بازار های مشتقه

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

بازار های مشتقه

مدیرعامل بورس کالا از توسعه محصولات ابزار مشتقه و ابزارهای مبتنی بر کالا و تقویت بازار سپرده کالایی در سال جاری خبر داد و گفت: بورس کالا تلاش می‌کند "زیره" در بازاری شفاف داد و ستد شود.
حامد سلطانی‌نژاد در نشست خبری دیروز اظهار کرد: در این سال شاهد رکود جدیدی در حجم و ارزش معاملات محصولات پتروشیمی بودیم؛ به طوریکه بیش از چهار میلیون و ۶۰۰ هزار تن مواد پتروشیمی به ارزش حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت.
وی افزود: در حوزه محصولات صنعتی و معدنی ارزش معاملات به ۳۲ هزار میلیارد تومان رسید که ارزش معاملات این حوزه نیز شکسته شد. در تالار محصولات کشاورزی نیز ارزش معاملات به ۱,۶۰۰ میلیارد تومان رسید که در این بخش طی نیمه دوم سال گذشته شاهد کاهش حجم معاملات به دلیل قرار گرفتن محصولات کشاورزی در نظام یارانه‌ای بودیم.
سلطانی‌نژاد با بیان اینکه ارزش معاملات فرآورده‌های نفتی نیز با ثبت ارقامی جدید به ۲۲ هزار میلیارد تومان رسید، اظهار کرد: جمع بازار فیزیکی بورس کالا نیز طی سال گذشته ۸۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان ثبت شد که از نظر ارزش یک رکورد محسوب می‌شود.
مدیرعامل بورس کالای ایران ادامه داد: در بازار مشتقه بورس کالای ایران ارزش معاملات به ۸۲ هزار میلیارد تومان رسید این رقم در سال ۱۳۹۶ حدود ۶۵ هزار میلیارد تومان بود.
وی افزود: یکی از بازارهای نوظهور بورس کالا، معاملات اوراق موازی استاندارد است که به تأمین مالی شرکت‌ها کمک می‌کند و رقم معاملات این بخش نیز در سال گذشته حدود ۲,۰۰۰ میلیارد تومان بود.
سلطانی نژاد تصریح کرد: در حوزه گواهی سپرده کالایی نیز ۱,۸۰۰ میلیارد تومان ارزش معاملات را شاهد بودیم و در بخش صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی نیز ارزش ۳,۸۰۰ میلیارد تومان به ثبت رسید؛ به این ترتیب جمع کل ارزش بازار مالی ۷,۷۰۰ میلیارد تومان بود که رکوردی جدید به شمار می‌رود.
مدیرعامل بورس کالای ایران اعلام کرد که با توجه به آمار ثبت شده در کل بازارهای بورس کالا طی سال گذشته در مجموع ارزش معاملات به ۱۷۸ هزار میلیارد تومان رسید تا سهم ۳۹ درصدی ارزش کل معاملات بازار سرمایه را داشته باشد.
مدیر عامل بورس کالای ایران در ادامه نشست خبری به اهم برنامه‌های امسال بورس کالا اشاره کرد و گفت: توسعه دارایی‌های پایه روی ابزارهای فعلی از مهم‌ترین برنامه‌های بورس کالا در سال جاری است که شامل راه‌اندازی گواهی سپرده کالایی زیره و شمش طلا، راه اندازی قراردادهای آتی صندوق‌های کالایی و راه اندازی قراردادهای اختیار معامله صندوق‌های کالایی می‌شود.
وی افزود: همچنین توسعه ابزارهای مالی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا همچون راه اندازی و انتشار اوراق خرید دین، راه اندازی معاملات به روش مناقصه، راه اندازی معاملات قرارداد آتی یک روزه و پیگیری تصویب دستورالعمل معاملات حق امتیاز از دیگر برنامه‌های بورس کالا است.
مدیر عامل بازار های مشتقه شرکت بورس کالای ایران خاطرنشان کرد: گسترش و توسعه اندازه و عمق بازار و همچنین توسعه مشارکت با سایر نهادها را از دیگر برنامه‌های بورس کالا است؛ به طوری که در این حوزه قرار است تصویب ضوابط حمل و نقل بازارگاه‌های اینترنتی پیگیری شده و ضمن بهبود زیر ساخت اتصال به بانک‌ها و کارگزاران، در شیوه حمایت از پژوهش‌های دانشگاهی بازنگری می‌شود.

اوراق اختیار معامله، جذاب‌ترین ابزار مشتقه

معاون سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: توسعه ابزارهای بازار بدهی شامل اوراق اجاره، مرابحه، سفارش ساخت، اسناد خزانه اسلامی، اوراق رهنی، سلف موازی استاندارد سبب ارتقا و رشد بازار بدهی شد.

به گزارش خبرنگار مهر، حسین امیری در مراسم رونمایی از معاملات «اختیار معامله» گفت: توسعه ابزارهای بازار بدهی شامل اوراق اجاره، مرابحه، سفارش ساخت، اسناد خزانه اسلامی، اوراق رهنی، سلف موازی استاندارد در طی چند سال گذشته سبب ارتقا و رشد بازار بدهی شد و امروز شاهد گسترش این بازار با تنوع مناسبی از ابزارها هستیم .

معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار در مراسم رونمایی از معاملات اختیار معامله در بازار سرمایه گفت: با تنوع اوراق اختیار معامله، سرمایه گذاران می توانند با ترکیب این اوراق، استراتژی های معاملاتی جذابی را در پیش گیرند. بر اساس پیش بینی های خود از آینده موقعیت های مختلفی بر ابزارهای گوناگون بگیرند و حالات پیچیده ای برای عایدات خود تعیین کنند و این تنها بخش کوچکی از دنیای بزرگی است که ما بازار های مشتقه امروز به آن پا نهاده‌ایم .

وی تصریح کرد: نظام اقتصادی کشور به دو بخش واقعی و مالی تقسیم می‌شود و بر اساس این تقسیم بندی کلی بازار سرمایه یکی از اجزای اصلی سیستم مالی اقتصاد محسوب می‌شود؛ این در شرایطی است که کارکرد این بازار مانند تمامی بازارهای دیگر، فراهم کردن بستر و زیرساخت مناسب جهت تلاقی و تعادل عرضه و تقاضاست. بدین جهت و به منظور پاسخگویی به نیازهای گوناگون فعالان در بازار سرمایه نیاز به ابزارهای مالی متنوع و با کارکردهای مختلف وجود دارد .

امیری افزود: نوع خاصی از ابزارها که قابلیت کاربرد و عملیاتی شدن در تمامی بازارهای مالی را دارد، انواع ابزارهای مالی مشتقه است که به صورت گسترده در بازارهای جهانی مورد استفاده قرار گرفته و بر مبنای نوع دارایی تقسیم بندی شده که شامل ابزارهای مشتقه بر پایه ارزهای خارجی، ابزارهای مشتقه بر پایه نرخ سود (بهره)، ابزارهای مشتقه بر پایه کالا و ابزارهای مشتقه بر پایه سهام است.

به گفته این مقام مسوول، اوراق اختیار معامله، یکی از مهم ترین و البته جذاب ترین این ابزارها است؛ به نحوی که این اوراق به عنوان یکی از مهم ترین اوراق مشتقه است. این در حالی است که اوراق اختیار معامله به عنوان یکی از ابزارهای مالی مشتقه، با توجه به خواص خود نه تنها یکی از ابزارهای مورد علاقه پژوهشگران حوزه مالی بوده است (تا حدی که رابطه ای برای قیمت گذاری آن شایسته کسب جایره نوبل بازار های مشتقه اقتصاد شده است)، بلکه در میان فعالان عرصه عمل در بازارها نیز یکی از مهم ترین اوراق مشتقه محسوب می شود. زیرا با خاصیت دوگانه خود یعنی ترکیب اختیار از یکسو و تعهد از سوی دیگر، برخلاف ابزارهایی چون قراردادهای آتی خواستاران بیشتری را مجذوب خود می کند .

وی عنوان کرد: با توجه به اهمیت این ابزار، تلاش گسترده ای برای راه اندازی معاملات اوراق اختیار معامله آغاز شد. تلاشی که نتیجه آن را امروز می بینیم و شاهد آغاز معاملات اوراق اختیار معامله در بازار سرمایه ایران هستیم. بازاری که با گذر ۵۰ سال از عمر آن، جای خالی چنین ابزاری در آن احساس می شد .

به گفته این عضو هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، با راه اندازی معاملات این اوراق، نه تنها یکی از نیازهای اصلی فعالین این بازار برطرف شده است که گواه آن انجام بیش از دو هزار معامله تنها در نخستین روز معاملات این ابزار در بورس کالا است، بلکه یکی از مشکلات اساسی سرمایه گذاران خارجی نیز پاسخ داده شده است .

وی ادامه داد: اکنون سرمایه گذاران ما می توانند با استفاده از این ابزار اقدام به پوشش ریسک های ناخواسته کنند. همچنین می توانند با اخذ موقعیت در این ابزار اقدام به سرمایه گذاری و کسب بازدهی کنند .

معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، این گام را آغازی بر معاملات اوراق اختیار خواند و تاکید کرد: آنچه امروز شاهد آن هستیم تنها آغاز راه بلندی است که در پیش داریم. اکنون تنها معاملات اوراق اختیار معامله را شاهدیم. این امر، موضوعی کوتاه مدت است و در آینده ای بسیار نزدیک معاملات اختیار فروش نیز آغاز می شود .

وی افزود: امروز تنها اوراق اختیار معامله اروپایی را داریم ولی در آینده ای نه چندان دور اوراق امریکایی و انواع دیگر اوراق را خواهیم داشت.

معرفی بهترین صرافی های اوراق مشتقه ارزهای دیجیتال !

ارزهای دیجیتال علیرغم آنکه بعضی از صاحب نظران وال استریت به آن بدگمان هستند، توانسته‌اند موقعیت ایمن و مطلوبی را به عنوان کلاس دارایی نوظهور تثبیت کنند. نکته جالب آن است که افزایش محبوبیت معاملات ارز دیجیتال باعث به وجود آمدن بازار معاملات اوراق مشتقه موازی ای شده است که با مجموعه اوراق مشتقه دارایی های سنتی وال استریت همسان است. صرافی های اوراق مشتقه روز به روز محبوبیت بیشتری می‌یابند و امروزه اکثر حجم ترید را این صرافی‌ها تشکیل می‌دهند. در این صرافی‌ها، ارز های دیجیتال واقعی معامله نمی‌شوند، بلکه سرمایه گذاران بر روی نوسان قیمت ارز های دیجیتال سرمایه گذاری می‌کنند. اوراق مشتقه ابزار محبوبی در بازارهای سنتی هستند و در زمینه دارایی‌هایی مانند فلزات گرانبها، مواد و غیره شاهد حضور معاملات اوراق مشتقه هستیم. از جمله بازارهای اوراق مشتقه می‌توان بازار های آتی را نام برد. به گزارش بیتمکس (Bitmex)، ترید اوراق مشتقه در بازار ارزهای دیجیتال بیش از یک چهارم حجم ترید بازار را تشکیل می‌دهد که این با توجه به کم بودن صرافی‌های ارائه دهنده معاملات اوراق مشتقه، بسیار جالب توجه است.

معاملات در صرافی‌های اوراق مشتقه کاملا متفاوت از صرافی‌های عادی است و در اینجا چیزی به نام لوریج (leverage) مطرح است و قیمت‌ها از قیمت دارایی‌های زیربنایی مشتق می‌شوند. در بازارهای اوراق مشتقه، نگرانی‌هایی در مورد نقدینگی و نوسانات زیاد نیز وجود دارد.

اگر به معاملات اوراق مشتقه ارز دیجیتال علاقه‌مند هستید، احتمالا به معامله قراردادهای آتی کریپتو یا آپشن‌های کریپتو خواهید پرداخت. قراردادهای آتی کریپتو نیز به دو بخش قراردادهای آتی معمولی و قراردادهای آتی مادام تقسیم می‌شود. قراردادهای آتی معمولی کریپتو دارای تاریخ انقضا هستند، در حالی که قراردادهای آتی مادام دارای تاریخ انقضا نیستند. این مقاله به بررسی تعدادی پلتفرم معاملاتی برتر اوراق مشتقه ارز دیجیتال در بازار خواهد پرداخت.

صرافی بیتمکس (Bitmex)؛ یکی از بهترین صرافی های اوراق مشتقه

بیتمکس بدون شک محبوب ترین پلتفرم معاملاتی اوراق مشتقه ارز دیجیتال در بازار است. البته محبوبیت بیتمکس به اندازه صرافی های ارز دیجیتال نظیر کوین بیس و بایننس نیست. با این حال، بیتمکس محبوب‌ترین صرافی است که منحصرا بر معاملات اوراق مشتقه ارز دیجیتال معطوف است.

بیتمکس به کاربران امکان می‌دهد تا قراردادهای آتی معمولی و قراردادهای آتی مادام تا لوریج ۱۰۰ برابری ایجاد کنند. بیتمکس از مکانیزم قیمت گذاری دوگانه برای محافظت از معامله کنندگان در مقابل بستن و خروج غیرضروری و شتاب زده از معاملات استفاده می‌کند. انواع مختلف سفارش‌ها در بیتمکس شامل سفارش های لیمیت (Limit Order)، سفارش بازار (Market Order)، سفارش‌های پنهان (Hidden Order)، سفارش آیس برگ (Iceberg Order) و سفارش های TP/PL می‌شود. روش اجرای سفارش‌های بیتمکس نیز عبارتند از FOK، IOC و GTC.

بیتمکس به معامله کنندگان ۰.۰۲۵ درصد تخفیف کارمزد میکر (Maker) ارائه می‌دهد و هزینه ۰.۰۷۵ درصد کارمزد تیکر (Taker) دریافت می‌کند. هرچند این پلتفرم به واریز حداقل ۰.۰۰۰۱ بیت کوین قبل از انجام معاملات نیاز دارد. این بدین معنی است که فردی که یک بیت کوین سرمایه دارد و از لوریج ۱۰۰ استفاده می کند، باید کارمزد ۱۰۰ بیت کوین را بپردازد. این یعنی که دریافت کنندگان سفارش باید کارمزد های هنگفتی را بپردازند و علاوه بر این، چیز دیگری نیز بنام کارمزد وجه (funding rate) وجود دارد که به ازای هر ۸ ساعت که پوزیشن باز بماند، محاسبه می شود. بیتمکس محبوب‌ترین صرافی اوراق مشتقه کریپتویی است و این صرافی واقع در هنگ کنگ دارای بالاترین میزان نقدینگی در بازار است. معامله کنندگان جدید می‌توانند از شبکه آزمایشی بیتمکس برای تمرین معاملات اوراق مشتقه کریپتو بهره ببرند.

نقطه ضعف بزرگ استفاده از بیتمکس این است که فقط معاملات بیت کوین را برای معامله کنندگان فراهم می‌کند. در بیتمکس فقط می‌توانید بیت کوین واریز و برداشت کنید و تمام ارزهای دیجیتال فهرست شده در این پلتفرم با بیت کوین جفت معاملاتی می‌سازند. البته استفاده انحصاری از بیت کوین هیچ اشکالی ندارد، اما احتمالا معامله کنندگان گزینه های بیشتری در بازاری با بیش از ۲۵۰۰ ارز دیجیتال می‌خواهند.

صرافی بایبیت (Bybit)

بایبیت نسبت به بیتمکس تازه واردتر است اما خود را به عنوان عضو مهمی در بازار معاملات اوراق مشتقه ارز دیجیتال ثابت کرده است. بایبیت در سال ۲۰۱۸ تاسیس شده است و با رشد باورنکردنی خود توانسته است حجم معاملات ۲ میلیارد دلاری در اواخر ژوئن ۲۰۱۹ ثبت کند.

در حال حاضر بایبیت فقط قراردادهای آتی مادام با لوریج ۱۰۰ برابری را ارائه می‌دهد اما در حال بررسی و کار بر روی چندین محصول جدید نیز است. بایبیت همانند بیتمکس، از مکانیزم قیمت‌گذاری دوگانه شامل قیمت فعلی و قیمت آخرین معامله برای محافظت از معامله کنندگان در مقابل نقدکنندگی غیرضروری استفاده می‌کند.

بایبیت به معامله کنندگان طیف وسیعی از انواع سفارش‌ها نظیر سفارش لیمیت، سفارش بازار، سفارش های شرطی، ایجاد TP/SL با سفارش ورودی و TS به عنوان استراتژی خروجی ارائه می‌دهد. بایبیت همچنین به معامله کنندگان امکان می‌دهد تا معاملات را با FOK و IOC و GTC اجرا کنند. بایبیت از معامله کنندگان، واریز بیت کوین قبل از شروع معاملات را درخواست نمی‌کند و تخفیف ۰.۰۲۵ درصدی کارمزد میکر ارائه می‌دهد، درحالی که ۰.۰۷۵ درصد کارمزد تیکر دریافت می‌کند. بایبیت هم چنین به معامله کنندگان یک حساب آزمایشی ارائه می‌دهد که در آن می‌توان به خرید اوراق مشابه کریپتو با استفاده از اطلاعات همزمان بازار بدون در خطر بودن سرمایه واقعی پرداخت.

در حال حاضر بزرگترین نقطه ضعف بایبیت این مورد است که برنامه موبایلی ندارد و فقط از طریق مرورگرهای رایانه‌ای می‌توانید به این پلتفرم دسترسی داشته باشید. البته قابل ذکر است که نسخه وب بایبیت مطابق با گوشی‌های موبایل است، اما بررسی و جستجو در صفحه اینترنتی برای انجام یا نظارت بر معاملات مقداری دشوار است.

صرافی دریبیت (Deribit)

در بازار های مشتقه حق دریبیت بی انصافی کرده‌ایم اگر فهرستی از صرافی‌هایی که منحصرا به معاملات اوراق مشتقه کریپتو می‌پردازند ارائه کنیم و حرفی از دریبیت نزنیم. این صرافی در سال ۲۰۱۶ به عنوان پلتفرم معاملاتی مخصوص اوراق مشتقه کریپتو تاسیس شد و دفتر اصلی آن نیز در شهر آمستردام هلند قرار دارد.

دریبیت با ارائه آپشن‌های مختلف ارز دیجیتال علاوه بر بازار های مشتقه قراردادهای آتی معمولی کریپتو و قراردادهای آتی مادام توانسته است خود را نسبت به سایر پلتفرم‌ها متمایز کند.

دریبیت هم چنین به معامله کنندگان لوریج ۱۰۰ برابری ارائه می‌دهد و تخفیف ۰.۰۲۵ درصدی برای میکر و هزینه ۰.۰۷۵ کارمزد تیکر دارد. هم چنان به معامله کنندگان امکان می‌دهد تا معاملات خود را به عنوان FOK و IOC و GTC انجام دهند.

بزرگترین نقطه ضعف دریبیت همان نقطه ضعف بیتمکس است؛ یعنی آنکه فقط انجام معاملات و تراکنش‌های بیت کوین را امکان پذیر می‌سازد. قراردادهای فهرست شده دریبیت شامل جفت های معاملاتی بیت کوین است و واریزها و برداشت‌ها به صورت بیت کوین است. علاوه بر این، معامله کنندگان باید قبل از شروع معاملات، حداقل ۰.۰۰۱ بیت کوین واریز کنند.

صرافی OKEx

صرافی OKEx نیز معاملات اوراق مشتقه کریپتو را امکان پذیر می‌سازد. این صرافی در سال ۲۰۱۷ به عنوان شعبه ای از OKCoin تاسیس شد و به نظر می‌رسد که طوری طراحی شده است که به جای خرده معامله کنندگان مبتدی، برای معامله کنندگان روزانه و حرفه‌ای مناسب‌تر باشد.

صرافی OKEx فقط قراردادهای آتی با لوریج ۲۰ برابری ارائه می‌دهد. معامله کنندگان می‌توانند از سفارش‌های لیمیت، سفارش‌های بازار، سفارش‌های شرطی و سفارش‌های استاپ استفاده کنند. صرافی OKEx هم چنین برای ترکیب ضرر اجتماعی (Social Loss) و سیستم برگشت کامل حساب و هم چنین صندوق بیمه قابل تقدیر است.

هرچند این نکته که سفارش‌ها فقط با GTC انجام می‌شوند و ۰.۰۳ کارمزد میکر و ۰.۰۵ کارمزد تیکر توسط صرافی OKEx دریافت می‌شود، آن را برای معامله کنندگان ثابت و‌ روزانه، نامناسب می‌سازد. علاوه بر این، صرافی OKEx شبکه آزمایشی معاملاتی یا حساب آزمایشی ندارد تا به مبتدیان برای شروع معاملات کمک کند.

صرافی bitFlyer Lightning

bitFlyer یک صرافی واقع در ژاپن است که از سال ۲۰۱۴ فعالیت خود را شروع کرده است. این صرافی، bitFlyer Lightning را در ۲۰۱۵ راه اندازی کرد که ترید اوراق مشتقه کریپتویی و فارکس را برای مشتریان فراهم می‌کند.

در این صرافی نیز مانند دیگر صرافی های اوراق مشتقه ، معاملات آتی فراهم شده است و می‌توان بیت کوین را بر حسب ین ژاپن و تا لوریج ۱۵ معامله کرد. این معاملات آتی دارای بازار های مشتقه تاریخ انقضای هفتگی، ماهانه و سه ماهه هستند. این معاملات در هر دو جهت بازار قابل انجام هستند. معاملات آتی در این صرافی بدون کارمزد است.

محدودیت این صرافی این است که محصولات کمی را ارائه می‌دهد و ترید بیت کوین را نیز بر اساس ین ژاپن امکان پذیر کرده که این مسئله بیشتر برای ژاپنی‌ها مفید است. البته ترید رایگان نیز از مزایای این صرافی اوراق مشتقه است.

صرافی‌های CME و CBOE

این صرافی‌ها برای تریدرها و سرمایه گذارانی که سرمایه عظیمی دارند، بسیار مناسب هستند. سرمایه گذاران موسساتی نیز می‌توانند از این صرافی‌ها که به خوبی قانون گذاری شده‌اند، استفاده کنند. این صرافی های اوراق مشتقه در شیکاگو واقع شده‌اند و تمام قراردادها بر حسب دلار آمریکا هستند.

قرارداد CME بر اساس ۵ بیت کوین است و قرارداد CBOE بر اساس یک بیت کوین است. CBOE نیازمند ۴۰ درصد مارجین اولیه برای ترید محصولات است و CME نیازمند ۳۵ درصد مارجین اولیه است. فضای این تریدها کاملا قانون گذاری شده است و تریدرها می‌توانند از طریق یک بروکر (broker) ثبت شده اقدام به ترید کنند. ترید در این صرافی های اوراق مشتقه نیازمند سرمایه زیادی است و در نتیجه، این صرافی‌ها برای بسیاری از افراد مناسب نیستند.

این بازارها تنها در ساعات خاصی باز هستند و نوسانات بازار ارزهای دیجیتال نیز در این بازار ها کنترل شده و تا حد مشخصی اجازه دارد. این بازار ها اگرچه برای سرمایه گذاران موسساتی و سرمایه گذارانی که سرمایه عظیمی دارند، مناسب است اما برای اکثریت سرمایه گذاران فضای ارزهای دیجیتال مناسب نیست.

دلایل این رتبه بندی

بیتمکس را به عنوان برترین صرافی اوراق مشتقه کریپتو قرار دادیم زیرا جامع‌ترین ترکیب ویژگی‌های مختلف را دارد. انواع مختلف قراردادها، سفارش‌ها، نرخ کارمزد کم، معاملات آزمایشی، محافظت از مشتریان در مقابل ضرر و لوریج بالا از ویژگی‌های بیتمکس است.

بایبیت نیز تقریبا ویژگی‌های مشترکی با بیتمکس دارد و نمی‌توان یکی از این دو پلتفرم را برتر از دیگری دانست. هرچند بایبیت در حال حاضر فقط قراردادهای آتی مادام را ارائه می‌دهد و برنامه موبایلی ندارد.

دریبیت نیز در رتبه سوم قرار دارد. زیرا باید در ابتدا حداقل ۰.۰۰۱ بیت کوین واریز کرد که تقریبا رقم زیادی است. به علاوه، فقط پشتیبانی ایمیلی دارد که برای حل مشکلات و تقاضای بازار ارز دیجیتال مناسب نیست.

صرافی OKEx نیز در رتبه بعدی جای می‌گیرد؛ زیرا اساسا یک پلتفرم معاملاتی اوراق مشتقه ارز دیجیتال نیست. این نکته که OKEx پس از مدتی معاملات اوراق مشتقه کریپتو را به خدمات خود افزوده است کاملا مشهود است زیرا دارای لوریج کم ۲۰ برابری است و فقط از GTC به عنوان روش اجرای سفارش‌ها استفاده می‌کند. عدم وجود شبکه یا حساب آزمایشی نیز باعث می‌شود که این پلتفرم تا حدودی برای معامله کنندگان مبتدی نامناسب باشد.

صرافی‌های bitFlyer Lightning، CBOE و CME نیز رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص می‌دهند؛ چرا که این صرافی‌ها فقط برای عده خاصی مناسب هستند و تمام تریدرها قادر به استفاده از آنها نیستند.

تورم؛ اهرم صعود بازار مشتقه و مالی

جریان ورود نقدینگی به بازار مشتقه بورس‌کالای ایران با وجود قرارگرفتن قیمت‌ها در اوج مثبت شد، در عین حال معامله‌‌‌گران بازار مالی بورس‌کالا حاضر به معامله دارایی گواهی و صندوق با نرخی بالاتر از ارزش بنیادی شدند. به این ترتیب، روند معاملات بازار مالی و مشتقه بورس‌کالای ایران از احتمال بروز رشد نرخ جدید در […]

جریان ورود نقدینگی به بازار مشتقه بورس‌کالای ایران با وجود قرارگرفتن قیمت‌ها در اوج مثبت شد، در عین حال معامله‌‌‌گران بازار مالی بورس‌کالا حاضر به معامله دارایی گواهی و صندوق با نرخی بالاتر از ارزش بنیادی شدند. به این ترتیب، روند معاملات بازار مالی و مشتقه بورس‌کالای ایران از احتمال بروز رشد نرخ جدید در بازارهای کشور خبر می‌دهد. فعالان بازار مالی بورس‌کالا با برآورد احتمال رشد نرخ ارز در بازار داخل و مثبت‌شدن انتظارات تورمی، به خرید دارایی در اوج ‌‌‌قیمت روی آورده‌‌‌اند. این در حالی است که سیگنال‌‌‌های جهانی همچنان کاهشی است و واهمه از بروز رکود اقتصادی باعث شده است تا دارایی از معاملات فیوچرز در اغلب حوزه‌‌‌ها خارج شود.

بازار مشتقه؛ محمل جذب نقدینگی

بررسی روند معاملات آتی در بازار مشتقه بورس‌کالای ایران از مثبت‌بودن جریان ورود نقدینگی به این بازار حکایت دارد. در حالی همچنان جریان ورود نقدینگی به بازار آتی بورس‌کالا مثبت است که اغلب قراردادها در محدوده‌‌‌ای نزدیک به رکورد قیمتی معامله می‌شوند؛ اما اوج‌‌‌گیری ارزش هر قرارداد به مانعی برای جذب نقدینگی تبدیل نشده است. جریان مثبت ورود نقدینگی به بازار مشتقه کشور، در شرایطی که بازارهای فیوچرز در دنیا با خروج نقدینگی متاثر از احتمال بروز رکود جهانی روبه‌رو هستند، تحت‌تاثیر سیگنال تورمی و مثبت ماندن انتظارات ارزی رقم خورده و به افزایش ورود نقدینگی در این بازار منجر شده است.

طلای سرخ از اوج فاصله گرفت

روز گذشته ۹ نماد فعال گواهی زعفران در معاملات پیوسته گواهی سپرده کالایی مورد معامله قرار گرفتند. میانگین نرخ فروش این گواهی‌‌‌ها در اواسط روز و همزمان با تنظیم این گزارش برابر ۴۳‌هزار تومان بود. ارزان‌‌‌ترین گواهی زعفران در این روز نرخی برابر ۴۲‌هزار تومان و گران‌‌‌ترین گواهی نرخی برابر ۴۴‌هزار و ۱۰۰تومان داشت. کانال ۴۴‌هزار تومان، سقف تاریخی فروش گواهی طلای سرخ در بورس‌کالای ایران است. کاهش برداشت زعفران در کشور ظرف یک‌سال اخیر با توجه به شدت‌گرفتن خشکسالی، افزایش انتظارت تورمی و سیگنال‌‌‌های مثبت ارزی، زمینه اوج‌‌‌گیری ارزش گواهی‌‌‌های طلای سرخ در بازار مالی بورس کالای ایران را فراهم کرد. البته ظرف دو روز گذشته، برخی نمادهای گواهی زعفران با عقبگرد ارزش روبه‌رو شدند که این افت نرخ نتیجه اعلام خبر پذیرش محصول جدید در انبار این گواهی‌‌‌ها بود. با وجود این، همچنان جریان کلی حاکم بر این بازار افزایشی است و عقبگرد محسوس نرخ در این بازار بسیار دور از انتظار به نظر می‌رسد.

غلبه انتظارات افزایشی در معاملات مبتنی بر طلا

انتظارات تورمی در بازارهای مالی و مشتقه بورس‌کالا همچنان مثبت است؛ اما از نرخ گواهی سکه در بازار مالی بورس کالای ایران و ارزش معامله هر واحد صندوق طلا در بازار مالی ظرف روزهای اخیر کاسته شده است. این افت نرخ متاثر از سقوط قیمت جهانی طلا رخ داده؛ اما وجود انتظارات افزایش نرخ در بازار داخل باعث شده است تا هر واحد معاملاتی صندوق طلا و هر گواهی سکه با نرخی بالاتر از ارزش بنیادی آن معامله شود. ارزش بنیادی هر واحد معاملاتی صندوق براساس NAV ابطال تعیین می‌شود و ارزش بنیادی هر گواهی سکه برابر یک‌صدم نرخ معامله آن در بازار فیزیکی است. ظرف روزهای گذشته، از سویی میانگین نرخ فروش صندوق‌های طلا بالاتر از NAV ابطال بود و از سوی دیگر گواهی‌‌‌های سکه با نرخی بالاتر از ارزش بنیادی مورد معامله قرار گرفتند؛ این موضوع بیانگر انتظار رشد نرخ میان معامله‌‌‌گران این بازار است.

بازگشت از کف‌‌‌ قیمتی با سیگنال ارزی

ظرف یک‌هفته اخیر، بهای گواهی سکه معامله‌شده در بازار مالی بورس‌کالا در محدوده ۱۴۹‌هزار تا ۱۵۰هزار تومان نوسان قیمتی دارد. با توجه به نرخ فروش گواهی سکه در روز دوشنبه سوم مرداد، بهای آغازین معامله در روز سه‌‌‌شنبه چهارم مرداد در کانال ۱۴۹‌هزار تومان تعیین شد. با ایجاد جریان افزایش نرخ در بازار آزاد ارز، بهای گواهی‌‌‌های سکه در اواسط روز به کانال قیمتی ۱۵۰‌هزار تومان صعود کرد. اظهارنظر در خصوص روند نوسان نرخ ارز در بازار داخل و برآورد آینده آن دشوار شده است؛ اما رفتار معامله‌‌‌گران بازارهای مالی و مشتقه بورس‌کالا از انتظار فعالان این بازار برای رشد دیگر در نرخ ارز یا حداقل تثبیت آن در محدوده فعلی یعنی مرز ۳۲‌هزار تومان حکایت دارد. در این شرایط، سقوط بهای طلا در بازار جهانی با تصمیمات فدرال‌رزرو می‌‌‌تواند این روند را دچار نوسان کند.

کم‌‌‌محلی بازار مالی به معاملات طلای جهانی

نوسان بهای طلا در بازار جهانی از جمله سیگنال‌‌‌های اصلی جهت‌‌‌دهنده به معاملات سکه در بازار فیزیکی کشور و گواهی سکه و صندوق طلا در بازار مالی بورس کالای ایران است که البته از اثرگذاری این سیگنال در بحبوحه نوسان ارزی کاسته می‌شود. ظرف یک‌ماه اخیر، طلا در بازارهای جهانی با محوریت معاملات فیوچرز بورس نیویورک وارد مسیر افت قیمت شد و در نهایت در روزهای ابتدایی ماه جولای به کانال ‌هزار و ۷۰۰دلاری سقوط کرد. البته در این بازه زمانی برای زمانی کوتاه در کانال ‌هزار و ۶۰۰ دلار نیز معامله شد.

رکوردشکنی تورم در ایالات متحده آمریکا ظرف ماه‌‌‌های گذشته باعث شده است تا فدرال‌رزرو سیاست‌‌‌‎های تهاجمی را اتخاذ کند که این سیاست‌‌‌ها زمینه تضعیف طلا به‌‌‌عنوان دارایی امن در زمان تورم را فراهم کرده است. با وجود اتخاذ سیاست انقباضی از سوی فدرال‌رزرو و افزایش سه‌مرحله‌‌‌ای نرخ بهره از ابتدای سال‌جاری میلادی، نرخ تورم آمریکا در ماه ژوئن به رکورد ۴۰ سال اخیر خود رسید و این موضوع با ایجاد احتمال تهاجمی‌‌‌تر شدن سیاست‌‌‌های فدرال‌رزرو به تضعیف طلا انجامید. رکوردشکنی تورم در ماه مه باعث شد تا فدرال‌رزرو در جلسه پیشین خود به جای ۵۰واحد تصمیم به افزایش ۷۵واحدی نرخ بهره بگیرد. در این شرایط، فعالان بازارهای مالی از تکرار چنین تجربه‌‌‌ای واهمه دارند. امروز (چهارشنبه ۲۷ جولای) فدرال‌رزرو در خصوص افزایش بعدی نرخ بهره در آمریکا تصمیم‌گیری می‌کند. این تصمیم می‌‌‌تواند جریان نوسان قیمتی طلا در بازارهای جهانی و البته سایر کالاهای پایه را تغییر دهد.

در حالی که برخی اقتصاددانان نسبت به تهاجمی‌‌‌تر کردن سیاست انقباضی فدرال‌رزرو هشدار داده و معتقدند اتخاذ چنین تصمیمی دنیا را در معرض بروز رکود اقتصادی قرار می‌دهد، فدرال‌رزرو معتقد است، بالا ماندن تورم در بلندمدت آسیب به مراتب جدی‌‌‌تری برای اقتصاد به همراه خواهد داشت، بنابراین این نهاد مالی ریسک کنترل تورم با دعوت بازارها به رکود را می‌‌‌پذیرد. اگرچه نوسانات نرخ ارز و انتظارات تورمی در شرایط کنونی اثرگذاری به‌مراتب بالاتری در جهت‌‌‌دهی به رفتار معامله‌‌‌گران بازارهای مالی و کالایی کشور دارد؛ اما سقوط بهای طلا به عنوان سیگنال بنیادی تعیین‌‌‌کننده بهای طلا در بازار داخل می‌‌‌تواند از ارزش دارایی‌‌‌های بر مبنای طلا در بازار داخل بکاهد.

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

برای افرادی که در بازار سرمایه و بورس فعال هستند، قرارداد مشتقه یکی از مفاهیم مورد توجه است. قراردادی که ارزشش وابسته به چیز دیگری است و ارزش مستقلی از خود ندارد را قرارداد مشتقه می گویند. در اینجا سعی داریم مفهوم قرارداد مشتقه و کاربرد آن در بورس را شرح دهیم؛ به گونه ایی که افرادی بازار های مشتقه که به تازگی وارد بازار بورس شده اند نیز بتوانند با کلیه مفاهیم آن آشنایی کافی را پیدا کنند.

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

قرارداد مشتقه

قرارداد مشتقه شامل قراردادی است که از توافق بین دو طرف ایجاد می شود و یک طرف باید ظرف مدت مشخصی، کار مورد نظر را طبق قرارداد انجام دهد. این بازار های مشتقه نوع قراردادها جزء قرارداهای مالی هستند که ارزش شان از دارایی پایه و یا کالای فیزیکی گرفته می شود. این دارایی می تواند کالا، سهام، نرخ بهره، ساخت و ساز و غیره باشد.

به طور دقیق تر می توان گفت طبق قرارداد مشتقه، هر دو طرف معامله باید متهد شوند که در تاریخ و قیمت تعیین شده، کالایی را با کیفیتی که در قرارداد لحاظ شده است، بر طبق توافق مورد نظر مبادله کنند. این توافق برای خرید و یا فروش یک دارایی معین صورت می گیرد.

علاوه بر این انواع مشتقات مالی در حکم ابزارهایی هستند که می تواند در جهت کاهش ریسک استفاده شوند. در اینجا منظور از مشتقات مالی همان ابزارهای مالی اولیه است که قراردادهای سلف یا آتی، قراردادهای آتی یا آتی مالی، قراردادهای سوآپ یا معاوضه و اختیار معامله را شامل می شود. در ادامه با انواع متداول اوراق مشتقه آشنا می شویم. (1)

انواع متداول اوراق مشتقه در بورس کدامند؟

انواع اوراق مشتقه شامل قراردادهای آتی، قراردادهای سلف، قراردادهای معاوضه و قراردادهای اختیار معامله است که در ادامه به بازار های مشتقه تشریح هر یک می پردازیم.

قراردادهای آتی

در قرار دادهای آتی، توافق بین دو طرف انجام می شود به صورتی که در زمانی در آینده می بایست خرید و یا فروش دارایی مورد توافق با توجه به مقدار تعیین شده انجام گیرد. این قرارداد می تواند بین دو شرکت، دو فرد و یا یک شرکت و یک فرد منعقد شود. در این نوع قراردادها معمولا ابتدا تمام مبلغ پرداخت می شود که به صورت پول نقد و یا اسناد معادل با پول نقد است و در موقع سررسید، کالا تحویل داده می شود. این قراردادها انعطاف پذیری لازم را دارند.

معمولا قراردادهای آتی با یک ریسک مواجه هستند به این صورت که هر دو طرف قرارداد باید مفاد قرارداد را در سر موعد مقرر اجرایی کنند. در صورتی که فقدان نقدینگی هم مطرح شود این نوع قراردادهای آتی، بی فایده می شوند. (1)

قراردادهای سلف

در قراردادهای سلف، قرارداد مورد نظر بین دو طرفی که خارج بورس هستند، بسته می شود و خرید و یا فروش دارایی مورد نظر در تاریخ توافقی با قیمت توافقی انجام می شود. قراردادهای سلف برای بورس کالا استفاده می شوند تا برطبق آن، کالا به خریدار تحویل داده شود. این تحویل با توجه به قیمت تعیین شده و در موعد زمانی مشخص شده انجام می گیرد.

با روند قراردادهای سلف می توان معاملات را آسان تر انجام داد و تضمین مناسبی را برای انجام تعهدات ایجاد کرد. این نوع قراردادها به دو طرف اطمینان می دهد که بهتر و سنجیده تر در بازار فعالیت داشته باشند. قرارداد سلف موازی نیز وجود دارد که مشابه با قرارداد سلف است ولی خریدار قادر است که قرارداد را تا قبل از زمان سررسید به شخص سوم منتقل کند. (1)

قراردادهای معاوضه

قراردادهای معاوضه بر مبنای نرخ ارز، بهره و یا کالا هستند. طی بازار های مشتقه قراردادهای معاوضه، می توان دو جریان شناور و ثابت را با هم دیگر مبادله نمود. این نوع قراردادها برای صنعت نفت بسیار کاربردی هستند. در این نوع قراردادها یک طرف باید پرداخت های خود را با پرداخت های طرف دیگر معاوضه کند. به جای معاوضه از لفظ سوآپ نیز استفاه می شود.

لازم به ذکر است که قرارداد معاوضه یا سوآپ چند نوع دارد. قرارداد سوآپ نقدی و یا ارزی و قرارداد سوآپ نرخ بهره و قرارداد سوآپ کالا، سرمایه و اعتباری از انواع قرارداد سوآپ به شمار می آیند. از این بین می توان گفت قراردادهای سوآپ نرخ بهره بسیار مهم هستند به این دلیل که می توانند به عنوان ابزاری برای مدیریت نمودن ریسک بازار های مشتقه های نرخ بهره استفاده شوند.

این ابزار به ویژه در مواردی که تقاضاها برای ابزارهای مالی افزایش پیدا می کند، بیشتر موثر واقع می شود. سوآپ نرخ ارز هم می تواند برای پوشش دادن ریسک های نرخ ارز مورد استفاده قرار گیرد. ریسک های نرخ ارز معمولا به علت اختلاف قیمت ها در ارزهای مختلف به وجود می آیند. (2)

قراردادهای اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله با وجود دو طرف تحت عنوان خریدار اختیار معامله و فروشنده اختیار معامله انجام می گیرد. خریدار اختیار معامله طی یک قرارداد، برای خرید و یا فروش کالا و یا دارایی پایه در قیمت تعیین شده و در زمان مشخص شده صاحب حق می شود.

فروشنده اختیار معامله در طی یک قرارداد، موظف به فروش کالا یا دارایی به خریدار است و این در صورتی است که خریدار، تقاضای اجرای تعهد را به فروشنده بدهد. این نوع قراردادها برای پوشش دادن ریسک نرخ بهره و بازارهای سهام کاربرد دارند.

نکته ایی که وجود دارد این است که در این نوع قراردادها، خریدار اختیار معامله اجباری به اجرای یک اختیار معامله ندارد بلکه می تواند تا زمان انقضای اختیار معامله صبر کند تا انقضای آن سر برسد. همچنین می تواند قرارداد خود را اجرایی کند؛ بنابراین اجباری در استفاده از حق خود ندارد. (2)

اوراق مشتقه فرابورس چیست؟

اوراق مشتقه فرابوس که به اختصار با OTC نمایش داده می شود؛ شامل قراردادهایی است که به طور خصوصی بین طرفین بسته می شود و واسطه ایی برای آن وجود ندارد.

اوراق مشتقه مبادله ای چیست؟

معاملات ابزار مشتقه‌ای که رسمی و سازمان یافته صورت می گیرد و قابلیت خرید و یا فروش در بازار رسمی اوراق مشتقه را دارند، اوراق مشتقه مبادله ای نامی‌ده می شوند.

کاربرد قرارداد مشتقه در بورس چیست؟

از کاربردهای قرارداد مشتقه می توان به سرعت بازار های مشتقه نقد شوندگی آن اشاره کرد. این نوع قراردادها در بازار هزینه کمتری را به وجود می آورند و می توانند بر افزایش بازده دارایی، تغییر نرخ ثابت بدهی به نرخ شناور موثر واقع شوند. کاربرد دیگر در زمینه کاهش هزینه تامین مالی و تعدیل ساختار جریان نقدی است. همچنین خطر دارایی های پایه با وجود ابزار مشتقه کاهش می یابد.

با وجود قراردادهای مشتقه، یک تفاوت در روند قیمت می تواند تغییراتی را در ارزش این اوراق به وجود بیاورد. اگر ارزش اوراق مشتقه با رشد مواجه شود، می تواند برای سرمایه گذاران سود فراهم کند. نکته حائز اهمیت این است که با وجود ابزار مشتقه و به کارگیری آن، رکود اقنصادی کمتر می شود. (3)

آشنایی با ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه کالایی

ابزار مشتقه مالی

بازارهای مشتقه به چه صورت عمل می کنند؟

مکانیزم بازارهای مشتقه معمولا به سه صورت بازار قراردادهای آنی، بازار قراردادهای آتی و بازار پیمان های آتی است. در بازار قرارداد آنی که به spot contract نیز شناخته می شود، دارایی ها باید با وجه مالی نقد مبادله گردند. معمولا شرکت ها و تولیدکنندگان با این بازار سر و کار دارند. در بازار قرارداد آتی نیز تفاوت قیمت بین ارزش خرید و فروش قرارداد آتی دارایی ها شامل سود است و بانک ها، معامله گران و موسسات مالی به طور مستقیم در آن وارد می شوند.

با این کار ریسک هایی که به علت تغییرات قیمت آینده رخ می دهد به وسیله تثبیت قیمت آتی دارایی فعلی پوشش داده می شود. در بازار پیمان های آتی، شرایطی مانند ماه تحویل، حجم قرارداد، حداقل نوسان قیمتی، روند تحویل و تغییرات قیمتی مجاز در طول روز و غیره به وسیله بورس تعیین می شود.

سپس این موارد توسط کمیسیون معاملات آتی مورد تایید قرار می گیرد. در کل می توان گفت که این نوع از معاملات در بورس سازمان یافته، انجام خواهند گرفت.

معاملات در این حوزه به وسیله موسسات پایاپای صورت می گیرد تا به عنوان یک واسط بین خریدار و فروشنده، ایفای نقش کنند و در حکم ضمانت طرفین معامله واقع شوند.

معرفی سایر مشتقات مالی

• قرارداد سقف که به طور مخفف با Cap نشان داده می شود، خرید برگ اختیار خرید نرخ بهره را در بر می گیرد. این قرارداد در مواردی که نرخ بهره با افزایش روبرو شده و سرمایه گذار دچار ضرر و زیان شده است مورد استفاده قرار می گیرد.
• فروشنده قرارداد سقف می تواند می تواند ضرر و زیان احتمالی خریدار را پوشش دهد و این کار در ازای صرف قیمتی انجام می شود. در این فرایند، فروشنده معمولا بانک است. بنابراین خرید قرارداد سقف برای پوشش افزایش احتمالی نرخ بهره است. این قرارداد می تواند در یک یا چند موعد معین اجرا شود.

• قرارداد کف که به آن floor می گویند، به خرید یک برگ اختیار فروش نرخ بهره شباهت دارد و برای وقتی است که نرخ بهره با کاهش مواجه می شود. قرارداد کف همانند قرارداد سقف می تواند در یک یا چند موعد معین اجرا شود.

• قرارداد کولار که از کلمه collar می آید به این معنی است که خرید قرارداد سقف و فروش قرارداد کف، همزمان انجام شود. این کار برای پوشش وضعیت در برابر افزایش نرخ بهره انجام می شود. در این حالت قرارداد کف یا floor فروخته خواهد شد و مبلغی که از آن حاصل می شود صرف پرداخت ضرر و زیان قرارداد سقف که خریداری شده بود، خواهد گردید.

• قرارداد مشتقه اعتباری یا credit نیز وجود دارد که به منظور پوشش افزایش ریسک اعتباری وام ها پس از معین شدن نرخ بهره وام است. خریدار قرارداد مشتقه اعتباری معمولا بانک ها هستند و فروشنده قرارداد مشتقه اعتباری، شرکت های بیمه هستند. قراردادهای مشتقه اعتباری در قالب قراردادهای سوآپ و یا قراردادهای آتی انجام می شوند. (5)

نتیجه گیری و جمع بندی

در اینجا سعی شد که به مفاهیم قراردادهای مشتقه، انواع آن و کاربردهای حاصل از این قرارداد اشاره شود. مفاهیم مربوط به قرارداد مشتقه به طور کامل مورد بحث و بررسی قرار گرفت تا فعالین حوزه بازار بورس بتوانند با اطلاعات جامع و کامل در این بازار فعالیت داشته باشند و از مفاهیم تخصصی آن نیز اطلاع پیداکنند. بدیهی است که هر چه اطلاعات افراد در شاخه های مختلف بورس بالاتر برود، امکان موفقیت آن ها و اتخاذ تصمیمات به جا بیشتر می شود.