوم مزودرم، برجسته شدن قلب.

تشکیل سر، پیشانی، قوس احشایی .

قلب، کبد، بند ناف، مزونفریک به صورت برجسته دیده می شود.

جوانه‌های کوچکی که در آینده دستها و پاها، اعضای تحتانی و فوقانی را تشکیل می‌دهند در این هنگام رشد می کنند.

نمایان شدن نیمکره های مغزی .

بزرگ شدن کبد و کانال های عروقی آن, آغاز عملکرد سلول های خونی .

اعصاب مرکزی (مغزی) به جز بویایی و بینایی در جنین قابل تشخیص هستند.

در روز 35-37 جنینی، رنگدانه چشمی حضور دارد.

هفته ششم بارداری:

وقایع هفته ششم بارداری

مرحله

روز

هیپوفیز - اتصال ساقه بین کیسه و حفره دهانی .

غده پاراتیروئید، منشاء جنینی این غده از لایه اندودرم کیسه­های حلقی( pharyngeal pouches ) شماره سه و چهار است. دیورتیکولوم ( diverticulum ) از کیسه امتداد پیدا می­کند، ابتدا توخالی و پس از آن با تکثیر سلول های خلفی محکم می شود.

تیموس، هماند غده پاراتیروئید با همان منشا جنینی است اما با تکثیر سلول های قدامی محکم می شود.

ادرنال – تشکیل لایه قشر جنینی از مزوتلیوم جانبی به پشتی، تشکیل سلول­های خلفی عصبی مدولا از سلول های گانگلیای مجاور سمپاتیک .

تنفس(دم و بازدم): قلب و ریه ها به درون قفسه سینه می روند. بسته شدن سوراخ پلروپریتونل ( Pleuroperitoneal ) .

در تکوین زبان، جوانه های چشایی ایجاد می شود و فیبرهای عصبی، اپی تلیوم دهانی را بهم نزدیک می کند.

اولین گانگلیای پاراسمپاتیک، غدد بزاقی و مژه، قابل تشخیص هستند.

عصب های جوانه های فوقانی اعضای بدن، شامل عصب median, radial و ulnar به صفحه دست داخل شده، میوبلاست ها به صورت دوکی شکل و مورب به محور بدن قرار دارند.

پیکربندی قلب با 4 دریچه، شکل­گیری دریچه هلالی قلب .

شکل­گیری لب و برجستگی بینی .

ایجاد شبکه کوروئید (نقش شبکه کوروئید، تراوش و ترشح بخشی از مایع مغزی-نخاعی است)، مناطق تلنسفال (برجستگی های حاصل مغز پیشین) قابل مشاهده است.

فیبرهای عصبی بویایی وارد مغز می شوند.

تکوین پانکراس، چرخش شکم به صورتیکه جوانه شکمی با جوانه پشتی ترکیب می شود.

جدایی جریان خون قلب (جدایی خون آئورت از خون ریوی) .

هفته هفتم بارداری

وقایع هفته هفتم بارداری

مرحله

روز

تکامل غدد درون ریز و پانکراس .

از هفته 7 تا 20 ترشح هورمون های پانکراس افزایش می یابد، مقدارکم انسولین مادر .

تکامل سیستم تنفسی، بزرگی کبد، کاهش قلب و شش ها را متوقف می کند.

تشکیل استخوان و جایگزینی جنین غضروفی با استخوان (هفته های 5 تا 12).

تکامل پایانه های عصبی و رشته های بویایی.

تکثیر اپی تلیال کبد، سازماندهی مجدد مجاری صفراوی، هماهنگی بین سلول های کبدی و روده.

تکامل سیستم عصبی.

مجاری صفراوی، صفحات ductal را تولید می کنند که مویرگ های صفراوی را دریافت می کند.

به دنبال تکامل سیستم عصبی، olivary nucleus رخ می دهد.

هفته هشتم بارداری: 90 درصد ساختارهای اناتومی بالغ تشکیل شده است. اخرین هفته تکامل جنین است.

وقایع هفته هشتم بارداری

مرحله

روز

مشاهده شبکه عروقی جمجمه.

به طور معمول، اندام های فوقانی قبل از اندام های تحتانی تکامل پیدا می کنند. ساختارهای خارجی بدن تا انتهای هفته 8، به جز ناخن ها و موها، معین و تکامل می بایند، تمایز بافت اندام های داخلی (استخوان، عضله) در طول دوره جنینی و پس از تولد ادامه می یابد.

در این هفته اغاز چرخش قدامی اندام های فوقانی را داریم.

امیگدالوئید (بخش کوچکی در مغز که با هیپوتالاموس و هیپوکمب در ارتباط است) دارای حداقل چهار هسته جداگانه است.

تکامل لایه میانی مخچه از مغز پسین ( rhombencephalon ).

تکامل شبکه کورئید بطن چهارم و جانبی

دستگاه گوارش ابتدا در طی فرآیند گاسترالسیون از اندودرم جنین سه ماهه (هفته 3) ایجاد می شود و در هفته هشتم از غشای باکوکوفارنژال buccopharyngeal به غشای cloacal گسترش می یابد.

ظاهر شدن صفحه قشری در مغز

چرخش اندام های فوقانی و تحتانی

کانال حفره pericardioperitoneal داخل جنینی بسته می شود ( حفره های داخل جنینی از مایع پر هستند و منجر به ایجاد یک پوشش دو لایه در اطراف ارگان می شوند).

کشیدگی انگشتان دست و پا.

فیبرهای neocortical به تالاموس پشتی، اپی تالاموس و مغز میانی تبدیل می شوند.

تکامل حس بویایی، مهاجرت نورون ها از منطقه ساب ونتریکولار پیاز بویایی به سمت claustrum .

سلول های مزانشیم، بینابینی و بیضه، هورمون تستوسترون ترشح می کنند.

هورمون HCG تولید تستوسترون را تحریک می کند.

اعصاب به پایه لامینای اپی تلیال نفوذ کرده و با سلول های اپی تلیال، سلول های کشیده شده و تمایز دسته بندی روندها نیافته، سیناپس پیدا می کند.

تکامل سر بینی، چشم، پلک­ها، گوش خارجی، سر گرد.

صاف بودن تنه، قلب، کبد، بند ناف، فتق روده در ناحیه فرورفتگی ناف.

جدا شدن انگشتان دست و پا.

ستون مهره اسکلت محوری 33 یا 34 مهره های غضروفی (طول کل 20 تا 33 میلی متر).

فرآیندهای مفصلی و عرضی قابل شناسایی هستند.

برجستگی قلب، ادامه تکامل تشکیل استخوان

نویسندگان

دکتر محمدرضا عزیزی (دکتری علوم آزمایشگاهی بالینی)، محبوبه محمدی، واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی اریترون

مراحل رشد جسمی انسان وچرخه زندگی از تولد تا ختم به خیر شدن حیات در این جهان

مراحل رشد جسمی انسان برای خود داستانی دارد.تقسیم بندی آن صاحبنظران را به زحمت انداخته است.برسر مراحل رشد جسمی انسان وحدت نظر وجود ندارد.بعضی ۱۲ مرحله را برای زندگی نوع بشر در نظر گرفته اند. بعضی هم مراحل را کمتر می دانند.

مراحل رشد خود تقسیم بندی های متفاوتی دارد.دسته بندی های بسیار متفاوت تری در زمینه رشد روانی جسمی مطرح شده است.روان شناسان در این زمینه گروه بندی های متنوعی را ارائه داده اند که اغلب ما را دچار سردرگمی می نمایند.

مراحل رشد جسمی انسان

حتی خود روان شناسان داخل یک دسته هم باهم وحدت رویه ندارند.مثلا روان شناسان طرفدار رویکرد روانکاوی در زمینه تقسیم بندی مراحل رشد جسمی انسان ( Stages of human physical development) بسیار فعالند.این گروه دسته بندی های گوناگونی برای مراحل رشد روانی-جسمی انسان از تولد تا مرگ ارائه داده اند.

من در این مطلب بدون توجه به این جدال ها، مراحل فوق را مطابق کتاب روانشناسی رشد(۱) اثر چهار نفر از استادان مطرح این زمینه یعنی دکتر سوسن سیف،دکتر پروین کدیور، دکتر حسین لطف آبادی ودکتر رضا کرمی نوری به شرح زیر خلاصه می نمایم:

• مراحل رشد جسمی انسان|نوزادی
• مراحل رشد جسمی انسان|شیر خوارگی
• مراحل رشد جسمی انسان|کودکی اول
• مراحل رشد جسمی انسان|کودکی دوم

مراحل نوزادی

رشد واقعی انسان از لحظه تولد آغاز می شود. مراحل رشد در کتاب روان شناسی رشد (۱) که نام بردم به خوبی تقسیم بندی شده است.این کتاب که قسمت اول مراحل رشد جسمی انسان را شرح داده است ، تولد تا ۱۱ سالگی را به ۴ مرحله تقسیم کرده است.

مرحله اول آن رشد در دوره قبل از تولد نام دارد. در این بخش مراحل رشد جنین قبل از تولد وعوامل موثر بر رشد در رحم مادر وحتی قبل از شکل گرفتن نطفه نوزاد را شرح داده است.

مرحله دوم از مراحل رشد جسمی کودک در این کتاب رشد از تولد تا پایان دو سالگی است. البته این مرحله در دل خود مرحله نوزادی را هم بیان کرده است. در مورد محدوده سنی نوزادی هم اختلاف نظر وجود دارد.

گرچه این کتاب سن نوزادی را هفته اول ودوم تولد در نظر گرفته است اما دیگران یک ماه اول تولد را سن نوزادی می دانند. با توجه به تفاوتهای فردی در نحوه رشد دسته بندی روندها نوزادان وعوامل متعددی که در این مورد تاثیر دارد بهتر است ماهم چهار هفته اول را سن نوزادی در نظر بگیریم.

مراحل رشد جسمی انسان|شیر خوارگی

همان طور که بیان شد،مرحله دوم از مراحل رشد جسمی انسان در کتاب روانشناسی رشد(۱) از تولد تا پایان دو سالگی است. توانایی وتجهیزات نوزاد در دوره نوزادی مطابق این کتاب برای انجام کارها ضعیف است اما به مرور رشد پیدا می کند.

در ادامه نوزاد با استفاده از بازتاب های مختلف با زندگی در محیط جدید خارج از رحم سازگاری پیدا می کند. با استفاده از نیازهای اساسی اکسیژن،خواب، غذا وآب وعمل دفع ادرار ومدفوع خود را به پایان دوره شیر خوارگی می رساند.

دوره شیر خوارگی با دوسال دسته بندی روندها اول کودکی مطابقت دارد.رشد کودک در دوسال اول زندگی در ابعاد مختلفی شکل می گیرد.ابعاد مختلف رشد عبارتند از:

• رشد جسمی
• رشد ذهنی
• رشد اجتماعی
• رشدعاطفی
• رشد اخلاقی

نکته مهم این است که رشد این جنبه های مختلف از یکدیگر جدا نیستند.آنچه در یک زمینه از رشد اتفاق می افتد،بر جنبه های دیگر هم اثر دسته بندی روندها می گذارد. والدین باید ویژگی های کودک وتوانایی های او را در این سن درک کنند.

کودک دوساله شما ضمن اینکه عزیزترین ونزدیکترین فرد به والدین است، موجوی مستقل است. دنیای کودک با دنیای بزرگسالان متفاوت است.

مراحل رشد جسمی انسان|کودکی اول

سه تا هفت سالگی یکی دیگر از مراحل رشد جسمی انسان است. بعضی از روان شناسان رشد این سن را کودکی اول می نامند. از دیدگاه این متخصصان کودکی اول از پایان دوسالگی تا هفت سالگی است.

رشد جسمی در کودکی اول

با اینکه رشد جسمی در این دوره به سرعت دوسال اول نیست اما سرعت رشد زیاد است. در سن سه سالگی ، یک پسر به طور متوسط ۱۵ کیلوگرم وزن و۹۵ سانتیمتر قد دارد. دختران در این سن از پسران سبکتر وکوتاه تر هستند.

نکات تربیتی که والدین در این دوره باید رعایت کنند عبارتنداز:

• در بازی کودکان دخالت نکنند
• روش بازی را به کودکان تحمیل نکنند
• در صورت در خواست کمک از سوی کودک والدین به یاری آنها بروند
• در بعضی از بازی ها که کودک نیاز به والدین دارد به او کمک کنید.

مراحل رشد جسمی انسان| کودکی دوم

کودکی دوم یکی دیگر از مراحل رشد جسمی انسان به شمار می رود. این مرحله تقریبا از سن هفت سالگی شروع می شود وتا یازده سالگی ادامه پیدا می کند. ممکن از کودک در سال آخر این دوره وارد دوره بحرانی بلوغ شود.

در این مراحل از رشد جسمی وذهنی انسان والدین ومعلمان ومربیان بر رشد کودک تاثیر مستقیم دارند. شاید کودکان در این دوره برای والدین خود درد سر های درست کنند. ممکن است بی مسئولیتی وبی دقتی پسران در این سن والدین را کلافه کند.

معلمان ومربیان این دوره را مرحله حساس ومهم زندگی کودکان می دانند. بسیاری از عادت های خوب وبد کودک در این دوره شکل می گیرد. کم کاری وپرکاری در این بخش از مراحل رشد جسمی انسان آینده کودک را پیش بینی می کند.

تست الایزا (ELISA) چیست|مراحل تکنیک الایزا

تست الایزا (ELISA) که مخفف (Enzyme-linked immunosorbent) میباشد، روشی برای تشخیص ایمنی و کشف بیماری های موجود در خون است.

تست الایزا یک آزمایش ارزان و نسبتاً دقیق است

تست الایزا یک آزمایش ارزان و نسبتاً دقیق است و در آن یک نمونه خونی گرفته شده و در دور بالا سانتریفوژ می‌شود. پس از جداسازی سرم خون از ذرات٬ یک ماده معرف(کانژوگه) به سرم خون اضافه می‌شود که محلول را رنگی می‌کند و وجود پادتن‌های ضد ویروس موردنظر را مشخص می سازد.

تست الایزا را در حالت معمول برای ردیابی آنتی ژن یا آنتی بادی بکار می برند.
بدین ترتیب که یکی از این دو ماده در بستر جامد ثابت شده و برای ردیابی دومی بکار گرفته میشود.

مراحل تست الایزا

مراحل تست الایزا

۱- مرحله کوتینگ ( Coating):

شامل Coating آنتی ژن یا آنتی بادی اختصاصی در کف چاهکها است که توسط کارخانه سازنده کیت انجام میشود.

۲- مرحله بلاکینگ (Blocking):

در این مرحله فضاهای خالی بین آنتی ژنها یا آنتی بادی های coat شده در کف چاهک، با یک پروتئین خنثی پر میشود.
که توسط تولید کننده کیت انجام میگیرد. آلبومین سری گاوی از رایج‌ترین بلاک کننده ها می‌باشد.

۳- مرحله سمپلینگ (Sampeling):

این مرحله از تست الایزا سرم بیمار و یا معرفهای دیگر نظیر استانداردها و کنترلها، درون چاهکها ریخته میشود.

۴- انکوباسیون (Incubation):

انکوباسیون به معنای مدت زمان مشخص در درجه حرارت مشخص میباشد. معمولا در دمای ۲۵ یا ۳۷ درجه صورت میگیرد.
در این فرآیند آنتی ژنها و آنتی بادی های موجود در چاهک ها با هم واکنش نشان دهند.

۵- اضافه کردن معرف نشاندار (Conjugate):

این مرحله معرف نشاندار شده با آنزیم که به کانژوگه معروف است به منظور نشاندار کردن واکنشهای آنتی ژن و آنتی بادی افزوده میشود.

۶- شستشو چاهک ها (Washing):

در این مرحله با محلول شستشوی کیت، درون چاهک ها شستشو داده میشود.
تا آنتی ژنها و آنتی بادی های غیر اختصاصی که در واکنش شرکت نکرده آمد و OD کاذب ایجاد میکنند، از محیط چاهک ها تخلیه شوند. این مرحله توسط دستگاه الایزا واشر صورت میپذیرد.

۷- اضافه کردن سوبسترا (TMB-Substrate):

در این مرحله از تست الایزا یک معرف دیگر به چاهک ها اضافه میشود که سوبسترا نام دارد.
سوبسترا با کانژوگه واکنش نشان داده و سبب تشکیل رنگ درون چاهک ها میگردد.

۸- اضافه کردن محلول استاپ (Stop) :

در ادامه تست الایزا یک معرف دیگر به نام Stop به چاهک ها اضافه میشود. این معرف سبب متوقف کردن واکنش آنزیمی و در نتیجه جلوگیری از افزایش رنگ درون چاهک ها میگردد.

۹- مرحله خوانش (Read):

در این مرحله میزان جذب محتوای چاهک ها به کمک دستگاه الایزا ریدر در طول موج های مشخص اندازه گیری میشود .

سری زمانی در داده کاوی

سری زمانی در داده کاوی : ارزش و اهمیت مجموعه داده ­ها و انواع مختلف داده به دلیل کاربردهای فراوان بر کسی پوشیده نیست. یکی از مهم­ترین و پرکاربردترین انواع داده، داده­ های سری زمانی است. مجموعه­ های داده ­ای وجود دارد که در آنها ویژگی هدف وابسته به زمان است، زیرا با دنباله­ ای از دوره ­های متوالی در طول بعد زمان مرتبط است. در چنین شرایطی گفته می­شود که مقادیر متغیر هدف نشان دهنده یک سری زمانی است. از این نوع داده برای پیش­بینی کردن استفاده می­شود. در واقع سری زمانی به کشف الگو رفتار داده­ ها درگذشته و پیش بینی رفتار آینده از روی این نوع داده است . این داده­ها در داده کاوی برای پیش بینی کردن بسیار با اهمیت هستند.

یک سری زمانی مجموعه ای از مشاهدات درباره ی یک متغیر است که در نقاط گسسته ای از زمان که معمولا فاصله های مساوی دارند، اندازه گیری شده و بر حسب زمان مرتب شده اند. بنابراین یک سری زمانی از مشاهده یک پدیده در طول زمان بدست می آید. سری زمانی یک کلاس مهم از داده ­های زمانی است. سری زمانی مجموعه مشاهداتی است که به ترتیب زمان انجام شده است.

داده ­های سری زمانی دارای ویژگی­هایی مثل : حجم بالای داده، ابعاد بالا و بروزرسانی مداوم است؛ علاوه بر این، داده های سری زمانی که با ماهیت عددی و پیوسته مشخص می­شوند و به عنوان یک کل در نظر گرفته می­شود. افزایش استفاده از داده های سری زمانی تلاشهای تحقیق و توسعه زیادی را در زمینه داده کاوی آغاز کرده است.

اخیراً، استفاده روز افزون از داده­ های زمانی باعث افزایش فعالیت­های تحقیق و توسعه مختلفی در زمینه داده کاوی شده است. به عنوان نمونه ­هایی از سری زمانی می­توان از ثبت دمای روزانه هوا، مجموع فروش هفتگی یک فروشگاه و قیمت صندوق­های سرمایه گذاری و سهام نام برد. حجم بالای این داده ­ها در طول زمان، برای داده کاوی بسیار اهمیت دارد. استخراج الگوها و اطلاعات مفید از دل این حجم اطلاعات اهمیت سری زمانی را نشان می­دهد.

تعریف سری زمانی

تعریف سری زمانی : دنباله‌ای از اطلاعات و داده ­ها که در یک بازه­ ی زمانی مشخص که مربوط به یک موضوع جمع‌آوری شده‌‌اند، یک سری زمانی را می­سازند. داده ­های تشکیل دهنده سری زمانی نمایانگر تغییرات پدیده­ی مورد بررسی در طول زمان است؛ بنابراین می­توانیم داده­ های سری زمانی را، داده ­هایی وابسته به زمان بدانیم. اگر یک بردار در نظر بگیریم و نشان دهنده زمان باشد می­توانیم سری زمانی را اینگونه تعریف کنیم:

بنابر معادله فوق زمان می­تواند زمان شروع یک پدیده یا زمان ثبت اولین اطلاعات مربوط به حوزه تحت پژوهش باشد. بنابراین یک متغیر تصادفی است و مقدار را در لحظه ا­ی نشان­ می­دهد.

مثال حل شده سری زمانی

مثال حل شده سری زمانی

مثال 1) تصویر زیر نشان دهنده­ ی یک سری زمانی است که مربوط به دسته بندی روندها مجموعه داده ­های استخدامی توصیف شده در سال2003 در ایتالیا می­باشد و نشان دهنده درصد افراد شاغل در جمعیت جوانان ایتالیایی درهر دو جنس خانم و اقا که بین سنین 15 تا 24 است و بازه ­زمانی ثبت این اطلاعات از سه ماهه چهارم سال 1992 تا سه ماهه چهارم سال 2003 هر سه ماه ثبت شده است.

نمودار افراد شاغل در ایتالیا در بازه زمانی 1992 تا 2003

در این مثال متغیر t برابر سال و متغیر X برابر درصد افراد شاغل است و X(t) نشان دهنده مقدار افراد شاغل در زمان t است.

مثال2) سری های زمانی معمولاً برای پیش بینی مصرف در صنعت تاسیسات استفاده می­شوند. سری زمانی نشان داده شده در شکل زیر نشان دهنده مصرف برق در یک منطقه در ایتالیا است. که در ده ها میلیون کیلووات ساعت بیان شده است، بازه ثبت این اطلاعات هر دو ماه از از اول سال 1998 تا 2003 ثبت شده است. با استفاده از انالیز این نمودار و نمودارها و اطلاعات مشابه در این زمینه می­توان به افزایش یا کاهش نرخ بیکاری و اشتغال در بین جوانان و سطح رفاه افراد دست پیدا کرد و برای آینده جوانان برنامه ­های موثرتری را برنامه­ ریزی کرد.

نمودار مصرف برق 36 دوره در یک منطقه از ایتالیا

در این مثال متغیر t برابر سال و متغیر X برابر میزان برق مصرفی است و X(t) نشان دهنده برق مصرف شده در زمان t است. با استفاده از این اطلاعات تصویر سازی شده کاربران با حداقل اطلاعات می­توانند کلیاتی را در مورد روند میزان مصرف متوجه شوند.

انواع متغیر سری زمانی

انواع متغیر سری زمانی: اگر متغیر سری زمانی از بین ویژگی­های یک پدیده، متغیر دارای فقط یک ویژگی باشد به آن یک متغیر “ تک متغیره – Univariate ” گفته می­شود که در ایجاد سری زمانی به کار رفته است. به طور مثال ثبت شاغل بودن یا بیکار بودن افراد فقط بر اساس جنسیت یا فقط بر اساس سن که باعث ایجاد یک سری زمانی با یک ویژگی می­شود.

ولی اگر متغیر از چندین ویژگی پدیده مد نظر استفاده کرده باشد برای ایجاد سری زمانی به آن سری زمانی “ چند متغیره – Multivariate ” گفته می­شود. به عنوان مثال ثبت اطلاعات افراد شاغل با استفاده از ویژگی­هایی چون سن، تحصیلات، جنسیت، ملیت و غیره با یک دیگر باعث ایجاد یک سری زمانی چند متغیره می­شود.

انواع سری زمانی

انواع سری زمانی : سری زمانی به دو نوع گسسته و پیوسته تقسیم می­شود. در واقع سری زمانی­ ای یک سری گسسته است که تغییرات پدیده و موضوع مورد مطالعه را برای قطعه زمان‌هایی مشخص در نظر بگیریم؛ مثلاً ثبت اطلاعات بر اساس روز، ساعت، ماه و غیره نشان دهنده سری زمانی گسسته است. برای مثال، تعداد جمعیت، تولیدات کارخانه و … از نوع سری زمانی گسسته محسوب می‌شوند.

سری زمانی پیوسته به سری گفته می­شود که زمان به صورت پیوسته در مدل در نظر گرفته می­شود برای مثال ثبت دما، دبی رودخانه و … از گروه سری‌های زمانی پیوسته است.

سری زمانی ایستا یا سری زمانی مانا

سری زمانی ایستا یا سری زمانی مانا : سری زمانی که توانایی پیش‌بینی برای آن وجود دارد، یک سری زمانی “ایستا – Stationary ” است. منظور از یک سری زمانی ایستا، در حقیقت یک سری زمانی است که قوانین حاکم بر تغییرات مقدارها، وابسته به زمان نباشد. قوانین احتمالی حاکم بر فرایند، با زمان تغییر نمی­کند یا به عبارتی فرایند در تعادل آماری است. و این به معنی ثابت سازی واریانس و میانگین در طول زمان است.

سری زمانی ناایستا

سری زمانی ناایستا Non- Stationary ، سری زمانی است که تغییرات آن در طول زمان متفاوت است و به زمان وابسته است بنابراین اطلاعات آماری ثابتی نخواهد داشت.

سری زمانی ناایستا

تحلیل یک سری زمانی

تحلیل سری زمانی در مورد یک پدیده، ایجاد یک مدل آماری برای داده‌های وابسته به زمان براساس اطلاعات گذشته­ ی آن پدیده است. با این کار امکان پیش‌بینی در مورد آینده پدیده مورد بحث میسر می‌شود. به بیان دیگر تحلیل سری زمانی،‌ ایجاد مدلی گذشته‌نگر است تا امکان تصمیمات آینده‌نگر را فراهم سازد.

ایجاد و به کارگیری مدل‌های آماری و تصادفی در قالب تحلیل سری زمانی، امروزه به کمک رایانه‌های پرسرعت، بسیار فراگیر شده و حاصل آن مدل‌هایی است که با داشتن پارامترهای بسیار انعطاف‌پذیر، می‌توانند آینده را برای هر پدیده‌ای (در صورت دسته بندی روندها وجود داده‌های مناسب در گذشته) پیش‌بینی کنند. کاربردهای تحلیل سری‌های زمانی، در زمینه‌های مختلف نظیر، کسب و کار، امور مالی، بورس، مهندسی و … دیده می‌شود.

داده­ ها در یک سری زمانی اگر دارای فواصل مناسب باشند برای پیش­بینی روند داده­ های اینده بسیار مفید است و همچنین وابستگی داده­ ها بسیار موضوع مهمی است در یک سری زمانی تحلیل اساسی بررسی وابستگی داده ها به همدیگر است برای اینکه اگر داده­ ها مستقل از یک دیگر باشند نتایج مطلوبی حاصل نخواهد شد. دیتاستی که دارای داده های از دست رفته زیادی باشد یعنی داده­ هایی که به هر نحوی (خطای انسانی یا سیستمی) ثبت نشده باشد قطعا نمی­تواند پیش­بینی درستی برای ادامه روند داشته باشد.

از اهداف اصلی سری­ های زمانی می­توان ابتدا به توضیح و تفسیر پدیده ها و در نهایت به پیش بینی پدیده ­ها اشاره کرد. با تحلیل یک سری زمانی ابتدا اطلاعاتی از روند یک پدیده می توان بدست اورد و اینکه متغیرها در هر شرایطی چه وضعیتی دارند و بعد از تفسیر یک پدیده می توان با توجه به شرایط موجود اینده پدیده را نیز پیش­بینی کرد.

اجزای یک سری زمانی

اجزای سری زمانی شامل موارد زیر است:

روند کلی Trend : روند شامل تمایل سری زمانی به افزایش، کاهش یا حتی ثابت بودن است در تصویرهای زیر سه نمودار مربوط انواع روند است.

تناوب Cyclic : در سری ­های زمانی، نوسانات یکسان و مکرر در بازه­ های زمانی میان مدت را تناوب می­نامند. این چرجه ممکن است هر چند سال یا بازه­ های زمانی متفاوت تکرار شود.

سری زمانی متناوب

فصل Seasonal : تغییراتی است که در سری زمانی در بازه ­های زمانی کوتاه­تر اتفاق می­افتد به طور مثال افزایش فروش پوشاک در آستانه سال نو و همین روند در سال آینده نیز تکرار می­شود. به این تغییرات فصلی گفته می­شود.

تغییرات فصلی در سری زمانی

تغییرات تصادفی Irregular : تغییراتی که قابل پیش‌بینی نیستند و نظم و الگوی خاصی ندارند.

سری زمانی با تغییرات تصادفی

کاربرد سری زمانی

کاربرد سری زمانی : هدف استفاده از سری زمانی در مدل سازی از روی داده ­های موجود برای پیش­بینی مقادیر آن سری زمانی در آینده است. انالیز سری های دسته بندی روندها زمانی کمک به ایجاد بینشی در مورد رفتار آینده سری زمانی و آن حوزه مربوطه می­گردد. این دنباله داده ­های معنادار کاربردهای فراوانی از جمله، نوسانات قیمت نفت و طلا که با ثبت اطلاعات قیمت­ها این سری زمانی تشکیل شده و می­توان از جنبه ­های متفاوت مورد بررسی قرار بگیرد و به طور مثال عوامل تاثیرگذار روی قیمت مشخص شود؛ یا ثبت میزان آب و برق مصرفی در یک بازه زمانی به طور مثال می­توان پیک­های مصرف را تشخیص داده و برای مشکلات احتمالی آینده برنامه ریزی کرد؛ پیش بینی بازار سرمایه، بورس و پیش بینی های موجود در صنعت نیز بر اساس اطلاعات ثبت شده به روش سری­ های زمانی می­باشد و به سرمایه ­گذاران دسته بندی روندها امکان تحلیل شرایط حاکم بر بازار را می­دهد.

از کاربرهای مهم سری­های زمانی در حوزه داده کاوی می­توان به انالیز بازارهای فروش محصولات و بازاریابی اشاره کرد، در بازاریابی یا فروش با تحلیل داده­های سری زمانی و گذشته کاربران سازمان­ها، الگوهای پنهان در رفتار آنها شناسایی شده و کاربران با اطلاعاتی مانند مشخصات خریدهای که انجام می­دهند و علاقه­ای که به محصولات نشان می­دهند به دسته­بندی کاربران کمک کرده و اطلاعات بدست آمده و با تحلیل مشخصات آن گروه­ها بازاریابی هدفمند و بهینه­تری را به دنبال خواهد داشت و به موجب آن مسیری شفاف­تر برای تصمیم­گیری در پیش­روی مدیران قرار دهد.

از دیگر کاربردهای تحلیل سری زمانی در داده کاوی استفاده آن در سیستم بانکداری بوده و در بررسی وفاداری مشتریان در حوزه­ های مالی مورد استفاده قرار می­گیرد. بانکها و صاحبان صنایع با استناد به داده ­های موجود در لیست خرید متقاضیان ومشتریان ثبات در خرید و به عبارتی وفاداری مشتریان را در دوره­ هایی منظم بررسی می­کنند. با بررسی تراکنش­های بانکی می­توان مقاصد سودجویانه و تقلب را شناسایی کرد و هرچه سریعتر مورد پی­گیری دسته بندی روندها قرار داد. با تکیه بر اطلاعات موجود از سبد خرید مشتریان به توانایی مالی، علاقه­مندی و نیازهای مشتریان را می­توان بررسی کرد. با ثبت نمرات دانش­ اموزان و دانشجویان و حتی ثبت امتیازات کارکنان ادارات و کارخانجات می­توان به روند صعودی یا نزولی رفتار تحصیلی و کاری افراد دست پیدا کرد و از این اطلاعات می­توان در راستای تقویت سیستم کاری و تحصیلی استفاده کرد. و با این سیاست می­توان با توجه به توانایی دانش ­اموزان مشاوره بهتر و مفید­تری به آن­ها داد .

استفاده از سری‌های زمانی جمعیت نگاری، اندازه‌گیری سالانه ­ی جمعیت با هدف پیش بینی تغییرات جمعیت در مدت زمان ده تا بیست سال آینده به کار می­رود. و همچنین سری­ های زمانی فیزیک، بویژه در علوم مربوط به آثار جوی و هواشناسی به طور مثال پیش­بینی میزان بارش سالیانه و فیزیک زمین که به­طور مثال به منظور پیش­بینی حدودی زمین لرزه به کار برده می­شود.

جمع ­بندی

سری زمانی در داده کاوی : بسیاری از داده ­های بکار رفته در علم داده کاوی در حوزه های مختلف متعلق به سری­ های زمانی است. تحلیل سری ­های زمانی به شناسایی هر الگوی منظمی در مشاهدات گذشته، با هدف پیش بینی برای دوره­های آینده انجام می­شود، این استخراج الگو برای چیدمان برنامه­ های آینده در حوزه کسب و کار بسیار مهم است و توانایی تصمیم­گیری برای صاحبان کسب و کار را سهل­ تر می­کند.

تجزیه و تحلیل سری­های زمانی کاربردهای بسیاری در حوزه های تجاری، اقتصادی، اجتماعی ، زیست محیطی و صنعتی دارد. بسته به کاربرد خاص، پیش بینی­ ها ممکن است به فروش محصولات و خدمات در آینده و غیر اشاره داشته باشد. با تکیه بر اطلاعات حاصل از آنالیز داده ­های سری و وابسته به زمان می­توانیم اقتصادی پویاتر و بستری بهتر برای سرمایه گذاری را در کشور فراهم کنیم.