شاخص کل (TEDPIX) چیست؟

شاخص بورس چیست؟ اینکه می گویند امروز شاخص بورس با 300 واحد افزایش به 63000 رسید چیست؟ نوسانات، کاهش یا افزایش اعداد شاخص بورس به ما چه می گوید؟ در این بخش شاخص بورس را آسان و روان آموزش خواهیم داد.

نحوه‌ محاسبه شاخص کل بورس

شاخص شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ کل بورس در حقیقت ابزاری برای سنجش بازار بورس تهران است. شاخص بازار بورس همانند دماسنجی برای اطلاع از شرایط کلی بازار بورس است و بر اساس فرمولی خاص، محاسبه می شود. تحلیل شاخص کل بورس به شما در اطلاع از روند کلی بازار و در نتیجه ورود یا خروج از بازار کمک می‌کند. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله قصد داریم شما را با نحوه محاسبه و جزییات فرمول این شاخص آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

شاخص کل بورس چیست؟

می‌توان گفت که شاخص کل بورس، ابزاری است که با تجزیه و تحلیل آن، می‌توانید شرایط حال و گذشته بازار را از ابعاد مختلف، مورد ارزیابی قرار دهید و حتی با کمک نمودارهای روند شاخص کل، شرایط و روند آینده بورس را تخمین بزنید و طبق آن، اقدام به خرید و فروش سهم کنید.

نحوه‌ محاسبه شاخص کل بورس

با توجه به اهمیت شاخص کل بورس، حال لازم است بدانید این فاکتور بسیار مهم چگونه محاسبه می‌شود و تاثیر سهم‌های کوچک بازار چگونه در شکل‌گیری و روند این شاخص تاثیر می‌گذارند. شاخص کل با نماد TEDPIX یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی از سال ۱۳۶۹ در اختیار اهالی بازار سرمایه‌ قرار گرفت. عدد و تغییرات این شاخص بیان‌کننده‌ بازده کل بورس می‌باشد و از بازدهی و تغییرات قیمت تمامی سهم‌های بازار بورس تاثیر می‌پذیرد. این شاخص به‌گونه‌ای طراحی و فرمول‌سازی شده است که هر 800 شرکت پذیرفته شده در بازار سرمایه بر اساس وزن و میزان حجمی که دارند، بر روند شاخص تاثیر می‌گذارند.

100 × (ارزش جاری بازار سهام در زمان مبدا / ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه) = مقدار شاخص کل

به زبانی ساده شاخص کل بورس در هر روز کاری برابر است با نسبت ارزش جاری بازار سهام در همان روز به ارزش جاری بازار سهام در روز مبداء که در سال ۱۳۶۹، ارزش جاری بازار سهام در روز مبدا عدد ۱۰۰ تصویب شده است.

نحوه‌ محاسبه‌ ارزش جاری بازار سهام در فرمول شاخص کل

همان‌طور که متوجه شدید ارزش جاری همه‌ی سهم‌های بازار بورس در محاسبه‌ شاخص کل تاثیرگذار است. اما سوال اینجاست که این ارزش جاری چگونه محاسبه می‌شود؟ ارزش جاری هر شرکت پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار، از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت سهام در لحظه و ارزش جاری بازار نیز طبیعتا از حاصل جمع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده به دست می‌آید. بنابراین فرمول محاسبه‌ شاخص کل بورس با جزییات بیشتر به شرح زیر است. گفتنی است که در این فرمول زمان t، همان روز و زمانی است که در حال محاسبه‌ شاخص کل هستید.

همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها معیار وزن‌دهی در این شاخص است که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت‌های بزرگ در شاخص می‌شود و این دقیقا نکته‌ای است که پیش از این در محاسبه جزئیات فرمول شاخص کل اشاره کردیم که باید به آن دقت کرد.

مقایسه‌ میزان تاثیرگذاری سهام‌های بزرگ و کوچک در شاخص کل

همان‌طور که در فرمول مشاهده کردید نحوه‌ محاسبه شاخص، یک میانگین‌گیری ساده نیست و شدت تاثیرگذاری آن شرکت در شاخص به تعداد سهامی که آن شرکت دارد، بستگی دارد. به عبارتی ساده‌تر، هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد تاثیرگذاری‌ آن بر شاخص افزایش می‌یابد. در تاریخ 1400/9/20، سهم فولاد مبارکه اصفهان، قیمتی در حدود ۱۰۴۶۰ ریال دارد و دارای 293 میلیارد برگ سهم است. از حاصل ضرب این ۲ عدد ارزش جاری نماد فولاد معین می‌گردد. حال سهم کوچک ثزاگرس را در نظر بگیرید. قیمت و تعداد برگ سهم این نماد به ترتیب ۳۳۵۱۴ ریال شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ و ۶۶ ملیون عدد است. با مقایسه ارزش جاری هر ۲ نماد با یکدیگر، متوجه خواهید شد که وزن و ارزش جاری فولاد ۱۳ برابر ارزش جاری نماد ثزاگرس است و در نتیجه مثبت و منفی بودن نماد فولاد و دیگر نماد‌های بزرگ بازار در تعیین روند کلی شاخص به نسبت سهم‎‌هایی با بازار کوچک، بسیارتاثیرگذارتر است.

به‌روز رسانی و تغییرات فرمول شاخص کل

در سال ۱۳۷۷ در فرمول شاخص کل شاهد تغییراتی بودیم اما اساس و پایه محاسبه‌ شاخص بدون تغییر ماند. تنها تغییر اعمال شده در فرمول در شیوه تعدیل سهم است. به‌زبانی ساده از سال ۱۳۷۷ شاخص کل بازار علاوه بر حالات تعدیل قیمت، درصورت پرداخت سود نقدی نیز تعدیل می‌شود تا تاثیری بر شاخص نگذارد.

مثال عینی از تغییرات محاسباتی شاخص کل

با توجه به نحوه محاسبه شاخص کل، سهمی که به مجمع رفته و سود تقسیم می‌کند، تعدیل می‌شود. برای مثال نماد شکلر که در تاریخ ۱۴ اردیبهشت مبلغ ۱۱۰۰ ریال را به صورت نقدی بین سهامداران خود تقسیم کرد، در روز بازگشایی تعدیل شد و به میزان تفاوت قیمت بازگشایی با قیمت بسته شدن سهم و بدون در نظر گرفتن میزان سود تقسیم شده، در شاخص کل تاثیر گذاشت.

جمع‌بندی

در جواب به سوال شاخص کل بورس چیست و چرا اهمیت دارد، باید گفت که شاخص کل بازار بورس تهران در حقیقت متر و ابزاری برای ارزیابی شرایط کلی بازار بورس می‌باشد و حاوی عددی است که آن عدد، برای شما سهامداران و سرمایه‌گذاران بازار بورس، اهمیت بسیار زیادی دارد. اهمیت شاخص به‌گونه‌ای است که در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار، به چگونگی محاسبه‌ی آن پرداختیم تا با این موضوع مهم آشنا شوید.

شاخص بورس چیست و کاربرد انواع شاخص بورس

شاخص بورس چیست؟ اینکه می گویند امروز شاخص بورس با 300 واحد افزایش به 63000 رسید چیست؟ نوسانات، کاهش یا افزایش اعداد شاخص بورس به ما چه می گوید؟ در این بخش شاخص بورس را آسان و روان آموزش خواهیم داد.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس عددی است که نشانگر وضعیت کلی بورس، روند رشد آن یا روند شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ نزولی آن محسوب می شود. در بازار ایران چندین شاخص وجود دارد که بازار را از جنبه ها و زوایای مختلفی بررسی می کنند.

با بررسی معیار های مهم این شاخص ها اطلاعاتی در مورد گذشته و حال بورس به دست می آوریم. حال در این میان برخی از شاخص ها نسبت به بقیه آن ها از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند که در این مقاله به آن ها خواهیم پرداخت.

بورس چیست؟

اگر بخواهیم بسیار ساده و روان توضیح دهیم به بازاری که خریداران و فروشندگان سهام خود را خرید و فروش می کنند، بورس می گویند.

شاخص به زبان انگلیسی index به معنی نشانگر و بیانگر می باشد. که نشانگر تغییرات بوجود آماده در یک بازه زمانی در چند متغییرمی باشد.

شاخص کل بورس چیست؟

این شاخص همان شاخصی است که همیشه به اسم شاخص بورس تهران در اخبار و رسانه ها می شنویم. این شاخص یکی از شاخص های مهم می باشد که اطلاعاتی در مورد سطح عمومی قیمت و همچنین سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس را اعلام می کند. تغییرات شاخص کل بورس نمایانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس می باشد یعنی هم تغییرات سهام و همچنین سود سالیانه ای که شرکت ها به سرمایه گذاران پرداخت می کند را محاسبه می نماید.

یک اسم دیگر این شاخص کل، شاخص قیمت و بازده نقدی Tedpix می نامند. باید در نظر داشته باشید که میزان تغییرات شاخص اهمیت دارد نه اینکه عدد شاخص، برای نمونه اگر شاخص کل بورس (شاخص بورس تهران) در یک سال گذشته از 20000 به 30000 برسد یعنی اینکه پنجاه درصد افزایش پیدا کند، بیانگر این موضوع است که میانگین بازدهی بورس در طی 1 سال گذشته 50 درصد می باشد. حال اگر سرمایه ی شرکت ها بیشتر باشند تاثیر بیشتری می توانند بر روی شاخص کل خواهند گذاشت.

شاخص کل، بیانگر میانگین حالِ تمام بازار می باشد.

دیگر مطالب آموزشی: آموزش فارکس

شاخص قیمت چیست؟

شاخص قیمت نیز یک شاخص مهم در بورس می باشد. شاخص قیمت بیانگر روند عمومی قیمت سهام تمامی شرکت های مورد قبول در سازمان بورس می باشد.

برای نمونه، اگر شاخص قیمت در یک سال گذشته 20 درصد رشد نماید بدین صورت محسوب خواهد شد که سطح عمومی قیمت ها در بورس برای مدت یکساله تقریبا 20% افزایش داشته است.

حال تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل در محاسبه ی قیمت سهم می باشد، بدین معنی که شاخص قیمت تنها قیمت سهام شرکت ها را محاسبه می نماید. این درحالیست که در شاخص کل هم قیمت و هم سود پرداختی سالانه ی شرکت های بورسی مورد محاسبه قرار می گیرد. در این شاخص هر چه سرمایه ی شرکت ها بزرگتر باشد می توانند تاثیر بیشتری بر روی شاخص قیمت بگذارند.

شاخص ۵۰ شرکت فعال تر چیست

سازمان بورس بعد از 3 ماه لیستی از شرکت های فعال به لحاظ میزان نقد شوندگی سهام هایشان ارائه می دهد. حال منظور از نقد شوندگی یعنی سهام این شرکت ها بسیار سریع و آسان خرید و فروش می شوند. شرکت هایی که سهامشان سریه تر و آسان تر در بورس خرید و فروش می شوند را اصطلاحا می گویند که دارای نقد شوندگی بیشتر می باشند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

با این شاخص سطح عمومی قیمت سهام 30 شرکت برتر نشان داده می شود. به عبارت دیگر شاخص 30 شرکت بزرگ، 30 تا از شرکت هایی را که ارزش بازارشان در قیاس با دیگر شرکت ها بیشتر و بزرگتر باشد را نشان می دهد. بزرگی شرکت ها هم از ارزش روز بازار سهم تعیین می شود. این شرکت ها تنها 10 درصد از کل شرکت های بورسی را تشکیل می دهد اما یادتان باشد که بیش از 70 % ارزش بورس تهران به این شرکت ها اختصاص داده می شود.

کاربرد شاخص‌های بورسی چیست؟

با این شاخص ها شما می توانید از رکود یا رونق اقتصادی بازار سرمایه آگاه شوید. سهامداران و فعالان بازار سرمایه با محاسبه این شاخص ها به وضعیت کلی بازارها در حال و آینده دسترسی پیدا می کنند.

شاخص بورس چیست و چه کاربردی دارد؟

حتما تا به امروز در مورد بالا یا پایین رفتن شاخص بورس شنیده‌اید. مثلا در روز چهارشنبه (۱۴ اسفندماه ۱۳۹۸) شاخص بورس با ۱۰۹۴۴ واحد افزایش به ۵۵۵،۱۸۱.۵۸ واحد رسید.

معنای این عدد چیست؟ چه می‌شود که شاخص بالا و پایین می‌رود؟ آیا پایین آمدن شاخص اتفاق بدی است؟ چه وقت برای خریدن سهم مناسب‌تر است؟ وقتی شاخص رشد کرده یا کاهش یافته است؟

معنای شاخص کل بورس

همان طور که از اسم این موجود برمی‌آید، شاخص یک معیار است برای سنجیدن وضعیت عمومی بازار. شاخص کل از بررسی تعداد مشخصی سهم (سهم‌های شاخص‌ساز) تشکیل می‌شود. طبیعی است که در این شاخص ارزش تمام شرکت‌ها برابر نیست و وزن شرکت‌ها در شاخص کل متفاوت است.

فرض کنید شاخص کل در ابتدای یک سال 1000 واحد باشد. در پایان سال شاخص به 1250 واحد می‌رسد. یعنی اگر کسی تمام سهم‌های شاخص را خریده بود در پایان سال 25% سود می‌کرد. البته ممکن است تمام سهم‌ها به طور مساوی 25 درصد رشد نکرده باشند، اما میانگین وزن‌دار رشد آن‌ها 25 درصد باشد.

وقتی تمام شاخص‌ها پایین می‌آیند، یعنی اوضاع بورس رو به وخامت می‌رود. به این بازار، بازار خرسی می‌گویند.

برای نمونه وقتی می‌گوییم شاخص امروز 360 واحد افت داشت، یعنی به‌طور میانگین قیمت سهم‌های شاخص‌ساز %0.42- تغییر کرده است. این در حالی است که برخی از سهم‌ها رشد و برخی دیگر سقوط داشتند.

چرا شاخص کل تغییر می‌کند؟

شاخص کل نشان‌دهنده رفتار عمومی تمام فعال‌های بازار است. اگر سرمایه‌گذاران به بازار سهام اقبال نشان بدهند، سمت خریدار کمی سنگین‌تر از سمت فروشنده می‌شود. این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت می‌کند.

اما خروج سرمایه‌ها از بازار می‌تواند شاخص را به سمت پایین بکشد. در مجموع شاخص کل نشان می‌دهد که سرمایه‌دارها چقدر به بازار سرمایه امید بسته‌اند.

شاخص کل نشان می‌دهد که سرمایه‌دارها چقدر به بازار سرمایه امید بسته‌اند.

حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند. آیا باز هم ممکن است شاخص بورس تغییر کند؟ بله! با تغییر در مقدار سود شرکت‌ها. البته در واقعیت هرگز این اتفاق رخ نمی‌دهد. چرا که تغییر در سود هر سهم قطعا بر روی قیمت سهام تاثیر خواهد گذاشت.

شاخص قیمت‌ها

همان طور که گفتیم در شاخص کل، هم قیمت سهم‌ها و هم سود سهم تاثیر دارند. اما یک ملاک دیگر وجود دارد که به کمک آن می‌شود فقط تغییرات قیمت را دنبال کرد. به این شاخص شاخص قیمت‌ها می‌گویند.

اگر شاخص قیمت‌ها 1 درصد رشد کند، یعنی میانگین قیمت‌های هر برگه سهم به‌طور میانگین 1 درصد رشد داشته است.

برای کسانی که می‌خواهند از خریدوفروش سهم در کوتاه‌مدت سود بگیرند، شاخص قیمت‌ها از شاخص کل مهم‌تر است.

شاخص هم‌وزن

همان طور که گفتیم سهم شرکت‌های بزرگ در شاخص کل بیشتر از سهم شرکت‌های کوچک است. به این دلیل اگر سهم چند شرکت بزرگ رشد کند اما دیگر سهم‌ها رشد چشمگیری نداشته باشند، ممکن است شاخص کل بالا برود.

برای همین ممکن است شاخص کل ما را فریب بدهد. مثلا زمانی که با سقوط شرکت‌های بزرگ، شاخص کاهش پیدا می‌کند، هرچند اوضاع عمومی بازار مثبت و خوب بوده است.

دست‌کاری این شاخص کار دشواری است و نمی‌شود با حمایت از چند سهم آن‌ را تغییر داد.

برای همین بررسی کردن شاخص هم‌وزن خالی از لطف نیست. در این شاخص تمامی شرکت‌ها وزن مساوی دارند.

به خاطر وزن مساوی تمام نمادها، دست‌کاری این شاخص کار دشواری است و نمی‌شود با حمایت از چند سهم آن‌ را تغییر داد. به همین دلیل عده‌ای از تحلیلگرها برای بررسی حال عمومی بازار، شاخص هم‌وزن را ملاکی مناسب‌تر می‌دانند.

شاخص‌های دیگر

به غیر از شاخص کل، شاخص قیمت و شاخص هم‌وزن چند شاخص دیگر هم وجود دارد که با مطالعه آن‌ها می‌شود به وضعیت عمومی بازار پی برد. در نظر گرفتن تمام این عوامل به درک درستی از حال بازار منجر می‌شود.

شاخص 50 شرکت فعال‌تر

شاخص 50 شرکت فعال‌تر شاخصی است که از 50 شرکت با بیشترین حجم معاملات ساخته می‌شود. این 50 شرکت، شرکت‌هایی با بیشترین ضریب نقدشوندگی هستند. چرا که بیش از دیگر سهم‌ها خریدوفروش می‌شوند.

در این شاخص شرکت‌هایی با نقد شوندگی پایین‌تر حضور ندارند. ممکن است شاخص کل پایین بیاید، اما اوضاع بازار خوب باشد. شاخص 50 شرکت فعال‌تر می‌تواند این عامل را به نمایش می‌گذارد: وضع سهم‌هایی که خریدوفروش می‌شوند چطور است؟

شاخص 30 شرکت بزرگ‌تر

این شاخص فقط نشان‌دهنده 30 شرکت بزرگ‌تر است. یعنی شرکت‌هایی که بیشترین ارزش بازار (تعداد سهم ضرب در قیمت سهم) را دارند.

در یک بازار گاوی، قیمت‌ها به طور عمومی بالا می‌روند.

فرض کنید شاخص کل مثبت است، اما شاخص هم‌وزن نه. این اختلاف را چطور توجیه می‌کنید؟ اگر به شاخص 30 شرکت بزرگ‌تر نگاه کنید می‌توانید دلیل این اختلاف را درک کنید.

شاخص صنعت

این شاخص فقط به شرکت‌های صنعتی توجه دارد. صنایعی مثل فلزات اساسی، پتروشیمی‌ و خودروسازی‌ها. در این شاخص بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های خدماتی نقش ندارند. این شاخص بیشتر از فعالان بازار سرمایه برای سیاست‌گذارها اهمیت دارد.

این شاخص فقط به شرکت‌های صنعتی توجه دارد. در این شاخص شرکت‌های خدماتی نقش ندارند.

البته شاید شما هم بتوانید از این شاخص استفاده کنید و جهت سرمایه خود را هدایت کنید. آیا بهتر است در بین شرکت‌های صنعتی به دنبال مورد خوب سرمایه‌گذاری بگردید، یا در بین شرکت‌های خدماتی؟ فراموش نکنید که حتی در بدترین شرایط اقتصادی هم موردهای سرمایه‌گذاری فوق‌العاده وجود دارند.

سرمایه‌گذاری بر مبنای شاخص

اگر شاخص مثبت باشد، باز هم می‌شود در بازار ضرر کرد. در یک بازار نزولی (خرسی) نیز می‌شود به سود رسید. شاخص به تنهایی به شما نمی‌گوید که اوضاع هر مورد سرمایه‌گذاری به طور مجزا چطور است.

اما دو نوع سرمایه‌گذاری وجود دارد که می‌تواند به طور مستقیم با شاخص کل در ارتباط باشد. اولی سرمایه‌گذاری بر اساس شاخص (Index Investing) نام دارد. در این نوع سرمایه‌گذاری فرد سعی می‌کند که تغییرات شاخص را به سبد خودش وارد کند. این سبد با بالا رفتن شاخص بالا می‌رود و با پایین آمدن آن ضرر می‌کند.

برای این کار به تعداد زیادی سهم نیاز است. موثرترین کار این است که یک پرتفو از تمام سهم‌های شاخص‌ساز تشکیل شده باشد. شاید یک شخص حقیقی نتواند سرمایه لازم برای این کار را فراهم کند. برای همین صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Fund) ابزار خوبی برای این کار هستند.

دومین سرمایه‌گذاری بر مبنای شاخص، سرمایه‌گذاری معکوس یا خرسی است. در این صندوق سعی می‌شود که عکس تغییرات شاخص در سبد وارد شود. به این ترتیب که سرمایه‌گذار سهمی که ندارد را می‌فروشد تا در آینده پول آن را پرداخت کند. به این ترتیب اگر قیمت سهم کم بشود، او سود می‌کند. در بازارهای خرسی از این نوع سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.

شاخص بورس چیست؟

شاخص‌های بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روش‌های نموداری روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد.

بنابراین طبیعتا با توجه به نقش بسیار مهمی که شاخص‌های کل بورس، در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ خاصی نشان می‌دهد، بنابراین سرمایه‌گذاران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند.

شاخص کل TEDPIX

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

‌شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت.

به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشيمی خليج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص کل هم‌وزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند ‌شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم‌وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه ‌شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این ‌شاخص تاثیرگذار است.

‌شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این ‌شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف ‌شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با ‌شاخص کل این است که در ‌شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این ‌شاخص نیز مثل ‌شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم‌وزن

در شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه ‌‌شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این ‌شاخص تاثیرگذار است.

‌شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

پیش از آنکه درباره «‌‌شاخص سهام آزاد شناور» توضیح دهیم، لازم است مفهوم «سهام شناور آزاد» را مرور کنیم. سهام شناور آزاد(Free float) بخشی از سهام یک شرکت سهامی اطلاق می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند. به عنوان مثال سهام شناور آزاد شرکت‌های مخابرات ایران و فولاد مبارکه به ترتیب برابر با پنج درصد و ۲۴درصد است.

با توجه به مفهوم «سهام شناور آزاد» می‌خواهیم درباره «شاخص سهام شناور آزاد» نیز توضیح دهیم. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه ‌شاخص کل است، با این تفاوت که در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد ‌شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده‌ می‌شود و هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

سایر شاخص‌های بورس

در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص قیمت مالی، ‌شاخص قیمت صنعت، ‌شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و ‌شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از این شاخص‌ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات ‌شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات ‌شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟

شاخص کل یا شاخص هم وزن از انواع شاخص‌هایی است که سرمایه‌گذاران برای بررسی رفتار بازار از آن‌ها استفاده می‌کنند. اما گاهی این سوال برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود که از کدام شاخص برای بررسی و تحلیل بازار استفاده کنند. حتما در اخبار روزانه در مورد شاخص کل شنیده‌اید که می‌گویند شاخص کل امروز 10000 واحد افزایش یافت یا شاخص 15000 واحد افزایش یافت. این شاخص‌ها به عنوان معیار بررسی و ارزیابی دماسنج اقتصادی کشور استفاده می‌شوند اما بهتر است توضیح دهیم که وقتی گفته می‌شود شاخص کل 10000 واحد افزایش یافته، یعنی شما سود کرده‌اید و اگر گفته می‌شود شاخص 30000 واحد کاهش یافته است شما زیان کرده‌اید یا خیر. در این مقاله قصد داریم در خصوص این موضوع مهم صحبت کنیم و ضمن تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن بگوییم که سرمایه‌گذاران در شرایط مختلف بازار از کدام شاخص استفاده کنند. پس تا انتهای این مقاله با من همراه باشید که قرار است محتوای خوبی را آموزش ببینید.

تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن

به طور کلی شاخص بورس مفهومی است که بر اساس آن می‌توان یک سنجش و ارزیابی را در خصوص موضوعی خاص انجام داد. شاخص‌ها به‌ منزله‌ معیارهایی هستند که به وسیله آن‌ها می‌توان کمیت، کیفیت و… را اندازه‌گیری کرد. در بازار سرمایه هم شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها می‌توانیم وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف ارزیابی و حتی روند آینده بورس را نیز پیش‌بینی کنیم. شاخص‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام وضعیت بازار را از جنبه خاصی نشان می‌دهند. به همین دلیل کسب دانش در خصوص شاخص‌ها اهمیت زیادی نزد سرمایه‌گذاران دارد.

شاخص کل:

شاخصی که در رادیو و تلویزیون درباره آن می‌شنوید شاخص کل است. تغییرات روزانه این شاخص بیان‌کننده وضعیت کلی بازار سرمایه است. این شاخص به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری میانگین بازده سرمایه گذاران در بورس است. به عنوان مثال اگر قیمت سهمی در ابتدای سال 1000 تومان باشد و در انتهای سال به 2000 تومان برسد و در مجموع هم سود نقدی 200 تومانی تقسیم کند بازدهی سهم در طی یک سال 120 درصد است. این رویه برای شاخص کل هم وجود دارد یعنی اگر شاخص کل در ابتدای سال در سطح 1500000 واحد و در پایان سال به 2100000 واحد برسد نشان دهنده این است که میانگین بازده بورس از محل افزایش قیمت‌ها و تقسیم سود نقدی در انتهای سال 40 درصد بوده است. در شاخص کل به ارزش شرکت‌ها وزن بیشتری داده می‌شود و به همین دلیل شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند. به این شاخص (TEDPIX) هم می‌گویند. شکل زیر تغییرات شاخص کل را در تاریخ 26 آذر 1399 نشان می‌دهد. شکل زیر نشان می‌دهد که شاخص در روز 26 آذر با کاهش 14868 واحدی به عدد 1413455 واحد رسیده است. حال زمانی که اخبار می‌گوید شاخص کل 14000 واحد کاهش داشته منظور این است که این کاهش نسبت به روز گذشته است.

برای دسترسی میزان تغییر شاخص و تحلیل آن و کلی اتفاقات دیگر کافی است ربات تابلو خوانی در بورس را در تلگرام نصب کنید. برای دریافت این ربات به صورت رایگان و آموزش بیشتر مقاله ربات تابلو خوانی در بورس را مطالعه کنید

شاخص هم وزن:

در بخش قبل گفتیم که هر چه شرکت‌ها بزرگ تر و دارای ارزش بازار بالاتری باشند تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند اما در شاخص هم وزن قضیه فرق می‌کند و به ارزش شرکت‌ها توجهی نمی‌شود و تاثیر شرکت‌ها و اثرات آن بر شاخص کل یکسان در نظر گرفته می‌شود. فرض کنید که یک روز شاخص کل به اندازه 5000 واحد مثبت ولی شاخص هم وزن به اندازه 1000 واحد منفی باشد. تفسیر اینگونه است که در روز جاری چند شرکت بزرگ‌تر خوب معامله شده‌اند و تغییرات آ‌ن‌ها شاخص کل را مثبت کرده است ولی از آنجا که شاخص هم وزن منفی است نشان میدهد که کلیت بازار جالب نیست و بسیاری از شرکت‌ها منفی معامله می‌شوند.به عنوان مثال، در شکل زیر شاخص هم وزن در تاریخ 26 اذر با کاهش 3888 واحدی نسبت به روز گذشته به عدد 369630 واحد رسیده است.

ه عنوان مثال پتروشیمی خلیج فارس یک شرکت با سرمایه بالا و ارزش بازار بالاست ولی شرکت قطعه سازی کمک فنر ایندامین یک شرکت کوچک با ارزش بازار پایین است. فرض کنید که شرکت فارس در -2 درصد معامله و نماد خکمک هم +3 درصد معامله شود. در این حالت شاخص کل عدد منفی را نشان می‌دهد چرا که فارس اثرات به مراتب بیشتری نسبت به خکمک بر روی شاخص دارد و به همین جهت شاخص منفی می‌شود. جهت کسب اطلاعت بیشتر در این خصوص، مقاله “راهنمای کامل آشنایی با شاخص های بورس” را مطالعه کنید.

از شاخص کل استفاده کنیم یا شاخص هم وزن؟

برای بررسی شاخص کل یا شاخص هم وزن نیاز به درک کلی بازار داریم و بسته به شرایط مختلف از تحلیل شاخص کل یا شاخص هم وزن استفاده می‌کنیم. معمولا سرمایه‌گذاران برای تحلیل تکنیکال از شاخص کل استفاده می‌کنند و کمتر شاخص هم وزن را معیار تحلیلی خود قرار می‌دهند. این خرد جمعی در تحلیل شاخص کل موجب شده که تحلیل‌ها بر روی شاخص کل بهتر جواب دهند و نقاط حمایت و مقاومتی که برای شاخص کل مطرح می‌شود در بین عموم اهمیت دارد.

در بررسی و توضیح شاخص گفتیم که شرکت‌های دارای ارزش بازار بالاتر تاثیر بیشتری بر شاخص می‌گذارند. خب پس بهتر است بگوییم زمانی که شاخص کل مثبت ولی شاخص هم وزن منفی است یعنی شرکت‌های کوچک‌تر منفی معامله شده‌اند و اوضاع بازار آنچنان خوب نیست چرا که بیشتر شرکت‌های بازار را سهام شرکت‌های کوچک و متوسط تشکیل داده‌اند. مثبت بودن شاخص کل می‌تواند به دلیل مثبت معامله شدن چند شرکت بزرگ‌تر باشد ولی در کلیت بازار که شامل صنایع با شرکت‌های کوچک است اتفاقات خاصی را شاهد نیستیم و این یعنی جو بازار انچنان مناسب سرمایه‌گذاری نیست اما نمی توان گفت بر روی تک سهم‌های خاص نباید سرمایه‌گذاری کرد.

تاثیر کد به کد کردن سهام بر روی شاخص کل

در مورد کد به کد کردن سهام حتما شنیده‌اید. گاهی اوقات مشاهده می‌کنید که بازار منفی شده ولی شاخص کل مثبت است. به دنبال دلیل آن هستید که چه اتفاقی افتاده و به چه دلیل شاخص کل مثبت است. به ناگاه خبری در بازار می‌پیچد که در فلان سهم بزرگ بازار کد به کد اتفاق افتاده است و همین موضوع موجب بالا رفتن شاخص کل شده است که این در واقع به نوعی دستکاری در بازار سرمایه به حساب می‌آید و به هیچ عنوان معیار مثبت بودن بازار نیست و در این شرایط سرمایه‌گذاری توصیه نمی‌شود.

پس حتما به خاطر داشته باشید که برای بررسی بازار به طور همزمان باید شاخص کل و شاخص هم وزن را به طور همزمان بررسی کنید و در بررسی شاخص کل هم ببینید که چه شرکت هایی و به چه میزان بر روی شاخص کل تاثیرگذار بوده‌اند. بررسی این موضوع می‌تواند دید خوبی برای سرمایه‌گذاری در اختیار شما قرار دهد. اگر قرار است بازار را به دید سرمایه‌گذاری بررسی کنید حتما به شاخص هم وزن توجه کنید چرا که وضعیت بازار را بهتر نشان می‌دهد و به سادگی قادر به درک این موضوع هستید که آیا کلیت بازار مناسب است یا خیر.