جمع بندی استخر نقدینگی

مشکلات صرافی‌های DEX با یک ضرب ساده حل شد.

با رواج و همه‌گیر شدن رمز ارزها و افزایش پیشرفت حوزه‌ی DEFI معضلی به نام نبود نقدینگی به وجود آمد، به این صورت که شما برای خرید اتریوم (ETH) نیاز به یک فروشنده دارید که در قیمت لحظه ای بازار تمایل به فروش داشته باشد .

اگر مایلید بدانید این مشکلات چطور با یک ضرب ساده حل شدند تا انتهای این مقاله با من همراه باشید.

در ابتدا باید کمی در مورد حوزه ی DEFI برایتان توضیح دهم.

دیفای DEFI چیست؟

دیفای(DEFI)به معنای امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) است، اصطلاحی فراگیر برای انواع برنامه‌های مالی در بلاکچین که به منظور کمرنگ کردن واسطه‌های مالی ایجاد شده‌اند، به کار می‌رود.

برنامه‌های DEFI عبارتند از

· برنامه‌های شرط بندی غیرمتمرکز

· برنامه‌های وام دهی غیرمتمرکز

اتریوم به عنوان اولین ارائه دهنده‌ی قراردادهای هوشمند و قرارگیری بیش از ده‌ها برنامه‌ی DEFI بر بستر قراردادهای هوشمند در این بلاکچین به عنوان پیشگام این حوزه درحال فعالیت است، ولی کم کم با فراگیر شدن حوزه DEFI و افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال بین عموم و افزایش تراکنش‌ها در بستر بلاکچین مشکلاتی به وجود آمد که می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

· کند بودن سرعت ثبت تراکنش‌ها

· مقیاس پذیری پایین در اتریوم

به همین جهت دیگر تیم‌­ها و پلتفرم‌­ها به دنبال راه حل‌هایی برای حل این مشکلات هستند.

بازارسازخودکار (AMM) چیست و چگونه مشکلات صرافی­های DEX را برطرف کردند؟

بازارسازهای خودکار، قراردادهای هوشمندی هستند که قیمت بین دو ارز را با استفاده از قیمت لحظه‌­ای هر دو ارز در دیگر بازارها مشخص می­کند.

فرض کنیم شما نیاز به خرید اتریوم (ETH) دارید ولی به جای USDT ارز دیگری مانند یونی (UNI) در اختیار دارید، بازارسازها به شما این امکان را می­دهند که مستقیم UNI را به ETH تبدیل کنید.

برای حل این موضوع، استخرهای نقدینگی (Liquidity Pool) به وجود آمدند.

استخرهای نقدینگی، توکن‌های قفل شده بر طبق قرارداهای هوشمند هستند که توسط AMM به منظور جلوگیری جمع بندی استخر نقدینگی از افزایش قیمت درمعاملات صرافی­های DEX به وجود آمدند که بر اساس یک ضرب ساده کار می­کنند، مانند یونی سواپ (Uniswap) .

افرادی که در استخرهای نقدینگی حضور دارند درصدی از کارمزد تراکنش‌­ها را به عنوان پاداش دریافت می­‌کنند که این عمل باعث جذب نقدینگی در استخرها می­‌شود

اساس کارکرد استخرهای نقدینگی

استخر‌های نقدینگی در یونی سواپ با روشی ساده اما کاربردی به وجود آمده‎‌اند که عبارتند از:

· هر استخر توسط دو توکن یا کوین تشکیل شده است .

· ارزش دلاری این دو توکن با هم برابر است.

· همواره حاصل ضرب تعداد این دو توکن باید یک عدد ثابت باشد .

X *( xارزش توکن ) =Y *( yارزش توکن )

یونی سواپ به این فرمول‌­ها متکی است اما دیگر صرافی‌ها از فرمول­‌های پیچیده تری استفاده می­‌کنند اما همگی در اصل وجودی مانند هم عمل می‌­کنند.

استخرها چگونه به لغزش قیمت(Slipage) صرافی­های DEX می­شوند؟

منظور ازSlipage این است که با خرید هرچه بیشتر یک توکن از صرافی قیمت به دلیل افزایش تقاضا و کاهش توکن مورد نظر در استخر افزایش یافته و شما برای خرید بیشتر ارز مورد نظر باید هزینه‌ی بیشتری پرداخت کنید، در صورتی که قیمت در بازارهای دیگر پایین­‌تر است.

حجم بالای نقدینگی در استخرها و آربیتراژ باعث ثبات قیمتی می­شود، در صورت واریز یک توکن به استخر و برداشت از توکن دیگر، ارزش یک توکن بالا رفته و ارزش توکن دیگر پایین می­‌آید ولی چون قیمت در سایر بازارها تغییر نمی­‌کند یک موقعیت آربیتراژ(خرید یک کالا یا ارز در یک بازار ارزانتر و فروش آن در بازاری با قیمت بالاتر) برای معامله گران فراهم می­‌کند به این صورت که توکنی که ارزشش بالا رفته را به استخر واریز کرده و توکن با ارزش پایین‌­تر نسبت به بازار را خریداری می­‌کنند به این صورت مشکل لغزش در صرافی­‌های DEX و مشکل نبود نقدینگی نیز حل می­‌شود.

آیا این تمام ماجراست؟

خیر. شاید به نظر مشکل به آسانی برطرف شده است اما این راه حل یک مشکل دیگر را جمع بندی استخر نقدینگی به همراه می‌آورد که ضرر ناپایدار نامیده می‌شود.

ضرر ناپایدار یاImpermanent Loss

به ضرر ناشی از افزایش ناگهانی یک توکن در مقابل توکن دیگر که باعث کاهش سود می­شود، ضرر ناپایدار می‌گویند

بهتراست این اتفاق را با یک مثال برایتان شرح دهم .

شما به عنوان یک سرمایه گذار به منظور کسب سود بیشتر در استخرنقدینگی UNI & ETH در UNISWAP حضوردارید.

مجموع کل دارایی شما 20000 دلار است که به صورت 500 توکن UNI (که ارزش هر UNI معادل 20 دلار) و 5 کوین ETH (که ارزش هر EHT معادل 2000 دلار) در استخر نقدینگی قرار دارد.

فرض کنیم قیمت EHT به 2100 دلار میرسد، ارزش دلاری جمع بندی استخر نقدینگی ETH برابر ارزش دلاری UNI نخواهد بود و سیستم AMM به صورت خودکار با کاهش تعداد کوین ETH و افزایش تعداد توکن UNI به برقراری این معادله کمک می‌کند.

به منظور مشخص شدن تعداد ETH و UNI کافیست معادلات زیر را حل کنیم.

با حل معادلات بالا تعداد ETH و UNI به صورت زیر خواهد بود.

با مقایسه‌­ی ارزش کل دارایی در استخرنقدینگی و خارج از استخرنقدینگی درمی­‌یابیم که مقدار 6.1 دلار دچار ضرر شده‌­ایم .

بازارسازهای خودکار(AMM) هنوز دارای کاستی‌­های زیادی هستند به همین منظور تیم­‌های بسیاری برای حل این مشکل درتلاش هستند تا از ریسک‌­های سیستماتیک این حوزه بکاهند.

در این مقاله به مشکل نقدینگی و راه حل­‌های مطرح شده برای این مشکل پرداختیم اگر علاقه‌­مندید با مشکل­‌های دیگر این حوزه و راه حل­‌های آن­ها بیشتر آشنا بشید مقاله­‌های بعدی رو حتما مطالعه کنید.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

فلسفه بلاک چین ایجاد جهانی غیرمتمرکز است؛ جهانی که در آن همه‌چیز به‌‌سمت تمرکززدایی و حذف قدرت مرکزی پیش می‌رود. یکی از دستاوردهای مهم این فلسفه‌، ایجاد امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) است. قابلیت یادشده روش‌های غیرمتمرکز را برای مدیریت دارایی‌ها دراختیار کاربران قرار می‌دهد. این سرویس‌ها که صرافی‌های غیرمتمرکز در رأس آن‌ها قرار گرفته‌اند، از فناوری‌های بنیادینی کمک می‌گیرند. استخر نقدینگی یکی از فناوری‌های پرکاربرد و جذابی است که به دادوستدهای غیرمتمرکز بسیار کمک می‌کند.

استخرهای نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز درواقع جایگزین سفارش‌هایی هستند که در دفتر سفارش (Order Book) صرافی‌های متمرکز ثبت می‌شوند. سازوکار صرافی‌های متمرکزی مانند بایننس و کوین‌بیس مبتنی‌بر دفتر سفارش‌هایی است که تمام سفارش‌های خریدوفروش را ثبت می‌کند و هرگاه سفارش فروش با سفارش خرید مطابقت پیدا کند، مبادله دارایی را انجام می‌دهد. در این حالت، صرافی متمرکز تمام تراکنش‌ها را زیرنظر می‌گیرد و احراز هویت و مشخص‌شدن ماهیت کاربران نیز برای آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مسئله احراز هویت کاربران مسئله صرافی‌های غیرمتمرکز نیست. در‌عین‌حال این صرافی‌ها به‌جای استفاده از دفتر سفارش، از بازارساز خودکاری (AMM) کمک می‌گیرند تا بدون‌ نظارت شخص ثالث، دارایی موردنیاز معامله‌گران را ازطریق استخرهای نقدینگی تأمین کنند. تمام این روند بدون‌ نیاز به نظارتِ نهادی مرکزی انجام می‌شود؛ از‌این‌رو، بدیهی است که صرافی‌های غیرمتمرکز با قدرت بیشتری در مسیر ایده و فلسفه اصلی بلاک چین درباره تمرکززدایی گام برمی‌دارند.

استخر نقدینگی اساس بسیاری از اپلیکیشن‌های دیفای ازجمله پروتکل‌های وام‌دهی (Lending)، کِشت سود (Yield Farming)، سرویس‌های درون‌زنجیره‌ای بیمه و بازی‌های بلاک چینی است. حال این پرسش مطرح می‌شود که استخر نقدینگی چیست و چگونه می‌تواند به‌طور خودکار و بدون‌نیاز به نظارت مرکزی کار کند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

• جهت دانلود فایل Pdf و مشاهده عناوینماهنامه ” اقتصاد دیجیتال” شماره ۲۱، خردادماه۱۴۰۱ اینجا کیلکنمایید.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال یا توکن‌هایی است که در قرارداد هوشمند قفل شده‌اند و برای آسان‌ترکردن روند تراکنش‌ها و معاملات در صرافی غیرمتمرکز به‌کار گرفته می‌شوند. به‌بیان ساده، استخر جمع بندی استخر نقدینگی نقدینگی را می‌توانید شبیه استخر دیجیتالی بزرگی تصور کنید که تمام افراد می‌توانند بدون نیاز به کسب اجازه یا مجوز، دارایی‌های دیجیتال خود را در آن واریز کنند و در‌عین‌حال، مبالغ مشخصی را از این منبع مالی وام بگیرند.

استخرهای نقدینگی ارزهای دیجیتال نقشی اساسی در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز ایفا می‌کنند؛ به‌ویژه هنگامی که از صرافی‌های غیرمتمرکز صحبت می‌شود. استخر نقدینگی سازوکاری است که با آن کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در قراردادهای هوشمند صرافی‌های غیرمتمرکز جمع کنند تا نقدینگی لازم برای معامله‌گران فراهم شود. استخرهای نقدینگی را می‌توان هموارکننده سرعت و راحتی مبادلات در اکوسیستم دیفای دانست؛ دو ویژگی‌ مهمی که این اکوسیستم به‌شدت جمع بندی استخر نقدینگی به آن‌ها احتیاج دارد.

پیش از اینکه استخرهای نقدینگی و بازارسازهای خودکار وارد بازی شوند، نقدینگی بازار ارزهای دیجیتال مسئله‌ای جدی برای صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی غیرمتمرکز بود. در آن زمان، صرافی‌های غیرمتمرکز فناوری تازه‌واردی با رابط کاربری پیچیده محسوب می‌شدند که خریداران و فروشندگان اندکی را به خود جذب می‌کردند. در‌نتیجه، یافتن معامله‌گران متعدد و نقدینگی کافی برای انجام معاملات مکرر در این صرافی‌ها دشوار بود.

ورود استخر نقدینگی به این صحنه تحولی حیرت‌انگیز در تأمین نقدینگی و جذب معامله‌گران به صرافی‌های غیرمتمرکز ایجاد کرد. استخرهای نقدینگی منابع لازم برای معاملات را بدون نیاز به واسطه‌های شخص ثالث فراهم می‌کنند. هرچه نقدینگی دارایی‌ها در استخر بیشتر باشد، معامله‌گری در آن پلتفرم غیرمتمرکز هم آسان‌تر می‌شود.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، استخرهای نقدینگی برپایه قراردادهای هوشمند بنا شده‌اند؛ بنابراین، تمام کاربران استخرهای نقدینگی به‌جای افراد گوناگون، با قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های رمزنگاری‌شده سروکار دارند. پس اگر خریدار هستید، به فروشنده مشخصی نیازی ندارید؛ فقط کافی است استخر نقدینگی پلتفرمی که از آن استفاده می‌کنید، به‌اندازه کافی نقدینگی داشته باشد. اگر فروشنده هستید، الگوریتم‌های رمزنگاری‌شده کار فروش دارایی‌تان را انجام می‌دهند.

در این وضعیت، همه‌چیز از فعالیت‌ کاربران تا قیمت‌گذاری دارایی‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند. این قراردادهای هوشمند به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که با ارائه پاداش و سود کارمزد معاملات، تأمین‌کنندگان نقدینگی را تشویق کنند تا دارایی‌های خود را در استخر به‌اشتراک بگذارند.

کاربرانی که در تأمین سرمایه استخرهای نقدینگی شرکت می‌کنند، به‌ازای سهم مشارکت خود توکن‌های نقدینگی پاداش می‌گیرند. این توکن‌ها اغلب دارایی‌های ارزشمندی هستند که می‌توان از آن‌ها در سایر پلتفرم‌های اکوسیستم دیفای نیز استفاده کرد. تا زمانی که دارایی کاربر در استخر قفل شده است، او می‌تواند از سود کارمزدی متناسب با سرمایه‌اش بهره‌مند شود؛ اما هنگامی‌ که تأمین‌کننده نقدینگی بخواهد اصل دارایی‌اش را از استخر پس بگیرد، باید توکن‌های نقدینگی خود را بسوزاند.

استخرهای نقدینگی اغلب از دو ارز دیجیتال یا همان جفت‌ارز تشکیل می‌شوند که به‌ نسبت مساوی پنجاه‌پنجاه در استخر واریز شده‌اند. الگوریتم‌های قراردادهای هوشمند در تمام مدت فعالیت استخر مطمئن می‌شوند که با وجود کاهش یا افزایش عرضه و تقاضا، این نسبت حفظ می‌شود. تأمین‌کنندگان نقدینگی هم با ارائه میزانی مساوی از هر دو توکن، به حفظ نرخ ثابت عرضه جفت‌ارز استخر کمک می‌کنند. تأمین نقدینگی کافی به ثابت‌ماندن قیمت و جلوگیری از دست‌کاری ارزش دارایی‌ها کمک می‌کند.

استخرهای نقدینگی و کِشت سود

پروتکل‌های مختلف برای بهبود تجربه معاملاتی پلتفرم‌های خود تلاش می‌کنند انگیزه تأمین‌کنندگان نقدینگی را برای مشارکت بیشتر افزایش دهند. همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، ارائه پاداش و مشوق مانند توکن‌های نقدینگی ارزشمند، می‌تواند تأمین‌کنندگان بیشتری را به استخر جذب کند. در این حالت، تأمین‌کنندگان نقدینگی را می‌توانیم استخراج‌کنندگان نقدینگی هم بدانیم.

استخراج نقدینگی به اضافه‌کردن دارایی‌های دیجیتال به استخرهای نقدینگی در پروتکل‌های دیفای گفته می‌شود که معمولاً پاداشی در قالب توکن‌های نقدینگی دارد. حال ارزش این توکن‌های نقدینگی چگونه تأمین می‌شود و این توکن‌ها چه کاربردهایی دارند؟

در این‌جا، فرایندی با نام کِشت سود (Yield Farming) وارد چرخه جمع بندی استخر نقدینگی می‌شود. کشت سود به کاربر کمک می‌کند سود و درآمد پسیو (Passive) یا غیرفعالش را افزایش دهد. در کشت سود، تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های نقدینگی خود را در پروتکل‌های بلاک چینی مختلف قفل و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. بسیاری از بازارهای دیفای و پلتفرم‌ها و استخرهای مشوق به تأمین‌کنندگان این امکان را می‌دهند که با توکن‌های نقدینگی خود نیز ارزش خلق کنند.

در این صورت، تأمین‌کنندگان استخر نقدینگی با اندکی ریسک بیشتر، علاوه‌بر سود حاصل از سرمایه‌گذاری در استخر، از توکن‌های نقدینگی خود هم سود دریافت می‌کنند. تعدادی از پلتفرم‌ها مانند یرن فایننس (Yearn.Finance) به کاربران خود اجازه می‌دهند از انتخاب ریسک و بازده خودکار استفاده کنند تا از سرمایه‌گذاری دارایی‌های خود در پلتفرم‌های مختلف دیفای سود دلخواهشان را به‌دست آورند.

جمع‌بندی

در این مطلب، شما را به‌اختصار با استخر نقدینگی و اصول آن آشنا و به این موضوع اشاره کردیم که استخرهای نقدینگی بر چه اساسی کار می‌کنند و این استخرها در رشد امور مالی غیرمتمرکز چه جایگاهی دارند. همچنین، به نکات مهم مرتبط با چگونگی کسب سود مضاعف از سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی و پلتفرم‌های کشت سود اشاره کردیم.

با آنکه با اصول کلی این ابزار سرمایه‌گذاری آشنا شده‌اید، باید توجه کنید که تأمین نقدینگی و کشت سود نمی‌تواند استراتژی مناسبی برای همه معامله‌گران باشد. سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی با خطرهایی همراه است. به‌عنوان مثال، اگر ارزش دارایی سرمایه‌گذاری شما در یک استخر در مدت‌زمان قفل‌شدن آن کاهش یابد، شما متحمل ضرر شده‌اید.

بنابراین، پیش از هر اقدامی برای سرمایه‌گذاری، به‌اندازه کافی تحقیق کنید و از تمام جوانب مثبت و منفی استراتژی‌های مختلف سرمایه‌گذاری مطلع شوید. اگر با سازوکار استخراج نقدینگی کاملاً آشنا باشید، می‌توانید سود چشمگیری به‌دست آورید و نقدینگی سبد سرمایه‌گذاری‌تان را افزایش دهید.

آکادمی ایران ریچ

معرفی اپلیکیشن‌های کاربردی برای ساخت NFT رایگان با گوشی

این مقاله در مورد ساخت NFT رایگان با گوشی است. در مقالات قبلی در مورد NFT ها صحبت کردیم و…

اسیلاتور Awesome چیست؟

در این نوشتار می‌کوشیم تا شما مخاطبان عزیز را با اسیلاتور Awesome به طور کامل آشنا کنیم. شما در این…

گیفت کارت نوبیتکس یا نوبی گیفت چیست؟

در حال حاضر امکان صدور نوبی گیفت یا گیفت کارت نوبیتکس در اپلیکیشن اندروید نوبیتکس وجود دارد. به‌تدریج این امکان به وب‌سایت…

سایت nft رایگان با فعالیت و بازی

در این مقاله به معرفی سایت‌های رایگان NFT می‌پردازیم. با فراگیر شدن متاورس و مطرح شدن بحث NFT ها و…

بررسی صرافی بیت پین برای خرید و فروش ارز دیجیتال

غیر ممکن است در بازار ارز دیجیتال فعالیت کنید و اسم بیت پین به گوشتون نخورده باشه صرافی ارز دیجیتال…

سیستم برتون وودز Bretton Woods

قرارداد و سیستم برتون وودز (Bretton Woods) توافقی است که در سال ۱۹۴۴ میان کشورهای بزرگ جهان امضا و به…

استاندارد طلا چیست؟

استاندارد طلا به انگلیسی Gold Standard به سیستم پولی گویند که در آن دولت بطور آزادانه اجازه تبدیل پول به…

حداقل سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین

هیچ حداقل مبلغی برای سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین وجود ندارد و تنها چند دلار برای سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال لازم است.…

پنکیک سواپ چیست؟

از زمانی که اولین صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized exchange) جای خود را در اکوسیستم بلاک چین و ارزهای دیجیتال باز کردند، می‌توان یک ویژگی مشترک را در همه آنها دنبال کرد: همه آنها ساده و بامزه هستند یا حداقل سعی می‌کنند که این‌طور به نظر برسند. نمودار‌های شمعی، دفترسفارشات، جفت‌های معاملاتی و سایر جزئیات پیچیده‌ای که در صرافی‌های متمرکز می‌بینید، جای خود را به یک رابط کاربری بسیار ساده داده‌اند.

این سادگی، نه تنها در رابط کاربری و مکانیسم عملکرد، بلکه حتی در نام‌گذاری این پلتفرم‌ها هم تأثیر واضحی داشته است؛ به‌گونه‌ای که اغلب این پلتفرم‌ها، از عناصری همچون میم‌های اینترنتی یا اسامی غذاها و خوراکی‌ها برای نام‌گذاری استفاده کرده‌اند: ساده و زیبا مثل یک اسب تک‌شاخ (یونی سواپ)، ساده و خوشمزه مثل یک برش سوشی (سوشی سواپ)، یا ساده و دلچسب مثل یک کیک تابه‌ای (پنکیک سواپ).

اصلی‌ترین تفاوت صرافی‌های غیرمتمرکز با انواع متمرکز نحوه کنترل دارایی‌های کاربران است. کاربران صرافی‌های متمرکز (مثل بایننس و کوین بیس)، برای انجام معاملات، ابتدا باید ارزهای دیجیتال خود را به کیف پول‌های تحت ‌مدیریت این صرافی‌ها واریز کنند؛ سپس سفارشات خریدوفروش خود را در دفتر سفارشات آنلاین صرافی ثبت می‌کنند و در نهایت موتور تطبیق‌دهنده سفارشات صرافی، خریداران و فروشندگان را به هم وصل کرده و مبادلات میان آنها را انجام خواهد داد.

معاملات صرافی‌های متمرکز به‌صورت درون‌زنجیره‌ای انجام نمی‌شود (یعنی در بلاک چین ثبت نمی‌شود)، بلکه در پایگاه داده متمرکز این صرافی ثبت شده و تنها در هنگام برداشت دارایی‌ها از صرافی، روی شبکه بلاک چین ثبت می‌شوند. این موضوع سرعت معاملات را در صرافی‌های متمرکز به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد.

اگرچه این مکانیسم ساده، معاملات سریع و نقدینگی قابل‌قبولی را فراهم می‌کند، اما ایرادات مهمی هم دارد؛ از جمله اینکه کنترل دارایی‌های کاربران به‌صورت امانی در اختیار صرافی‌ها بوده و مدیریت این صرافی‌ها نیز کاملاً متمرکز و آسیب‌پذیر است.

صرافی‌های غیرمتمرکز با هدف رفع ایرادات صرافی‌های متمرکز ایجاد شدند. این پروتکل‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند متن‌باز، تبدیلات ارزهای دیجیتال را به‌صورت درون‌زنجیره‌ای انجام می‌دهند. بنابراین امکان دستکاری در بازار‌ این صرافی‌های به حداقل خواهد رسید. همچنین برای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز، نیازی به انتقال دارایی به کیف پول‌های امانی نیست؛ بلکه هر کاربر می‌تواند کیف پول خود را مستقیماً به قرارداد هوشمند متصل کرده و با آن تعامل داشته باشد؛ درحالی که کنترل دارایی‌ها در اختیار کاربر خواهد بود.

اولین پروتکل‌های صرافی غیرمتمرکز بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد شدند. یونی سواپ (Uniswap)، سوشی سواپ (Sushiswap) و بَلِنسر (Balancer) از جمله مشهورترین این پروتکل‌ها هستند. این پلتفرم‌ها رفته‌رفته سهم قابل‌توجهی از معاملات ارزهای دیجیتال را در جمع بندی استخر نقدینگی اختیار گرفته و در کنار سایر پروژه‌های دیفای، ترافیک عظیمی را بر روی شبکه اتریوم ایجاد کرده‌اند.

اما در سال‌های اخیر، به‌دلیل مقیاس‌پذیری پایین بلاک چین اتریوم، کارمزد معاملات بر روی این پلتفرم‌ها به‌شکل سرسام‌آوری افزایش یافته و در برخی موارد به چند صد دلار هم رسید؛ این موضوع باعث شد که استفاده از این پلتفرم‌ها برای بسیاری از کاربران، صرفه اقتصادی نداشته باشد. در این شرایط، پروژه‌های مشابهی مانند پنکیک سواپ بر روی بلاک چین‌های مقیاس‌پذیرتر ایجاد شدند که با کاهش کارمزد‌ها و افزایش سرعت معاملات، سعی در بهبود عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز دارند.

بازارساز خودکار چیست؟

بازارساز خودکار یا AMM (Automated Market Maker) نوعی پروتکل خودکار برای قیمت‌گذاری دارایی‌هاست. در این پروتکل، به‌جای استفاده از دفتر سفارشات، یک الگوریتم ریاضی مبتنی بر عرضه و تقاضا، قیمت دارایی‌های موجود در استخر‌ها را تعیین می‌کند.

هریک از استخر‌های نقدینگی پنکیک سواپ، شامل یک جفت‌ارز (یعنی دو توکن مختلف) هستند که بازارساز خودکار، بر اساس نسبت وزنی این دو دارایی در استخر، ارزش آنها را نسبت به یکدیگر تعیین می‌کند.

توکن کیک (CAKE) چیست و چه نقشی در پلتفرم پنکیک سواپ دارد؟

وقتی وارد پنکیک سواپ می‌شوید، بیش از هرچیز، احساس وارد شدن به یک شهربازی غیرمتمرکز را دارید. امکانات و بخش‌های مختلف پنکیک سواپ مانند تبادل ارزها، تأمین نقدینگی، کشت سود، استخر‌های Syrup، و لاتاری درست مانند وسایل یک شهربازی کنار هم چیده شده‌اند و هریک از آنها کاربر را وسوسه می‌کند که از بقیه قسمت‌ها هم استفاده کند و در آخر شانس خود را در لاتاری امتحان کند. توکن کیک (CAKE)، بلیط ورود به این شهربازی است که امکان استفاده از بخش‌های مختلف اکوسیستم پنکیک سواپ را فراهم می‌کند.

اما اگر یک تعریف علمی‌تر و اصولی‌تر از توکن کیک بخواهید، می‌توانیم آن را این‌گونه تعریف کنیم:

کیک، توکن اصلی پلتفرم پنکیک سواپ است که هدف اولیه آن، ایجاد انگیزه مالی برای تأمین‌کنندگان نقدینگی در این صرافی است؛ علاوه بر این، توکن کیک، امکان استفاده از سایر قابلیت‌های پنکیک سواپ را نیز فراهم می‌کند. این توکن بر بستر شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) و تحت استاندارد BEP20 ایجاد شده است.

توکن کیک را به چند روش می‌توان به ‌دست آورد:

• کشت سود (yeald farming) در فارم‌های پنکیک سواپ
• سهام‌گذاری در استخر‌های Syrup پنکیک سواپ
• برنده شدن در لاتاری پنکیک سواپ
• خرید از جمع بندی استخر نقدینگی صرافی‌ها

صرافی Pancakeswap چه امکاناتی دارد؟

این پلتفرم به چندین طریق به کاربران خدمت ارائه می‌دهد که برخی از آن‌ها در ادامه لیست شده‌اند:

مبادله (Swap)

در این بخش کاربران می‌توانند توکن‌های BEP-20 را با یکدیگر مبادله نمایند. علاوه بر کارمزد شبکه، پنکیک سواپ ۰.۲۵ درصد از هر مبادله کسر می‌نماید که ۰.۱۷ درصد آن پاداش تامین‌کنندگان نقدیگی است. ۰.۰۳ درصد به خزانه پنکیک واریز می‌شود و ۰.۰۵ درصد باقی مانده صرف خرید توکن کیک از بازار و سوزاندن آن می‌شود.

تامین نقدینگی (Liquidity)

در این بخش می‌توانید با تامین نقدینگی برای یک جفت ارز، از پاداش هر مبادله به ازای سهم‌تان از کل نقدینگی استخر بهره‌مند شوید. پس از تامین نقدینگی در هر استخر، به شما توکن نقدینگی (LP Token) داده می‌شود که نمایانگر سهم شما از نقدینگی استخر است. برای برداشت نقدینگی، باید توکن نقدینگی را تحویل دهید و اصل توکن‌ها به همراه سهم کارمزد خود را دریافت نمایید. توجه داشته باشید که ریسک ضرر ناپایدار در تامین نقدینگی وجود دارد.

مزارع کشت سود (Farms)

در این بخش کاربران می‌توانند با کشت توکن‌های نقدینگی (Yield Farming) خود، از پاداش مضاعف بهره ببرند. توجه داشته باشید که برای تمامی استخرهای نقدینگی این امکان فراهم نیست. همچنین برخی از این گزینه‌ها تنها برای مدت محدودی فعال هستند.

استخرهای سایروپ (Syrup Pools)

در این قسمت بر خلاف بخش قبلی، کاربر تنها با استیک کردن یک توکن، کسب سود می‌نماید. اکثر پاداش‌ها به شکل توکن کیک پرداخت می‌شوند با این حال گزینه‌های دیگر نیز موجود است. دو استخر پرطرفدار کسب کیک دستی (Manual CAKE) و خودکار (Auto CAKE) نیز در این بخش قرار دارند. در حالت خودکار، شما با سپرده‌گذاری توکن کیک، توکن‌های بیشتری به دست می‌آورید. این عمل بی‌نیاز از برداشت و استیک مجدد، به شکل خودکار انجام می‌شود بنابراین می‌توانید از مزایای سود مرکب (APY) بهره‌مند شوید. در ازای این ویژگی، درصدی از سود به عنوان سهم پلتفرم کسر می‌شود. در استخر کیک دستی، پس از استیک کیک، به شما توکن سایروپ (SYRUP) داده می‌شود که تقریبا نقشی مشابه توکن نقدینگی دارد و نشان مالکیت شما بر میزان کیک واریزی است. برای برداشت اصل و یا سود خود، باید هر بار به شکل دستی، گزینه برداشت و واریز را فشار دهید. اگر به هر دلیلی، دسترسی به توکن سایروپ خود را از دست دهید، دیگر قادر نخواهید بود تا کیک‌های استیک شده در این استخر را دریافت نمایید.

اطلاعات (INFO)

در این بخش می‌توانید از حجم معاملات صرافی و میزان موجودی توکن‌ها و استخرهای نقدینگی و آخرین تراکنش‌ها اطلاعات کسب کنید. این اطلاعات می‌تواند به شما در پیدا کردن پرسودترین جفت ارزها برای تامین نقدینگی کمک کند.

کارمزد صرافی پنکیک

همانطور که در بخش‌های پیشین اشاره کردیم، علاوه بر هزینه‌های شبکه، ۰.۲۵ درصد از هر مبادله به عنوان کارمزد تراکنش کسر می‌شود. همچنین در استخرهای کیک خودکار، اگر پیش از ۷۲ ساعت از استیک، اقدام به برداشت نقدینگی کنید، ۰.۱ درصد به عنوان جریمه باید بپردازید. همچنین در این استخر (Auto CAKE)، دو درصد از سود شما به عنوان کارمزد کسر می‌شود.

پنکیک‌سواپ از چه شبکه‌هایی پشتیبانی می‌کند؟

در این صرافی تنها می‌توانید توکن‌های BEP-20 را مبادله کنید، بنابراین پیش از استفاده اطمینان حاصل کنید که ارز دیجیتال شما در شبکه بایننس اسمارت چین موجود است. امکان تبدیل توکن‌های ERC-20 (شبکه اتریوم) به BEP-20 از طریق رابط سایت بایننس وجود دارد.

کدام رمزارزها در پنکیک‌سواپ قابل معامله هستند؟

۲۸ توکن در استخرهای نقدینگی این سایت وجود دارند که ۲۴ عدد از آن‌ها نقدینگی بیش از ۱ میلیون دلار دارند بنابراین می‌توانید با خیالی آسوده از تاثیر جمع بندی استخر نقدینگی قیمت (Price Impact) در این سایت به مبادله بپردازید. همچنین در صورت وجود نداشتن استخر مستقیم بین دو ارز، امکان مسیریابی بین استخرهای مختلف و برآوردن خواسته کاربر وجود دارد. بدیهی است که در این شکل، کارمزد پرداختی کاربر بیشتر خواهد شد.

جمع‌بندی

صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ نامی آشنا برای کاربران شبکه هوشمند بایننس است. این صرافی موفق شده استتا با جلب اعتماد کاربران، بدل به برترین دکس این شبکه شود. کارمزد اندک در کنار تنوع توکن‌ها، طرح‌های کسب درآمد پرسود و دیگر امکانات این پلتفرم، آن را به انتخابی جذاب برای کاربران بدل ساخته است.

پیش‌نیاز تعامل با قراردادهای هوشمند و به‌تبع آن پلتفرم‌های دیفای، آشنایی با خطرات و ریسک‌های احتمالی آن‌ها است. هر تراکنش و اقدام شما در این پلتفرم‌ها به منزله تعاملی با توابع نوشته‌شده در قراردادهای هوشمند این پلتفرم‌هاست. از این‌رو در صورتی که کدهای قرارداد هوشمند باگ کشف‌نشده‌ای داشته باشند، این امکان وجود دارد که هکرها یا حتی توسعه‌دهندگان همین پلتفرم‌ها سرمایه شما را به سرقت ببرند.

در کنار این خطر همیشگی برای قراردادهای هوشمند، باید به ریسک قابلیت‌هایی مثل فارمینگ و کشت سود این پلتفرم‌ها هم توجه کرد. این قابلیت‌ها به‌دلیل سهام‌گذاری مجدد توکن‌های دریافتی از استیکینگ، ماهیتی شبیه به معاملات مارجین دارند؛ به این معنی که به نوسانات قیمت حساس هستند و امکان از دست رفتن سرمایه کاربران در آن‌ها وجود دارد.

یکی از خطرات دیگر در این حوزه، حملات DNS به این پلتفرم‌هاست که اخیراً پنکیک سواپ نیز قربانی یکی از این حملات واقع شده بود. این حملات می‌توانند به لو رفتن کلمات بازیابی و اطلاعات حساس کیف پول‌های کاربران منجر شوند.

در آخر لازم است به این نکته اشاره کنیم که دنیای دیفای تا پیش از این، غالباً میزبان حرفه‌ای‌های حوزه ارزهای دیجیتال بود؛ اما این روزها، در پی رقابت شدید پلتفرم‌های غیرمتمرکز و گسترش اکوسیستم سریع و کم‌هزینه بایننس اسمارت چین، گویی درهای دنیای دیفای به روی عامه کاربران گشوده شده است. بنابراین لازم است همواره با چشمان باز (تأکید می‌کنیم با چشمان کاملاً باز) در دنیای دیفای حرکت کنید.

بازار ساز خودکار (AMM) چیست؟

می‌توانید بازارساز خودکار (Automated MarketMaker) را یک ربات فرض کنید که قیمت بین دو دارایی را به‌طور دائم به شما استعلام می‌کند. برخی از آن‌ها مانند یونی سواپ (Uniswap) از یک فرمول ساده استفاده می‌کنند، اما برخی دیگر مانند کرو (Curve)، بالانسر (Balancer) و …، از فرمول پیچیده‌تری را به کار میگیرند.

شما نه‌تنها می‌توانید با استفاده از AMM بدون نیاز به اعتماد به طرف مقابل ترید کنید، بلکه می‌توانید با تأمین نقدینگی یک استخر نقدینگی سود دریافت کنید. AMM اساساً به هرکسی امکان می‌دهد تا در یک صرافی به یک بازارساز تبدیل شود و در ازای تأمین نقدینگی کارمزد کسب کند.

AMM ها به دلیل سهولت استفادشان جایگاه خود در فضای دیفای را به دست آوردند. این‌ نوع بازارسازی غیرمتمرکز جزیی از چشم‌انداز آینده کریپتو است.

مقدمه

فایننس غیرمتمرکز (دیفای) بر روی اتریوم (Etherium) و سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مانند Binance Smart Chain با رشد انفجاری همراه بوده است. کشت سود (Yield Farming) به روشی محبوب برای توزیع توکن‌ها تبدیل شده است، ّبیت‌کوین توکنیزه شده روی شبکه اتریوم در حال رشد است و حجم وام‌های فوری نیز در حال افزایش است.

در همین حال، پروتکل‌های بازارساز خودکار مانند یونیسواپ شاهد حجم رقابتی، نقدینگی بالا و تعداد فزاینده‌ای از کاربران هستند.

اما این صرافی‌ها چگونه کار می‌کنند؟ چرا راه‌اندازی بازار برای میم کوین‌ها بسیار ساده و سریع است؟ آیا AMM ها واقعاً می‌توانند با صرافی‌های متمرکز رقابت کنند؟

بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

بازارساز خودکار (AMM) یک نوع از پروتکل صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها از یک فرمول ریاضی جمع بندی استخر نقدینگی استفاده می‌کند. دارایی‌ها به‌جای استفاده از دفتر سفارش مانند صرافی سنتی، بر اساس الگوریتم قیمت‌گذاری، قیمت‌گذاری می‌شوند.

این الگوریتم می‌تواند در هر پروتکلی متفاوت باشد. به‌عنوان‌مثال، Uniswap از فرمول x*y= k استفاده می‌کند، که x مقدار یک توکن در استخر نقدینگی و y مقدار توکن دیگر است. در این فرمول، k یک مقدار ثابت است، به این معنی که نقدینگی کل استخر همیشه باید ثابت بماند. سایر AMM ها با توجه به اهداف خاص خود، از فرمول‌های دیگری استفاده می‌کنند. شباهت بین همه آنها این است که آنها قیمت‌ها را به‌صورت الگوریتمی تعیین می‌کنند. اگر اکنون برایتان کمی گیج‌کننده است، نگران نباشید. امیدواریم که در آخر همه‌چیز برایتان قابل ‌فهم شود.

بازارسازهای سنتی معمولاً با شرکت‌هایی با منابع گسترده و استراتژی‌های پیچیده کار می‌کنند. بازارسازها به شما کمک می‌کنند تا در دفتر سفارش یک صرافی مانند بایننس قیمت مناسب و Bid-Ask (عرضه تقاضا) تنگاتنگی را به دست آورید. بازارسازهای خودکار این فرآیند را به‌صورت غیرمتمرکز انجام می‌دهند و درواقع هرکسی می‌تواند از طریق بلاکچین یک بازار ایجاد کند. اما آنها این کار را دقیقاً چگونه انجام می‌دهند؟ باهم ادامه میدهیم.

بازارساز خودکار (AMM) چگونه کار می‌کند؟

AMM مشابه صرافی دفتر سفارشی است، از این حیث که در آن جفت‌های معاملاتی وجود دارد – به‌عنوان‌مثال ETH/DAI. بااین‌حال، برای انجام معامله نیازی به یک تریدر‌ در طرف مقابل ندارید. در عوض، شما با یک قرارداد هوشمند ارتباط برقرار می‌کنید که برای شما بازار را «ایجاد» می‌کند.

در یک صرافی غیرمتمرکز مانند بایننس، معاملات مستقیماً بین کیف پول‌های کاربران انجام می‌شود. اگر BNB را برای دریافت BUSD در بایننس بفروشید، شخص دیگری در آن‌طرف معامله، BNB را با BUSD خود خریداری می‌کند. می‌توانیم این را معامله همتا به همتا (P2P) بنامیم.

در مقابل، شما می‌توانید AMM ها را همتا به قراردادهوشمند (P2C) در نظر بگیرید. به عبارتی، نیازی به‌ طرفین نیست، زیرا معاملات بین کاربران و قراردادهای هوشمند اتفاق می‌افتد. ازآنجاکه هیچ دفتر سفارشی وجود ندارد، همچنین هیچ نوع سفارشی در AMM وجود ندارد. اینکه دارایی که می‌خواهید بخرید یا بفروشید چه قیمتی خواهد داشت، فرمول آن را تعیین خواهد کرد. اگرچه شایان ذکر است که برخی از طرح‌های AMM در آینده ممکن است این محدودیت را از بین ببرند.

بنابراین نیازی به‌ طرفین نیست، اما هنوز یک نفر باید بازار را ایجاد کند، درست است؟ بله. نقدینگی در قراردادهای هوشمند باید توسط کاربرانی که تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP) نامیده می‌شوند، تأمین شود.

استخر نقدینگی چیست؟

تأمین‌کنندگان نقدینگی (LP) دارایی‌هایی را به استخر نقدینگی اضافه می‌کنند. می‌توانید استخر نقدینگی را به‌عنوان خزانه‌ای متشکل از دارایی‌ها‌ در نظر بگیرید که تریدرها می‌توانند با استفاده از آن معامله کنند. LP ها در ازای تأمین نقدینگی پروتکل، کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند. در مورد یونی سواپ، LP ها معادل دو توکن – مثلاً 50٪ ETH و 50٪ DAI به استخر ETH/DAI واریز می‌کنند.

صبر کنید، پس هرکسی می‌تواند یک بازار ساز شود؟ در واقع بله! افزودن دارایی به یک استخر نقدینگی کاملاً جمع بندی استخر نقدینگی آسان است. پاداش‌ها توسط پروتکل تعیین می‌شود. به‌عنوان‌مثال، Uniswap v2 0.3 درصد از تریدرها کارمزد دریافت می‌کند که مستقیماً به LP منتقل می‌شود. سایر پلتفرم‌ها یا فورک‌ها ممکن است کارمزد کمتری را دریافت کنند تا تأمین‌کنندگان نقدینگی بیشتری را به استخر خود جذب کنند.

چرا جذب نقدینگی مهم است؟ به دلیل نحوه کار AMM ها، هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، سفارشات بزرگ لغزشی (Slippage) کمتری وجود خواهد داشت.

مشکل لغزش قیمت در پروتکل‌های مختلف AMM متفاوت است، اما این نکته را باید قطعاً به یاد داشته باشید که قیمت‌گذاری توسط یک الگوریتم تعیین می‌شود. به‌طور ساده، قیمت با تغییر نسبت بین توکن‌های موجود در استخر نقدینگی پس از معامله تعیین می‌شود. اگر این نسبت به مقدار زیادی تغییر کند، لغزش (سایش) قیمت زیادی به وجود خواهد آمد.

برای اینکه این موضوع را بیشتر درک کنید، فرض می‌کنیم شما می‌خواستید تمام اترهای موجود در استخر ETH / DAI را از طریق Uniswap خریداری کنید. خب، شما نمی‌توانید این کار را انجام دهید! برای هر اتر اضافی باید پریمیوم (اضافه بها) بیشتر و بیشتری بپردازید، اما بازهم هرگز نمی‌توانید همه‌ی آن را از استخر خریداری کنید. چرا؟ به دلیل فرمول x * y = k است. اگر x یا y صفر باشد، به این معنی است که ETH یا DAI در استخر صفر است، معادله دیگر معنی ندارد.

اما این تمام داستان درمورد AMM ها و استخرهای نقدینگی نیست. هنگام تأمین نقدینگی به AMM ها، باید نکته دیگری را نیز به خاطر بسپارید – ضرر ناپایدار.

ضرر ناپایدار چیست؟

ضرر ناپایدار زمانی اتفاق می‌افتد که نسبت قیمت توکن‌های سپرده‌گزاری شده پس از واریز آنها در استخر تغییر کند. هرچه این تغییر بزرگتر باشد، ضرر ناپایدار بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که AMM ها با جفت ارزهایی که دارای ارزش مشابه هستند، مانند استیبل‌کوین‌ها یا رپد توکن (Wrapped tokens) بهترین عملکرد رادارند. اگر نسبت قیمت بین جفت ارز در محدوده نسبتاً کمی باقی بماند، ضرر ناپایدار نیز ناچیز خواهد بود.

از طرف دیگر، اگر این نسبت به میزان زیادی تغییر کند، تأمین‌کنندگان نقدینگی بهتر است به‌جای افزودن دارایی‌ها به یک استخر، به هولد کردن توکن‌ها بپردازند. حتی در این حالت نیز استخرهای Uniswap مانند ETH/DAI که کاملاً در معرض ضرر ناپایدار قرار دارند به لطف کارمزدهای معاملاتی که به آنها تعلق می‌گیرد، سودآور هستند.

با این اوصاف، «ضرر ناپایدار» عنوان خیلی خوبی برای نام‌گذاری این پدیده نیست. «ناپایداری» بر این فرض استوار است که اگر دارایی‌ها به قیمت‌هایی که در ابتدا واریز شده بودند برگردند، ضررها کاهش می‌یابد. بااین‌حال، اگر شما دارایی خود را با نسبت قیمتی متفاوت از زمان سپرده‌گذاری آن برداشت کنید، ضررهای آن بسیار پایدار است. در برخی موارد، کارمزدهای معاملاتی ممکن است ضررها را کاهش دهد، اما بازهم در نظر گرفتن این ریسک‌ها مهم است.

هنگام واریز دارایی به AMM مراقب باشید و مطمئن شوید که پیامدهای ضرر ناپایدار را درک کرده‌اید. اگر می‌خواهید یک مرور کلی درباره ضرر ناپایدار داشته باشید، مقاله Pintail را بخوانید.

جمع‌بندی

بازارسازهای خودکار جز اصلی فضای دیفای محسوب می‌شوند. AMM ها اساساً هرکسی را قادر می‌سازند تا به‌صورت یکپارچه و کارآمد بازار ایجاد کند. گرچه آنها در مقایسه با صرافی‌های دفتر سفارشی محدودیت‌های خاص خود رادارند، اما نوآوری آنها بسیار ارزشمند است.

AMM ها هنوز در مراحل ابتدایی هستند. AMM هایی مانند Uniswap، Curve و PancakeSwap که امروز می‌شناسیم و از آنها استفاده می‌کنیم ازنظر طراحی زیبا هستند، اما ازنظر قابلیت‌ها کاملاً محدود هستند. اکنون طراحی‌های نوآورانه بسیاری از AMM ها در دست بررسی است که منجر به کاهش کارمزدها، اصطکاک کمتر و درنهایت نقدینگی بیشتر برای هر کاربر دیفای خواهد شد.